مزاحمت بی پایان پيامك‌هاي تبليغي

آنچه مي‌خوانيد بخش بسيار كوچكي از پيامكهايي است كه تقريبا تمام ما فارغ از اينكه مشترك كدام يك از دو اپراتور اول كشور باشيم بارها و بارها نمونه آن را دريافت كرده‌ايم:

به گزارش پایگاه 598 به نقل از ايسنا، «مي خواي جاي كدوم شخصيت باشي؟1-فاميل دور،2- ببعي . ارسال گزينه به ...»، «حال تو رو من مي دونم بذار بگم تا شب چه اتفاقي برات مي‌افته! ارسال ... به ...، هر پيام 75 تومان»،«براي اينكه بتوني در زندگي بي نظير باشي !ارسال ... به ...،هر پيام 1500 تومان»،«جك جديد داريم، جك هاي خنده دار و خفن، شما جنبه دارين؟ 3 رو بفرست و بخند. هر پيام 75 تومان»،«كدام جمله را از زبان مالك بيمارستان شنيده‌ايد؟1- آقايون داداشام، اينجي كلش واس ماس! 2-وردار تموم شه بره. ارسال عدد مورد نظر به ... با جوايز ارزنده»

 به گزارش ايسنا،در اين پيام‌ها از لحاظ فرم و مدل نوشتاري از شيوه‌هاي مختلف مهندسي اجتماعي بهره برده شده تا ارتباطي صميمي با مخاطب برقرار كرده و وي را به پاسخگويي تشويق كنند.

در اين ميان نيز انواع و اقسام سوالات عجيب و پيشنهادات دور از ذهن نيز مطرح مي‌شود، جملاتي كه هر يك از آنها به نوعي جاي تعجب دارد و در موارد متعدد سوالاتي بسيار بي پايه و اساس يا ساده و بديهي را طرح مي‌كند تا به هر شكل ممكن مخاطب را به پاسخگويي تحريك كنند. به عنوان مثال مشتركان اپراتورها طي ماه هاي اخير پيامكهايي با اين مضامين را دريافت كرده‌اند:

«بهترين دوران مدرسه كدام بود؟1- دبستان،2-راهنمايي،3-دبيرستان. شركت در قرعه كشي آپارتمان در كيش و كارتهاي هديه با ارسال گزينه موردنظر به ...»،«20 هزار شارژ هزاري براي كسايي كه زود جواب بدن! شارژتو از كجا مي خري؟1-دكه روزنامه فروشي،2-اينترنتي،جواب رو بفرست به ... . برو تو قرعه كشي خودرو ام وي ام 110،گوشي،جوايزه نقدي و دهها ميليون شارژ»،«سلطان واقعي جنگل كيه؟1-شير نر،2-شير ماده. دو عدد گوشي آيفون 6، جايزه پاسخ صحيح.»

حال فارغ از اينكه به جوايز وعده داده شده در اين پيامكها تا چه اندازه جامه عمل پوشانده مي‌شود، بحث ديگر آن است كه آيا براي شركت‌هاي ارسال كننده پيامك انبوه چنين حقي وجود دارد كه به بهانه كسب سود هر نوع پيامي را ارسال كنند؟ به عبارت ديگر آيا اين روند درستي است كه عده‌اي تنها براي كسب منافع مادي جامعه را اين چنين به سمت سطحي نگري دعوت كنند؟!

مزاحمت هايي كه پايان ندارد/چه كسي مسئول است؟

 

از سوي ديگر ارسال اين پيامكها موجبات مزاحمت براي مشتركان را ايجاد مي كند و براي رفع اين مزاحمت فرد مجبور مي‌شود به طور كلي پيامك‌هاي تبليغاتي خود را مسدود كند در حالي كه شايد راهكار ديگري وجود داشته باشد تا در قالب آن نه تنها شركتهاي ارائه كننده اين خدمات از سود بهره مند شوند بلكه بر اطلاعات عمومي مردم نيز افزوده شود.

 

در نهايت اين سوال پيش مي آيد كه نظارت و رسيدگي بر اوضاع اين بخش بر عهده كدام نهاد و سازمان است؟

 

شهريورماه سال گذشته، كميسيون عالي ارتقاي محتواي مركز ملي فضاي مجازي اينگونه خبر داد كه آيين‌نامه ساماندهي پيامكهاي انبوه تبليغاتي و پيامكهاي خدمات ارزش افزوده را پس از برگزاري جلسات كارشناسي فشرده تصويب كرده است.

 

مركز ملي فضاي مجازي در عين حال اعلام كرد كه در اين آيين نامه چگونگي نظارت بر ارسال پيامك‌هاي انبوه تبليغاتي و پيامكهاي خدمات ارزش افزوده و ضوابط فعاليت اپراتورها و زير مجموعه‌هاي آن اعم از فراهم كننده و تجميع كننده محتوا تعيين شده است.

 

همچنين كميسيون عالي ارتقاي محتواي مركز ملي فضاي مجازي شرايط ارايه دهندگان خدمات پيامك ارزش افزوده و پيامكهاي انبوه تبليغاتي را در اين آيين‌نامه تشريح كرده و از ارسال و ابلاغ آن براي نهادها و سازمانهاي مرتبط خبر داد.

