هزینه ایجاد هر شغل چقدر است؟ / طلسم بیکاری با چه کلیدی می‌شکند

باگذشت دوسال از فعالیت دولت تدبیر، ارقام متفاوتی از هزینه ایجاد یک شغل از ۱۰ میلیون تا ۲.۶ میلیاردتومان به گوش می‌رسد، با این وجود هنوز کلیدی نتوانسته قفل بیکاری جوانان را باز کند و این طلسم را بشکند.

 کارشناسان می گویند هزینه ایجاد شغل در ایران بالا است و بعضا با صرف هزینه های سنگین نیز نمی توان بیش از چند شغل ایجاد کرد، همچنین عنوان می شود اشتغال زایی در ایران پیچیده تر و نسبت به چند سال گذشته هم گران‌تر شده است.

همین چند سال قبل در زمان فعالیت دولت دهم، مسئولان می گفتند با ۲۰ میلیون تومان نیز می توان در بخش تعاون اشتغال زایی کرد. کمی قبل تر از آن و در زمان دولت‌های پیشین وام های خُرد ۳ میلیون تومانی برای خوداشتغالی به برخی افراد پرداخت شد.

بنابراین تنها در طول یک دهه، هزینه ایجاد شغل در ایران افزایش چشمگیری داشته به نحوی که امروز دیگر اشتغال زایی با ۳ میلیون و ۵ میلیون تومان بیشتر شبیه شوخی است. البته ممکن است در برخی مشاغل خاص و یا خوداشتغالی ها افراد با ارقام اینچنینی و حتی کمتر از آن نیز وارد شوند، اما مقامات دولتی، متوسط هزینه ایجاد شغل در ایران را ارقام متفاوتی اعلام می کنند.

هزینه ایجاد یک شغل چقدر است؟

از سویی عنوان می شود وقتی می توان گفت که شغلی ایجاد شده و فردی در آن مشغول به فعالیت است که اولا آن شغل در بستر اقتصاد رسمی شکل گرفته باشد و نه غیررسمی و دلالی، دوما دارای پایداری و امنیت باشد و فرد بتواند از طریق آن پیشرفت داشته باشد. از سویی درآمد آن شغل، کفاف هزینه های زندگی را بدهد و هر لحظه بیم از دست رفتن درآمد و یا خود شغل نرود.

امروز دیگر نه تنها اشتغال زایی دشوارتر و پیچیده تر شده، بلکه خواسته ها و علایق افراد برای وارد شدن به کارها نیز پیچیده و سخت شده است؛ به بیان دیگر بسیاری از افراد به دنبال شغلی با نام خوب، درآمد مناسب و دارای خصوصیت پیشرفت در آینده هستند.

البته افراد بسیاری هستند که می خواهند پشت میز بنشینند و شغل کم دردسر و حتی بی دردسری را داشته باشند. اغلب جوانان از وارد شدن به مشاغل سخت و دارای ویژگی های ریسک پذیری بالا می هراسند و اساسا انجام اینگونه فعالیت های اقتصادی را دلچسب نمی دانند.

همچنین اغلب به کسب درآمد به اصطلاح کارمندی قانع می شوند و علاقه ای نیز به مباحث کارآفرینی دیده نمی شود. بسیاری از افرادی هم که می خواهند شغل خویش فرمایی داشته باشند، بیشتر در بخش خدمات وارد شده و به صورت کلی، کارآفرینی در ایران موضوعی نو و شناخته نشده است.

نظام آموزشی کارمند پرور

به عقیده کارشناسان، این خصلت نظام آموزشی تئوریک و کارمند پرور است که توجهی به ایجاد انگیزه کارآفرینی و ریسک در جوانان ندارد و از آنها نیروهایی داوطلب ارائه خدمات اجتماعی می سازد و در این بستر کارآفرینی اغلب به صورت خودجوش و بر اساس توانمندی ها و علایق شخصی افراد شکل می گیرد و در سیستم آموزشی، چندان تلاشی برای کارآفرین پروری وجود ندارد.

از این رو، در طول یکی دو دهه اخیر اشتغال افراد در ایران برای بیش از ۱۰ میلیون نفر در بخش خدمات شکل گرفته، حوزه کشاورزی که می تواند زمینه های کارآفرینی را نیز به همراه داشته باشد تنها ۳ میلیون اشتغال زایی دارد و صنعت نیز برای چیزی بیش از ۶ میلیون نفر اشتغال زایی داشته است.

طی سال های اخیر برخی تلاش ها برای اشتغال زایی آسان و کم خرج از سوی دولت ها در رشته هایی مانند مشاغل خانگی نیز دنبال شده که در عمل توفیق چندانی نداشته است. با این وجود، اینکه اشتغال زایی با چاشنی خلاقیت های فردی و حتی گروه های کوچک در این قالب ترویج می شود نیز حائز اهمیت است.

سیدحمید کلانتری؛ معاون تعاون وزیر کار با اعلام اینکه متوسط ایجاد شغل در بخش تعاون ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان است گفت: با این وجود، در برخی رشته ها می توان با ۱۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان نیز اشتغال زایی داشت، اما متوسط ایجاد اشتغال در بخش غیر تعاونی به ۲۰۰ میلیون تومان رسیده است.

مشاغل خُرد ۲۰ میلیون تومان پول می‌خواهد

پیش از آن نیز وزیر کار با اعلام اینکه هزینه ایجاد اشتغال در برخی صنایع مانند پتروشیمی تا ۲.۶ میلیاردتومان برای هر شغل نیز است، گفته بود: در بخش اشتغال نیازمند اقدامات فوری و اعتبارات ویژه هستیم و ممکن است بتوان در بخش مشاغل خُرد و کوچک با ۲۰ میلیون تومان نیز اشتغال زایی داشت.

وی، متوسط هزینه ایجاد شغل در سال گذشته را ۲۰ تا ۷۰ میلیون تومان دانسته بود و قیمت تمام شده اشتغال زایی در شرکت های وابسته به تامین اجتماعی را نیز ۸۵۰ میلیون تومان می داند. وی در خردادماه سال گذشته نیز هزینه ایجاد هر شغل را ۴۰۰ میلیون تومان دانسته و بیان داشته بود: قبل از رشد منفی اقتصادی، این رقم ۱۵۰ میلیون تومان بود.

قائم مقام وزیر کار نیز معتقد است: گاهی به ازای ۳۰۰، ۴۰۰ و۶۵۰ میلیون تومان تنها یک شغل ایجاد شده و این در حالی است که درصد زیادی از افراد جامعه زیر۵۰ سال سن دارند و به دلیل برخی از کوتاهی ها در گذشته بازار کار تنظیم نشد.

با وجود اینکه مشخص نیست واقعا با صرف کدام یک از این ارقام می توان اشتغال زایی کرد و سالیانه چقدر هزینه صرف اشتغال زایی در کشور می شود، اما بخش روشن کار وجود بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بیکار اغلب جوان و زیر ۳۰ سال در جستجوی کار است که گویی بیکاری آنها طلسم شده و دولت در دو سال گذشته نتوانسته کلیدی بیابد که به قفل بسته بیکاری جوانان جویای کار بخورد و خلاصه بخت آنها نیز برای ورود به بازار کار باز شود.