ناتوانی دولت در کنترل بازار تولید و تجارت شیر، اروپایی ها را به طمع انداخت

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، اوضاع شیر و صنایع لبنی به عجیب ترین حالت ممکن در سالهای گذشته رسیده است. با وجود افزایش قیمت اما تولید کننده ها راضی نیستند. اوضاع دامداران و کارخانجات تولید کننده لبنیات، به بیماری شبیه است که فقط قرص مسکن می خورد و انتظاری به بهبودی اش نیست.

کارخانه‌های لبنی تیر ماه سال گذشته از سوی ستاد تنظیم بازار موظف به خرید هر کیلوگرم شیر خام از دامداران به قیمت 1440 تومان شدند و بر این اساس می‌توانستند تا 15 درصد قیمت محصولاتشان را افزایش دهند اما آن‌ها نه تنها تغییر نرخی در خرید شیر خام از دامداران اعمال نکردند، بلکه قیمت محصولات‌شان را تا پایان پارسال 15 درصد و در برخی برندها و محصولات تا 50 درصد افزایش دادند. در حقیقت قرار بود دولت یارانه 190 تومانی برای خرید هر کیلوگرم شیر پرداخت کند که از زمان اجرای این طرح ، نتوانسته به تعهدات خود عمل کند.

البته لبنیاتی‌ها امسال هم با وجود حضور بازرسان سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برای اعمال نرخ 1440 تومانی شیرخام که یکسال از تصویب آن گذشته بود، تن به اجرای قانون ندادند، چراکه رضا باکری، دبیر انجمن صنایع لبنی در این باره اعلام کرد که دولت در مصوبه‌ای با استقرار بازرسان در کارخانه‌های لبنی، صاحبان این صنایع را مجبور به خرید شیر خام از دامداران به قیمت کیلویی 1440 تومان کرده‌اند اما صنایع لبنی نمی‌توانند این مصوبه را اجرا کنند.

در این شرایط کارخانه‌های لبنی هم به رغم انصراف از افزایش قیمت لبنیات به دلیل آنچه نبود کشش در بازار و حمایت از مصرف کنندگان اعلام کردند، قیمت محصولاتشان را بی صدا و بدون داشتن مجوز افزایش دادند.

اما این افزایش قیمت دقیقا پس از استقرار بازرسان سازمان حمایت در کارخانه‌های لبنی برای اعمال نرخ 1440 تومانی خرید شیر خام از دامداران صورت گرفت.

چراکه طبق مصوبه دولت، کارخانه‌های لبنی از پارسال موظف بودند هر کیلوگرم شیرخام با بار میکروبی زیر یک میلیون و 3.2 درصد چربی را 1440 تومان بخرند در حالیکه تاکنون این قیمت اعمال نمی شد و شیر خام با این مشخصات حدود1250 تومان خریداری می‌شد.

بر این اساس در پایان اولین هفته مرداد‌ماه مجددا ستاد هدفمندی یارانه‌ها مصوبه سال گذشته خود را که اجرایی نشده بود با اضافه کردن جزئیات و تبصره‌ ابلاغ کرد تا بتواند این قیمت را برای شیر خام اعمال کند.

البته دولت هنوز به تعهدات سال گذشته خود عمل نکرده و با دادن مجوز برای گران شدن لبنیات در حقیقت از مصوبه خود فرار می کند.

وزیر صنعت، معدن و تجارت با این استدلال که دولت نمی‌تواند یارانه این بخش را پرداخت کند، گفت: قرار شد قیمت ۳ قلم محصول لبنی شامل شیر، ماست و پنیر ۱۰ درصد افزایش یابد که البته این موضوع در دولت تائید شده ولی هنوز به تصویب ستاد تنظیم بازار نرسیده است.