 

در آن مقطع اينگونه اعلام شد كه اين آيين‌نامه براساس مشكلات مطرح شده در ارسال و دريافت اين پيامكها اعم از محتواي آنها، نامشخص بودن مرجع ارسال و نقش اپراتورها در ارسال و دريافت پيامكها، به تصويب رسيده و بر اساس آن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موظف شده است تا كارگروهي براي نظارت بر ارسال و تبادل پيامكهاي انبوه تبليغاتي و پيامكهاي ارزش افزوده با حضور نمايندگاني از مركز ملي فضاي مجازي، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، نيروي انتظامي، وزارت اطلاعات، سازمان تبليغات اسلامي، دادستان كل كشور، ستاد كل نيروهاي مسلح، شوراي عالي انقلاب فرهنگي و كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي تشكيل دهد.

 

اما بحث ساماندهي و نظارت بر اين پيام‌ها به اين نقطه ختم نشد و بهمن ماه سال 1393 نيز اين بحث در جلسه شوراي عالي فضاي مجازي با حضور رئيس جمهور و روساي دو قوه ديگر مورد بررسي قرار گرفته و در نهايت آيين نامه ساماندهي و نظارت بر خدمات پيامكي شبكه هاي ارتباطي در جلسه شوراي عالي فضاي مجازي به تصويب رسيد تا بدين ترتيب سياستهاي خاص در اين زمينه اعمال شده و نهادي خاص نيز مسوول نظارت بر محتواي اين پيامكها باشد.

 

اين اتفاق در شرايطي رخ مي داد كه از سال 1392 نيز مركز توسعه فناوري اطلاعات و رسانه هاي ديجيتال با هدف رسيدگي به شكايات مردم در اين زمينه، سامانه اي راه اندازي كرد تا بدين ترتيب راهكاري براي برخورد با اين موارد ايجاد شود. سامانه اي كه طبق آخرين آمارها، مشتركان موبايل تنها در بازه زماني شش ماهه دوم سال 1392 بالغ بر ۱۴ هزار مورد شكايت از پيامك‌هاي انبوه و تبليغاتي را در آن به ثبت رساندند.

 

در نهايت با اختصاص جلسات شوراي عالي فضاي مجازي به اين موضوع، بسياري ديگر از مسوولاني كه عضو اين شورا هستند به تصميم گيري در اين زمينه پرداختند. با اين حال همچنان مشكلات موجود در اين بخش به قوت باقي است و هنوز دريافت اين نوع پيام ها در شرايطي استمرار دارد كه جدا از بحثهاي فرهنگي ممكن است مسائل امنيتي اطلاعات مشترك در فضاي مجازي را هم با تهديد مواجه كند و بر همين اساس به طور دائم اپراتورهاي مختلف به ارائه هشدارهايي در اين زمينه مي پردازند.

 

اكنون طبق سياست‌هاي ساماندهي خدمات پيامكي ارزش افزوده و انبوه در شبكه‌هاي ارتباطي مصوب شده كه هرگونه محتوا در خدمات پيامكي انبوه و ارزش افزوده پيامكي بايد با رعايت قوانين و مقررات كشور و عدم مغايرت با ارزش‌هاي ايراني – اسلامي باشد؛ همچنين مقرر شده است به منظور پايش و نظارت محتوا، كارگروهي با مسووليت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و عضويت نمايندگان وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، وزارت كشور، دادگستري و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و سازمان تبليغات اسلامي، نيروي انتظامي، نماينده دادستاني و مركز ملي فضاي مجازي، تشكيل شده و گزارش عملكرد آن هر شش ماه به دبيرخانه شوراي عالي فضاي مجازي ارائه شود.

البته در اين زمينه ممكن است اين توجيه نيز مطرح شود كه اين نوع پيام ها با ارزشهاي ايراني-اسلامي مغايرت نداشته و خلاف مقررات نيز نيستند.اما به هرحال نبايد فراموش كرد كه اينگونه پيامكها قطعا موجب ايجاد مزاحمت بيش از 70 ميليون مشترك تلفن همراه خواهند شد.

 

اما در آيين نامه مصوب شوراي عالي فضاي مجازي، خدمات پيامكي در دو دسته خدمات پيامك انبوه كه جنبه تبليغاتي دارد و بدون درخواست مشترك ارسال مي شود و هزينه اي براي مشتركان دربر نخواهد داشت و نيز پيامك هاي ارزش افزوده كه به انتخاب مشترك خواهد بود و بايد بابت آن هزينه پرداخت شود تقسيم شده است.

