شاید
کمتر کسی تصور می کرد ۲ سال بعد از آن روزی که علی اکبر ولایتی در جریان
مناظره سوم کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری در خرداد ۹۲، با استناد به
اطلاعات نادرست، زبان به انتقاد از عملکرد سعید جلیلی در مذاکرات آلماتی
گشود و با سو استفاده از عنوان «مشاور رهبر انقلاب در امور بین الملل»
اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران می توانست در آن مذاکرات با عقب نشینی،
به امتیازات گسترده ای دست پیدا کند، معمای آلماتی به بهانه بررسی مذاکرات
وین در کمیسیون برجام مجلس رمزگشایی شده و از طریق رسانه ملی برای عموم
مردم پخش شود.
به گزارش
رجانیوز، ۱۷ خرداد ۹۲ در آخرین مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری، ولایتی خطاب به جلیلی گفت:
«در
آخرین دوری که در آلماتی آقای دکتر جلیلی داشت، آنها پیشنهادهایی به ایران
کردند که بر اساس آن می شد کارها را مقداری جلو ببریم و آن پیشنهاد این
بود که طرف مقابل ۵+۱ گفت غنی سازی ۲۰ درصد را متوقف کنید و در کارهای فردو
هم مقداری کندی ایجاد شود ... دیپلماسی بیانیه صادر کردن پشت تریبون
نیست!»
ولایتی
افزود: «آنها اعلام کردند این سه تحریم را بر می داریم و ما در پاسخ گفتیم
که این کار را می کنیم، شما کل تحریم ها را بردارید،که به شهادت معاون
امور خارجه (عراقچی) که در جلسه بوده است این مسائل را مطرح می کنم.»
پاسخ جلیلی به ولایتی: برای ثبت در تاریخ می گویم در آلماتی چه گذشت/ اگر دیگر اطلاعاتتان هم مثل این باشد واویلاست
اما جلیلی در پاسخ به اطلاعات غلط ولایتی، از مقاومت تیم مذاکره کننده هسته ای وقت کشورمان در مذاکرات قزاقستان پرده برداشت و گفت: «اگر
اطلاعات دیگرتان هم مثل اخبار سوم درباره آلماتی باشد، واویلا است! نوار
گفت و گوهای آلماتی پیاده شده و خدمت آقا داده شده است. اتفاقا همین گزارشی را که بر این مبنا نوشته بودید، ایشان نوشته بودند که ایشان (ولایتی) از کجا دارد می گوید؟ این خلاف است بگذارید
به مردم بگویم که در آلماتی چه گذشت؟ در آلماتی آنها همین بحث را که ایشان
می گوید می گفتند، ما بیاییم ۲۰ درصد را در ازای دو تحریمی که "بعدا" می
خواهد انجام بشود، بدهیم. دُر برابر آب نبات. بعد آنها وارد (غنی سازی) سه
درصد شوند. همین روند خطاست که عده ای از دوستان شما زمانی همین بحث را
دنبال می کردند.»
جلیلی
در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: «آنجا بحث شد که ما به آنها گفتیم ما
حاضریم گام های متقابل برداریم. هر میزان که شما می آیید ما هم میآییم.
اگر شما پنج کیلومتر، ما هم پنج کیلومتر. ۲۵ کیلومتر و ۱۰۰ کیلومتر هم همین
طور.آنجا نماینده انگلیس گفت شما حاضرید همین الان این را انجام دهید؟
گفتم بله. گفتم شروع کنیم. من کاغذم را در آوردم. نماینده آمریکا به
نماینده انگلیس گفت ساکت، چیزی نگو! ایشان متوقف شد که همه خندیدند. گفتم
خب ادامه دهیم. شما می گویید ۲۵ کیلومتر، خب ۲۵ کیلومتر.»
وی
خطاب به ولایتی تصریح کرد: «این چه حرفی است؟ چیزی که آنجا نماینده انگلیس
گیر کرده و همه به او خندیدند و بعد نماینده آمریکا به او گفت این طور پیش
نرو و به همین دلیل منطق محکم ما بود که آنها اعلام کردند که پس ما باید
به مراکزمان برویم و مشورت کنیم و بعد از چند روز به شما بگوییم. چند
روزشان شد ۴۰ روز. بعد خانم اشتون آمد در استانبول این را مطرح کرد. بعد ما
می آییم این را کاری که آنها در آن گیر کردند و نتوانستند در برابر منطق
ما جوابی داشته باشند و اجازه خواستند که بروند در مراکز خود، امروز
متاسفانه از سوی فردی مثل شما این طور بیان شود؟ کاری که نماینده انگلیس
آنجا واقعا نتوانست این جواب را بدهد!»
چه کسی درست می گفت؟
با
این حال علیرغم آنکه بسیاری از صاحب خبران در صحت گفته های جلیلی تردیدی
نبود، اما در جریان پخش دومین جلسه اعضای کمیسیون برجام مجلس با سید عباس
عراقچی، حسین نجابت نماینده مردم تهران نکته بسیار مهمی را اعلام کرد که به
نوعی می توان از آن «رمزگشایی از جعبه سیاه آلماتی» نام برد.
در
این جلسه بعد از آنکه عراقچی تصریح می کند به عنوان معاون وزیر خارجه وقت
(علی اکبر صالحی)، به سبب جایگاه حقوقی خود در آلماتی حضور داشته و بعد از
آن نیز به سبب مراودات نزدیک خود به ولایتی، گزارش مذاکرات را به وی ارائه
کرده است، حسین نجابت تصریح می کند
رهبر معظم انقلاب تاکید کرده بودند که بدلیل عزتمندانه بودن مذاکرات،
ماجرای مذاکرات آلماتی به اطلاع عموم برسد اما ولایتی با مخالفت با این
مساله می گوید مرسوم نیست این مسایل به اطلاع عموم مردم برسد!
