آيا اعمال ما هر روز بر ائمه(ع) عرضه مي‌شود

آنچه در ادامه مي‌خوانيد بخش نخست از سلسله مباحثي است كه به طرح پرسش و پاسخ درباره مرگ و معاد مي‌پردازد و از كتاب «عالم برزخ؛ عالم حيات و زندگي» نوشته حجت‌الاسلام اسدالله محمدي‌نيا از پژوهشگران حوزه علميه قم عنوان مي‌شود:

امام جعفر صادق(ع) فرمود: «... الميّتُ تدمعُ عينهُ عند الموتِ فقالَ: ذلكَ عنْدُ معاينةِ رسول‌الله (ص) يري ما يسرّهُ... ثمَّ قال: اما تري الرّجلُ اذا يري ما يَسُرُّهُ فَتَدْمَعُ عَيْنُهُ و يَضْحَكُ»؛ ميت در وقت مردن اشك از چشمش جاري مي شود و اين جاري شدن اشك يكي به خاطر ديدن رسول خدا(ص) و ديگر به خاطر مشاهده چيزهايي است كه او را خوشحال مي‌كند.

بعد امام(ع) فرمود: آيا ديده‌اي كه وقتي كسي چيزي را ديد و بسيار خوشحال شد، اشك شوق از چشمش جاري مي‌شود و مي‌خندد.

* ديدن رسول خدا و ائمه اطهار(ع)

امام صادق(ع): .. هل يكرهُ المؤمنُ علي قبضِ روحهِ؟

قال(ع): «لا والله انّهُ اذا اتاهُ مَلَكُ الموتِ لقبضِ روحهِ جزعَ عندَ ذلك فيقولُ لهُ ملكُ الموتِ: يا ولي‌الله لا تجزعْ، فوَ الّذي بعثَ محمّدا لانا ابرُّ بكَ و اَشْفقُ عليكَ من والدٍ رحيمٍ لو حضرك، افتحْ عينيك فانظر. قال: ويميلُ له رسول‌ الله ص) و اميرالمؤمنين و فاطمةُ والحسنُ والحسينُ و الائمّةُ من ذُرّيّتهمْ...»

از آن حضرت(ع) سؤال شد كه آيا انسان مؤمن لحظه جان دادن برايش ناگوار است؟

امام(ع) فرمود: به خدا سوگند برايش ناخوشايند نيست. وقتي ملك‌‌الموت براي قبض روح مؤمن مي‌آيد، او بسيار نگران و بيتابي مي‌كند، سپس ملك‌الموت به او مي‌گويد: نگران مباش، قسم به آن خداوندي كه محمد(ص) را به رسالت مبعوث كرد، من نسبت به تو از پدر مهرباني كه بالاي سرت باشد خشنودتر و مهربانتر هستم، بعد به او مي‌گويد: چشمانت را باز كن و نگاه كن و ببين رسول خدا(ص) و اميرالمؤمنين و حضرت فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسين(ع) بالاي سرت حاضرند.

اگر ائمه اطهار(ع) بر بالين ميت حاضر مي‌شوند، چرا جمعيت اطراف مرده آنان را مشاهده نمي‌كنند؟

علامه مجلسي رحمه‌الله در اين مورد مي‌فرمايد: ممكن است به صورت بدن مثالي كه بسيار لطيف است حاضر شوند، به طوري كه جز ميت كسي ديگر آنان را نبيند و امكان دارد طبق مصلحتي كه خداوند مي‌داند بين چشمان ما و آنان پرده‌‌اي معنوي ايجاد كند تا ما مشاهده نكنيم، همانطوري كه در سوره «اسراء» آيه 45 و «يس» آيه 9 به اين نوع حجاب‌هاي معنوي اشاره دارد.

و نيز در زيارت عاشورا مي‌خوانيم: «اللهمَّ ارزقني شفاعة الحسين يوم الورود»؛ خداوندا! شفاعت امام حسين(ع) را روزي كه وارد مي‌شوم نصيبم گردان.

* عرضه اعمال هر روز ما بر ائمه اطهار(ع)

و نيز رواياتي كه در ذيل آيه 105 سوره توبه آمده مبني بر اينكه اعمال شما هر روز و شب بر اهل بيت(ع) عرضه مي‌شود، اگر اعمال ما خوب باشد خوشحال والا ناراحت مي‌شوند. از اين احاديث استفاده مي‌شود كه آن بزرگواران در عالم برزخ نسبت به اعمال ما در دنيا عنايت دارند. بنابراين مي‌توان گفت اين عنايت و توجه شايد در عالم قبر نيز مشاهده ‌شود.

امام صادق(ع) فرمود: «تعرض الاعمال علي رسول‌الله(ص) اعمال العباد كلُّ صباح ابرارها و فجّارُها، فاحذروها و هو قول الله: اعملوا فسيري الله عملكم و رسولهُ»؛ اعمال بندگان چه خوب و چه بد، هر روز صبح بر پيامبر(ص) عرضه مي‌شود، پس از اعمال بد دوري كنيد.

امام رضا(ع) فرمود: «... والله انَّ اعمالكم لَتُعرَضُ عَلَيَّ كلُّ يومٍ و ليلةٍ»؛ سوگند به خداوند اعمال شما هر روز و شب بر من عرضه مي‌شود.

- راه‌حل: با توجه به دو دسته روايت، شايد بتوان گفت: شفاعت اصلي اهل بيت(ع) مربوط به روز قيامت است، اما عنايت و توجه آنان در عالم قبر شامل شيعيان - ان‌شاءالله- خواهد شد، چنانچه عنايات خاص و ويژه حضرات معصومين (ع) بارها در دنيا شامل شيعيان و دوستان‌شان شده است.