 

براساس سياستهاي مدنظر در اين مصوبه، پيامك هاي انبوه با محتواي اطلاع رساني و تبليغاتي به دليل حجم زياد پس از ارسال تحت نظارت وزارت ارشاد قرار خواهند گرفت اما پيامك هاي ارزش افزوده پيش از ارسال بايد تحت نظارت وزارت ارشاد قرار گيرد و پس از دريافت مجوز، امكان استفاده از آن براي مشتركان ممكن خواهد بود؛ همچنين طبق سياستهاي اين مصوبه، شركت هاي ارائه دهنده خدمات پيامكي بايد براساس موازين نظام جمهوري اسلامي و پس از تاييد وزارت ارشاد نسبت به ارسال پيامك اقدام كنند. در غير اينصورت براي اين شركتها و حتي اپراتورهاي تلفن همراه كه بستر ارائه اين سرويس را آماده كرده‌اند جرايمي در نظر گرفته شده است.

 

براي دريافت مجوز ارسال پيامك ارزش افزوده، اپراتورهاي ارائه دهنده خدمات پيامكي قبل از ارسال پيامك، ملزم به ارائه بسته پيامكي به وزارت ارشاد هستند كه اين پيامك پس از ثبت و بررسي در سيستم آنلاين وزارت ارشاد، اجازه انتشار خواهد يافت.

 

طبق مصوبه مذكور اينگونه عنوان شده كه محتواي پيامك‌هاي ارزش افزوده و انبوه چنانچه مغاير با موازين و مقررات مدنظر در مصوبه شوراي عالي فضاي مجازي باشند تخلف محسوب شده و اپراتورهاي ارسال كننده، ارائه دهندگان اين خدمات و حتي شركت و يا سازماني كه اين محتوا را ايجاد كرده است مشمول جريمه خواهد شد.

 

همچنين در مصوبه مذكور تاكيد براين است كه مشخص شود ارائه دهندگان خدمات محتوا در حوزه پيامك آيا صلاحيت ارائه اين خدمات را دارند يا خير؟ با اين حال اين نكته نيز عنوان مي‌شود كه در اين حوزه مصاديق به صورت جزئي در مصوبه شوراي عالي فضاي مجازي ديده نشده و تنها آنچه كه برخلاف موازين شرعي كشور باشد با آن برخورد خواهد شد.

 

البته گفته مي شود كارگروه ساماندهي پيامكها در وزارت ارشاد نيز با اين هدف شكل گرفته تا با تدوين آيين نامه اي، مصاديق مجرمانه و ممنوعه مدنظر در پيامكها ذكر شود.

 

در نهايت بر اساس آنچه تاكنون رسانه‌اي شده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي براي اين آيين نامه اجرايي تاكنون تنها مقدمات كار را فراهم كرده و پيش بيني كرده كه در سال جاري اجراي اين آيين نامه رنگ عملياتي به خود گيرد و ساماندهي فضاي پيامكهاي انبوه و ارزش افزوده در كشور انجام شود.

 

 

حسن عليزاده - رئيس وقت مركز توسعه فناوري اطلاعات و رسانه هاي ديجيتال - نيز دو سال قبل درباره اين پيامك ها توضيحاتي ارائه كرده و تاكيد كرده بود: براساس ضوابط تدوين شده، حقوق مادي و معنوي مولفان و صاحبان آثار در ارائه خدمات ارزش افزوده ويترين اپراتورها و آهنگ پيشواز كه تاكنون توجه نمي شد بايد مورد توجه قرار گيرد و بايد رضايت مالكان اثر دريافت شود.

 

بر اين اساس حتي ديده شده كه بعضي آثار خارجي شامل بازي ها، تم ها و آهنگ ها جنبه فرهنگي نداشته و منافي ارزشهاي فرهنگي است كه ارائه اين خدمات نيز ممنوع است. همچنين پيامكهايي كه با تعابير و ادبيات اغوا كننده و غيرواقعي، مشتركان را براي برنده شدن در مسابقات و قرعه كشي هاي مختلف فريب مي دهد نيز ممنوع است.

 

با گذشت دو سال از اين صحبتها شايد هر يك از مشتركان تلفن همراه حداقل يك بار در هفته پيامكي با مضمون شركت در قرعه كشي و مسابقه دريافت كند.

 

البته آنچه بدان اشاره شد در قالب مصوبه‌اي كه در آن سالها در وزارت ارشاد تدوين شده بود مورد تاكيد قرار مي گرفت و در همان دوره نيز اين مقام مسئول متذكر شده بود كه در صورت تصويب نهايي اين آيين نامه، برخورد با اين موارد ضمانت اجرايي پيدا خواهد كرد.

 

وي در آن دوره همچنين از قرار راه اندازي كارگروهي براي رسيدگي به شكايات در اين زمينه خبر داده و ياد آور شده بود به موازات سامانه ۱۰۰۰۱۳۱۴ براي ساماندهي و بررسي شكايات اين بخش نيز ايجاد خواهد شد كه البته همچنان جاي چنين سامانه اي در ميان بخش هاي مختلف خالي است و اگرچه مشتركان مي توانند مشكلات مختلف ارتباطي خود را با سامانه 195 وزارت ارتباطات در ميان بگذارند اما براي پيگيري مستقيم پيامك هاي مزاحم و مشكل‌دار تا كنون تنها اين راهكار در نظر گرفته شده كه افراد مي توانند به طور كل دريافت پيامك هاي تبليغاتي خود را مسدود كنند.