توافق هسته ای ایران چه تأثیری بر جنگ‌های خاورمیانه خواهد گذاشت؟

به گزارش پایگاه 598، اندیشکده شورای آتلانتیک در یادداشتی مدعی شد توافق هسته‌ای ایران، زمینه‌ساز شعله‌ورتر شدن آتش جنگ‌های فرقه‌ای و افراطی‌گری در منطقه خواهد بود و نوشت: صبح روزی که توافق ایران به امضا رسید، بسیاری از روزنامه‌های محلی دو عکس پرمعنی را در صفحات اول خود منتشر کردند. عکس مادران شیعه لبنانی که بر سر تابوت‌های پوشیده شده با پرچم‌های حزب‌الله گریه می‌کردند، در زیرِ عکس‌های بزرگ‌تر زنان جوان ایرانی که پیروزمندانه در خیابان‌های تهران جشن و شادی برپا کرده بودند- این دو تصویر بیش از همه‌ی مطالب دیگر روزنامه‌های آن روز، آینده درگیری‌ها در منطقه را نشان می‌داد.

• توافق ایران را در داخل کنترل می‌کند و نه در صحنه گسترده‌تر خاورمیانه •

در حالی که ایران از منافع اقتصادی و احتمالاً اجتماعی این توافق بهره‌مند می‌شود، شیعیان در جاهای دیگر همچنان به نبردهای منطقه‌ای ایران ادامه خواهند داد. این توافق برنامه هسته‌ای ایران را کنترل می‌کند، نه بلندپروازی‌های تهاجمی این کشور در منطقه را. به عبارتی، این توافق ایران را در داخل ایران کنترل می‌کند و نه در صحنه گسترده‌تر خاورمیانه. سپاه پاسداران تصمیم‌گیرنده‌ی پشت عملیات‌های نظامی ایران در منطقه است و در توافقِ {انجام شده} هیچ چیزی وجود ندارد که آنها را وادار کند برنامه‌های خود در سوریه و به‌طور گسترده‌تر، در منطقه را متوقف کنند. آنها می‌توانند از منافع اقتصادی {توافق} بهره‌مند شده و همچنان به عملیات‌های نظامی خود ادامه دهند.

 

• توافق ایران و تقویت مالی بیش از پیش سوریه و حزب‌الله •

ایران حتی در زمانی که تحت تحریم قرار داشت نیز تأمین مالی برای این عملیات‌ها را متوقف نکرد. بر اساس گزارش «استفان دی میستورا» نماینده ویژه سازمان ملل، ایران سالانه بین ۶ تا ۳۵ میلیارد دلار برای تقویت بشار اسد هزینه کرده است. در اوایل همین ماه، اسد یک خط اعتباری یک میلیارد دلاری از تهران را تصویب کرد. همه این‌ها در شرایط تحریم رخ داده است. بنابراین اکنون که توافق به امضا رسیده، احتمالاً اسد، حزب‌الله و شبه‌نظامیان دیگر شیعه در سوریه تسلیحات، سوخت و سربازان شیعه بیشتری از افغانستان و پاکستان دریافت خواهند کرد. احتمالاً ایران تنها در ایران رفتار خوبی خواهد داشت. این بحث که تندروهای ایران مخالف توافق‌اند و رئیس جمهور حسن روحانی برای متقاعد نمودن آنها با یک چالش روبروست، تنها یک نمایش است. تا زمانی که این توافق شکوفایی اقتصادی به همراه داشته و همزمان، امکان افزایش عملیات‌های نظامی ایران را در منطقه فراهم کند، تندروها با آن مشکلی نخواهند داشت. و این دقیقاً کاری است که آنها انجام خواهند داد.