اعلام افزایش قیمت محصولات لبنی توسط وزیر صنعت در حالی صورت گرفته که وی ابتدا این افزایش را بدون تأیید ستاد تنظیم بازار مطرح کرده بود ولی در مصاحبه دیگری با بیان اینکه دولت مسئول این کار نیست، افزایش قیمت محصولات لبنی را مربوط به تصمیم ستاد تنظیم دانست. لازم به ذکر است که ستاد تنظیم بازار زیرنظر معاون اجرایی رئیس جمهور و با حضور نمایندگان وزارت صنعت، جهاد کشاورزی و برخی نهادهای دیگر است.

روابط عمومی معاونت اجرایی رئیس جمهور نیز بعد از آن، با انتشار اطلاعیه‌ای هرگونه ادعایی مبنی بر اینکه افزایش قیمت محصولات لبنی توسط این معاونت صورت گرفته را تکذیب کرد.

سخنگوی دولت نیز با این استدلال که دولت نمی‌تواند در هر مسئله مستقیم دخالت کند، تنها یارانه‌ای که در سال جاری به شیر و لبنیات اختصاص داده می‌شود را مربوط به ارائه شیر رایگان مدارس اعلام کرد.

از مصاحبه های پرتعداد مسئولان کشور که بگذریم ، واضح است که دولت با افزایش قیمت لبنیات مشکلی ندارد ، موضوعی که اعتراض نمایندگان مجلس را نیز در پی دارد.

محمدباقرشریعتی،با انتقاد از وضعیت نامناسب صنعت دامداری و تولیدکنندگان این بخش گفت: حوزه لبنیات مظلومترین زیر بخش کشاورزی جامعه است.

نماینده مردم بهبهان و آغاجری در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه صنعت لبنیات در ایران بیشتر متکی بر بخش خصوصی است،افزود: غالب تولیدکنندگان فعال در حوزه لبنیات جز مظلومترین و ضعیفترین اقشار جامعه هستند به طوری که مولدین بخش لبنیات کشور از وضعیت مطلوب اقتصادی برخوردار نیستند.

عضو کمیسیون کشاورزی،آب ومنابع طبیعی مجلس در خصوص برنامه دولت برای افزایش ۱۰ درصدی قیمت لبنیات و اقدام خودسرانه ستاد تنظیم بازار در این خصوص،تصریح کرد:این گرانی نفعی برای تولیدکننده ندارد و سود هنگفت آن نصیب دلالان و واسطه ها می شود.

شریعتی ادامه داد: طی چند سال گذشته دولت نرخ شیر را ثابت نگه داشته و این ثبات نرخ بدون درنظر گرفتن تورم چند سال اخیر به معنای نادیده گرفتن تولیدکنندگانی است که اکثرا جزء دهک‌های زیر خط فقر جامعه هستند.

این نماینده مردم درمجلس نهم گفت: در حالی که ستاد تنظیم بازار نرخ شیر را ۱۴۴۰ تومان تعیین کرده شیرکیلویی ۱۱۶۰ تومان از دامداران خریداری می شود علاوه بر آن در پرداخت ها هم تاخیر وجود دارد.

وی با بیان اینکه این شیوه غیرمنصفانه است،تاکید کرد:با توجه به اینکه مصرف شیر و لبنیات با بحث سلامتی مردم در ارتباط مستقیم است دولت باید مستقیما به تولیدکنندگان و دامداران یارانه و سوبسید پرداخت کند.

در حالیکه ماست ، پنیر و شیر از اقلام مهم مصرفی کشور هستند ، متاسفانه یارانه بخش تولید را ندارند.

اما مشکلات دامداران و کارخانجات تولید کننده لبنیات به همین جا ختم نمی شود؟

کارشناسان مشکل را در زنجیره‌ تولید تا مصرف می دانند، چرا که دولت قیمت خرید تضمینی جو و ذرت را بالا درنظر گرفته و در نتیجه قیمت خوراک دام بالاتر از قیمت جهانی است و نتیجه آن می شود که قیمت تولید شیر داخلی بالاتر از قیمت جهانی و کشورهای همسایه از جمله ترکیه است.
در واقع موضوعی که دامداران و کارشناسان به ان اعتقاد دارند این است که اگر دولت برای خرید علوفه که قسمت اعظم ان ولرد می شود به دامداران کمک کند ، در نتیجه با کاهش قیمت تمام شده شیر ، معضل گرانی لبنیات نیز حل می شود.

