چرا وزارت خارجه ترجمه رسمی توافق وین را منتشر نمی‌کند؟

محمدجواد ظریف روز گذشته در وین و درباره متن فارسی برجام گفت: نتیجه مذاکرات در ورقه است. حاصل مذاکرات ما همین توافق برجام است که علنی است و متن انگلیسی آن علنی است، امیدوار بودیم همزمان متن فارسی منتشر شود. اینکه یک مقدار تسریع شد به این خاطر بود که لاوروف می‌خواست به ازبکستان سفر کند و به همین خاطر در عکس نهایی نبود. مجبور شدیم بسیاری از کارهای لجستیکی برای ترجمه و غلط‌گیری و هماهنگ کردن سندها را بعد از جلسه انجام دهیم؛ ظریف گفت: تا آخر امروز ان‌شاءالله ترجمه آن منتشر خواهد شد.[1]

اما ظریف امروز در بدو ورود به تهران می‌گوید: وزیر خارجه کشورمان بابیان اینکه برنامه برجام در دست ترجمه است و قسمت‌هایی از آن در سایت وزارت خارجه قرارگرفته است، گفت: بقیه ضمایم که بیش از 100 صفحه است به‌زودی منتشر خواهد شد که در آن بر روی کلمه به کلمه بحث و گفت‌وگو شده است.[2]

با توجه به ترتیب منطقی ذیل انتظار از وزارت خارجه در این خصوص را چه کسی پاسخگوست:

اول: متولی رسمی مذاکرات هسته‌ای: وزارت امور خارجه

با آمدن دولت یازدهم و سپردن تصدی وزارت امور خارجه کشورمان به دکتر محمدجواد ظریف، دکتر حسن روحانی مسئولیت پرونده هسته‌ای کشورمان را نیز از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه منتقل کرد.

مذاکرات 23 ماهه گذشته نیز توسط تیمی از وزارت امور خارجه به ریاست دکتر ظریف انجام شد. ابتدا در صد روزگی عمر دولت یازدهم، به توافق ژنو رسیدیم؛ طرفین مذاکره مخصوصاً طرف آمریکایی هم‌متن رسمی توافق را منتشر کرد و هم ضمیمه‌ای که بعدها به فکت شیت مشهور شد. آن‌هم به‌طور رسمی! در این میان اما وزارت خارجه ما نه‌تنها دست به انتشار متن رسمی نزد، بلکه هرازگاهی تنها شفاهاً برخی مفاد فکت شیت منتشره طرف آمریکایی را تفسیر به رأی معرفی می‌کرد؛ حال‌آنکه طرف آمریکایی طبق فکت شیت خود جلو می‌رفت.

دوم: ترجمه غیررسمی وزارت امور خارجه!

آن چیزی که فعلاً از توافق نهایی صورت گرفته منتشرشده است یک متن رسمی است که از سوی طرف مقابل منتشرشده و یک ترجمه غیررسمی از سوی وزارت امور خارجه. واقعاً جایگاه ترجمه غیررسمی در این سطح از توافقات بین‌المللی در چه حدی است؟ اصلاً چه اعتباری برای آن می‌توان قائل شد؟ چرا وزارت خارجه ما متن رسمی خود از توافق را منتشر نمی‌کند تا ملت و نخبگان با خیال راحت همان متن را مورد استناد خود قرار دهند و با این کار وزارت خارجه ما نیز از حالت انفعال خارج‌شده و پاسخ طرف آمریکایی را با متن رسمی بدهد؟ وزارت خارجه‌ای که دو سال تمام هم و غم خود را برای رسیدن به توافق گذاشته، چگونه در بزنگاه‌های حساس، به این میزان از اصل موضوعات عقب افتاده و دو روز از توافق گذشته، هنوز ترجمه متن را ارائه نداده است.

سوم: انتشار متن رسمی از سوی دیگر طرف‌ها؛ عقب افتادن وزارت خارجه ما

درحالی‌که در توافقات پیشین مخصوصاً توافق ژنو، طرف‌های مذاکره و بالأخص طرف آمریکایی متن رسمی توافق را منتشر و فکت شیتی هم به آن ضمیمه نمود و در طرف ایرانی هم آب از آب تکان نخورد، در توافق لوزان نیز همین اتفاق افتاد. این بار فشارهای فراوان به وزارت خارجه هم سبب نشد که این وزارت خانه در اقدام مقابله‌به‌مثل با وزارت خارجه آمریکا، دست به انتشار فکت شیت یا همان گزاره برگ ایرانی بزند.

این اتفاق متأسفانه اکنون در ماجرای توافق نهایی یا همان جمع‌بندی مذاکرات نیز رخ‌داده است. مگر قرار نیست وزارت خارجه ما در مقابل ترجمه‌های رسمی و توافقات منتشره از سوی سایر کشورها اقدامی درخور انجام دهد تا به مرجع رسمی تبدیل شود؟

چندین بار استناد به برخی تفاسیر طرف آمریکایی سبب ناراحتی به‌حق وزارت امور خارجه و شخص وزیر امور خارجه گردید. دلیل این امر هم که بیشتر از زبان اطرافیان وزیر و سایر تیم مذاکره‌کننده مطرح می‌شد این امر بود که چرا ما به وزیر خارجه و تیم خودمان اعتماد نداریم ولی به حرف‌های طرف آمریکایی استناد می‌کنیم. باید از وزارت امور خارجه پرسید شما چرا متن رسمی منتشر نمی‌کنید؟ استنادات به صحبت‌های طرف مقابل انجام نمی‌گیرد؛ بلکه به متن رسمی منتشره وزارت امور خارجه آمریکا صورت می‌گیرد که هیچ‌گاه هم به‌صورت رسمی از سوی وزارت خارجه کشورمان تکذیب نشده و یا در رد آن متنی جدید ارائه نشده است؛ حال ملت و نخبگان می‌مانند و تنها متن رسمی منتشره که آن‌هم آمریکایی است؛ به نظر می‌رسد وزارت امور خارجه باید این بار از این انفعال خارج شود و اقدام به انتشار متن رسمی کند.

مسئولین ما مطمئن باشند که اعتماد مردم و نخبگان ما به سخنان آنان بسیار فراتر از سخنان مسئولین طرف مقابل است؛ اما پاسخ مکتوب رسمی وزارت امور خارجه آمریکا را تنها مکتوب رسمی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بدهد و لا غیر.

رهبر انقلاب در نخستین سخنرانی خود پس از توافق لوزان فرمودند: «مسئولین باید بیایند مردم را و بخصوص نخبگان را از جزئیات و واقعیات مطلع کنند؛ ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم. این مصداق همدلی با مردم است؛ همدلی و هم‌زبانی که ما گفته‌ایم، همدلی یک‌چیز زورکی نیست، یک‌چیز دستوری نیست که کسی دستور بدهد که مردم همدلی کنید، مردم هم بگویند چشم، این همدلی نمی‌شود».