 

• طولانی شدن جنگ برای اعراب شیعه و سنی پیامدهایی خواهد داشت •

اما چالش، مربوط به داخل ایران نیست. اسد و حزب‌الله پول و تسلیحات بیشتری دریافت خواهند کرد که این باعث به درازا کشیدن درگیری‌ها خواهد شد، اگرچه این لزوماً به معنای پایان یافتن جنگ به نفع آنها نخواهد بود. این طولانی شدن جنگ برای اعراب شیعه و سنی پیامدهایی به همراه خواهد داشت. حزب‌الله از سرازیر شدن پول سود خواهد برد و خواهد توانست خدمات اجتماعی که اخیراً وادار به کاهش آنها شده بود را افزایش دهد. این همچنین به «حزب الله» کمک خواهد کرد تا شیعیان بیشتری را از لبنان و سراسر منطقه برای جنگ در سوریه استخدام کند. به دلیل حقوق و مزایای بیشتر، تعداد فزاینده‌ای از شیعیان بیکار به جنگ خواهند پیوست. اما حتی تعداد بیشتری از آنها با تابوت باز خواهند گشت.

 

• آیا ادامه جنگ در سوریه به انزوای شیعیان خواهد انجامید؟ •

این منجر به ایجاد آشفتگی در جامعه شیعیان خواهد شد. کمبود نیروهای جایگزین، اگرچه بسیاری را در سکوت نگه خواهد داشت، اما این به معنای رضایت داشتن آنها از تلفات زیاد و پیروزی‌های کم نخواهد بود. بدون وجود جایگزین، افزایش نارضایتی در میان شیعیان منجر به تضعیف حزب‌الله در لبنان نخواهد شد. برعکس، حزب‌الله جنگ خود در سوریه را متوقف نخواهد کرد و شیعیان لبنان و دیگر کشورها همواره قربانیان این جنگ خواهند بود.

 

• آیا آمریکا برای جنگ با داعش در منطقه با ایران هم‌پیمان خواهد شد؟ •

از طرف دیگر، سنی‌های منطقه نیز با سرنوشت بهتری روبرو نخواهند بود. از نظر آنها ایالات متحده و اروپا بی‌طرفی را در پیش نگرفته‌اند. در منطقه ما غالباً استنباط نسبت به واقعیت از اهمیت بیشتری برخوردار است و از نظر اکثریت مردم خاورمیانه، آمریکا در این کشمکش جانبداری کرده است. این استنباط منجر به این نگرانی شده که آمریکا برای جنگ با داعش در منطقه با ایران هم‌پیمان خواهد شد- همانطور که در عراق اتفاق افتاده- و این، بالا رفتن جایگاه ایران و شبه‌نظامیان آن در سوریه را نیز به دنبال خواهد داشت. حتی اگر این نگرانی‌ها واقعیت نداشته باشند، باز هم معتبر هستند، چرا که هیچ کس تا به حال آنها را برطرف نکرده است. این توافق امضا شده و حتی یک نفر از مقامات رسمی، پاسخ‌های عمیق و راهبردی موردنیاز برای این نگرانی‌ها را ارائه نکرده است.

 

• توافق هسته‌ای ایران، جنگ منطقه‌ای را فرقه‌گرایانه‌تر و افراطی‌تر خواهد کرد •

 ایالات متحده برای شکست دادن داعش، به جامعه سنی نیز به عنوان هم‌پیمان و نه یک هماورد نیاز دارد. بنابراین این نگرانی‌ها باید امروز برطرف شوند. در غیر این صورت، پیامدهای آن نظامی‌سازی و افراط‌گرایی بیشتر جامعه سنی است.  پس از آن نوبت به موضوع جمعیت‌شناسی می‌رسد که در تقابل مستقیم با منافع ایران در سوریه است. {فراهم شدنِ} پول بیشتر برای ایران، دشمنیِ فرقه‌ای که توسط این جنگ تشدید شده را کاهش نخواهد داد. با درگیری‌های افراط‌گرایانه بیشتر در هر دو طرف شیعه و سنی، در نهایت ویژگی‌های جمعیتی پیروز میدان خواهد بود. شیعیان همواره اقلیتی باقی خواهند ماند که برای موجودیت خود مبارزه می‌کنند و سنی‌های سوریه از تلاش برای جنگیدن با حزب‌الله و دیگر شبه‌نظامیان شیعه خارجی در کشور خود بازنخواهند ایستاد. توافق ایران تضمین‌کننده‌ی منافع اقتصادی و اجتماعی برای مردم و مقامات ایران بود. این توافق «میراث» دولت اوباما را نیز فراهم آورد، اما جنگ منطقه‌ای را فرقه‌گرایانه‌تر و افراطی‌تر کرد.

 منبع:اشراف