اما به دلیل نوسانات ارز در سالهای اخیر دولت از این کار سر باز می زند و با توجه به اینکه قیمت تمام شده شیر در کشورمان 25 درصد از میانگین جهانی بالاتر است در نتیجه از دست دادن بازار صادرات کشور عراق در اینده نزدیک حتمی است.

لبنیات از این جهت اهمیت دارد که بدلیل نقشی که در سبد مصرفی خانوار دارد ، گران شدن گاه و بیگاه موجب کم شدن مصرف را در پی دارد. با توجه به اینکه میانگین مصرف لبنیات در کشورمان یک سوم میانگین جهانی است ، این افزایش قیمت و به تبع ان کاهش مصرف بیش از پیش خطرناک است.

این چرخه معیوب به همین جا ختم نمی شود، اخیرا و وزیر کشاورزی المان در صحبت هایی ضمن خوشحالی از لغو تحریم ها ، خواستار صادرات شیر و فراورده های ان به ایران شد.

کریستین اشمیت وزیر کشاورزی آلمان قصد دارد با هدف جلوگیری از کاهش بهای شیر در این کشور، صادرات این ماده و فرآورده‌های آن به خاورمیانه را در دستور کار قرار دهد.

وی در این مورد به روزنامه آلمانی «ولت» گفت:‌«در صورت امکان خاورمیانه یکی از بازارهای جدید صادرات خواهد بود.» این وزیر آلمانی گفت که از آنجایی که در حال حاضر عرضه شیر بیشتر از تقاضاست، بهای هر لیتر شیر در آلمان به کمتر از ۳۰ سنت رسیده است. اشمیت همچنین گفت: من وضعیت ایران را به دقت زیرنظر خواهم گرفت. چین هم یکی دیگر از کشورهای مهم در زمینه (صادرات) است.

در حقیقت کشور ما با داشتن جمعیت 80 میلیونی که 40 درصد ان بین 15 تا 34 سال سن دارند بازار خوبی برای صنایع لبنی اروپا می باشد.

رئیس شرکت فونترای نیوزیلند گفت ایران پتانسیل عظیمی برای تولیدات فرآورده های لبنی این کشور دارد. تئو اسپیرینگ افزود: ایران بازار بزرگی است و پتانسیل زیادی دارد. مسلما ایران بخشی از برنامه های آینده ما را در برمی گیرد.

اسپیرینگ در ادامه گفت: ایران بازار بزرگی برای کره و روغن کره است و همچنین این کشور بازار در حال ظهوری برای پودر شیر است. شرکت فونترا بزرگترین صادرکننده فرآورده های لبنی در جهان است که با کاهش تقاضا برای تولیدات خود مواجه شده است.

در حالیکه بازار داخلی لبنیات کشورمان اوضاع متزلزلی دارد با هجوم واردات شیر و فراورده های ان مطمئنا این بازار با مشکلات بیشتری مواجه می شود. با توجه به شرایط نامناسب دامداران و برخی کارخانجات لبنی مطمئنا با حضور شرکت های اروپایی، اوضاع تولیدکنندگان داخلی وخیم تر از گذشته می شود.

دولت اگر بخواهد موضع انفعالی خود را ادامه دهد و با افزایش قیمت از زیر بار مسئولیت هایش شانه خالی کند یقینا نمی تواند ثباتی در بازار بوجود اورد. افزایش قیمت که نه در جیب تولید کننده که فقط به واسطه ها می رسد و نارضایتی دامداران و کارخانه های لبنی را در پی دارد. تا امروز که جز چند مصاحبه و تکذیب از سوی مسئولین امر ، اتفاق دیگری نیفتاده است مطمئنا این مشکل با تغییر رویکرد دولت و دادن یارانه تولید کنندگان و پائین اوردن قیمت تمام شده شیر از طریق تهیه علوفه و نهاده های ارزان قیمت قابل حل است.