در جلسه بررسی برجام در کمیسیون ویژه، عراقچی ماجرا را اینگونه بازگو کرده است:
عراقچی: اینکه
فرمودند راجع به عمان گزارش ناقص داده شده بعداً تکمیل شده و باعث مناقشه
بین آقای جلیلی و آقای ولایتی شد. آن مناقشهای که بین آقای دکتر جلیلی و
آقای دکتر ولایتی صورت گرفت درخصوص گزارش آلماتی بود. به متن آن گزارش اگر
مراجعه بفرمایید گزارش آلماتی ۲ آقای دکتر جلیلی به عنوان مسئول مذاکرات
جاهایی که باید میدادند را دادند از جمله به حضرت آقا داده شده. کما اینکه
ما هم هروقت از مذاکرات برمیگشتیم گزارش به حضرت آقا و رئیس جمهور محترم و
بعضی از جاهای دیگر که گزارش میدادیم دادیم. آن موقع حتماً گزارش را
دادند. آقای ولایتی به عنوان مشاور عالی
بینالملل رهبر گزارش خودشان را از آلماتی به حضرت آقا دادند. این دو گزارش
یک مقدار ظاهراً با هم تفاوتهایی داشته است. برداشت خودشان را دادند و
گزارشی که بنده از آلماتی عرض کردم خیلی مفصلتر و دقیقترش را خدمت آقای
ولایتی هم داده بودند. چون به هرحال ایشان مشاور عالی رهبری هستند. گزارشی
که ایشان از منابع مختلف از جمله بنده شنیده بودند از آلماتی ۲ خدمت حضرت
آقا داده بودند که ظاهراً با گزارش آقای جلیلی تفاوتهایی داشته که حضرت
آقا دستور بررسی داده بودند و دیگر آن بررسیها به کجا کشید من در وزارت
خارجه بودم و دیگر اطلاعی ندارم ولی بعداً در مناظره دیدم که به هرحال یک تنش و اختلاف نظری در مناظره بین این دو سرور عزیر به وجود آمد که همه شاهد بودند.
نجابت: بسمالله
الرحمن الرحیم. من یک توضیحی بدهم. چون مباحث وقتی که ناقص طرح میشود یا
بالاشاره عبور میکنیم دوباره باید جلسات دیگری بگیریم تبیین شود. اگر
بناست اینجا مسائل گفته شود این نکتهای که آقای جلیلی گفتند دو تا مسئله
بود. یکی در مناظره بود که آقای ولایتی فرمودند شما در آلماتی صد در صد را
میخواستید بگیرید و ۲۰ درصد را بگیرید این را آقای جلیلی انکار میکرد و
اسنادش را هم نشان داد. پیشنهاد ما این بود و پیشنهاد آنها این بود ما از
۲۰ درصد صد در صد را که پذیرفته بودند پنج درصدش را پذیرفتیم یا کیلومتر.
اختلاف یکی از این بحثها بود. یکی هم در مورد این بود که در جلسهای که
جنابعالی اشاره کردید و رهبر معظم انقلاب هم حضور داشتند ایشان اظهار
فرمودند که آلماتی را خوب است که به اطلاع عموم برسانید.
زاکانی: رهبری فرمودند؟
نجابت: بله. آنجا آقای ولایتی گفتند که مرسوم نیست مباحث دیپلماتیک را به اطلاع مردم برسانید. این دو تا مسئله عنوان شد.
ابوترابی: اسم نبردند.
نجابت:
بله. عذرخواهی میکنم. بعد که به اشاره صحبت کردیم اشاره کردند که هم آقای
باقری و هم آقای جلیلی که آقای ولایتی فرمودند مرسوم نیست. دو تا مسئلهای
که مطرح شد این دو مسئله است و ربطی به آن نکتهای که گزارشات تعارض داشت
حداقل اینجا از آن صحبت نشد.
این اظهارات در حالی از سوی ولایتی مطرح شده بود که علیرغم این مخالفت با نظر رهبر انقلاب، وی در مناظره سوم انتخابات ریاست جمهوری با استناد به اطلاعات غلط و نادرست در یک برنامه زنده تلوزیونی پر بیننده، اطلاعات غلطی درباره مذاکرات آلماتی را مطرح کرد و البته توضیح نداد که رهبر انقلاب درباره اظهارات نادرست وی پیرامون این مساله چه جمله ای را زیر گزارش وی «پاراف» کردند.
نکته ای که جلیلی همان موقع به آن اشاره کرد و گفت: «نوار گفت وگوهای آلماتی موجود است پیاده شده و خدمت آقا تقدیم شده است. اتفاقا همین گزارشی را که بر این مبنا نوشته بودید، ایشان نوشته بودند که ایشان (ولایتی) از کجا دارد می گوید؟ این خلاف است.»
در مجموع به نظر می رسد انتظار انتشار پاراف رهبر انقلاب ذیل گزارش غلط آقای ولایتی از سوی دفتر ایشان و یا انتشار محتوای جلسات مذاکرات آلماتی در شرایط کنونی بر اساس نظر مثبت رهبر انقلاب به این ماجرا، بیش از هر زمان دیگری می تواند در شرایط فعلی برای افکار عمومی روشنگر و تبیین کننده باشد.
لازم به ذکر است یک سال بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، در خرداد ۹۳ رهبر معظم انقلاب طی حکمی سعید جلیلی را جایگزین علی اکبر ولایتی در شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران کردند.