آنجا که در نقد برخی اظهارات و سخنان از سوی مقامات داخلی که مستقیم و غیرمستقیم سیاست خارجی را به چالش میکشند، میگوید:
سخن تلخ و شیرین و درمان و درد
سخن کز دهن ناهمایون جهد
چو ماری که از خانه بیرون جهد
نگه دارد از او خویشتن چون سزد
که نزدیکتر را سبکتر گزد
او همچنین با قرائت حدیثی از پیامبر (ص) میگوید که "مومن اول فکر میکند بعد اظهارنظر و منافق اول حرف میزند بعد فکر میکند."
موضوع مهاجران غیرقانونی ایرانی در استرالیا و وضعیت اسفبار آنها در جزایر دور افتاده این کشور، حرف را به موضوعات حقوق بشری و نادیده گرفته شدن آن از سوی کشورهای داعیهدار حقوق بشر به ویژه استرالیا میکشاند. او معتقد است این کشورها نمیتوانند دائم با تبلیغات از کشورهای خود بهشت بسازند و کشورهای دیگر را جهنم نشان دهند و وقتی جوانان به هر دلیلی راهی این کشورها می شوند با آنها این گونه رفتار کنند. صدای بلندش به فریاد تبدیل میشود و چهرهاش برافروخته و از سکوت رسانهها و نبود سازمانهای مردم نهاد در زمینه حقوق جنگ به شدت انتقاد میکند.
این مقام وزارت خارجه از نبود کنترل و سانسور بر فضای مجازی در موضوع تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده و سوار شدن احساسات بر منطق در ساعات و روزهای نخست انتشار این خبر به طور جدی انتقاد میکند و معتقد است حقی از دو نوجوان و خانواده آنها با انتشار خبر حادثه که بدون رضایتشان بود ضایع شده است.
قشقاوی معتقد است که وزارت خارجه در این موضوع بر اساس بصیرت عمل کرده است.
معاون وزیر امور خارجه درباره برقرار نشدن تعاملات کنسولی میان ایران و آمریکا در ۳۶ سال گذشته، در حالی که ایرانیهای بسیاری در این روند شان و منزلتشان مورد خدشه قرار گرفته و میگیرد با تایید این مطلب گفت که امور کنسولی شامل خدمات انساندوستانه و بشری است و نباید به مسایل و اختلافهای سیاسی گره زده شود، اما در واقعیت اینها به هم مربوط هستند.
این مقام با سابقه وزارت خارجه درباره جابه جایی دفتر حفاظت منافع ایران در آمریکا تاکید کرد که این حق به طور متقابل برای دولت آمریکا وجود دارد.
او با اشاره به اظهارات مقامات سعودی درباره حادثه فرودگاه جده در دیدار با مقامات کشورمان گفت که محمد بن نایف، وزیر کشور وقت و ولیعهد فعلی عربستان از بروز چنین اتفاقی ابراز تاسف و اعلام کرده است که اشد مجازات را برای عاملان آن در نظر میگیرد.
حسن قشقاوی در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران ( ایسنا)، در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند اگر با موضوع تعرض به دو نوجوان ایران جدی برخورد نمیکردیم ممکن بود این مساله آغاز یک شروع خطرناک باشد؟ با بیان اینکه فضای عمومی و رسانهای کشورهای منطقه نسبت به سیاستهای موجود ایران به طور غیرمعقول و غیرمنطقی آشوبزده و تحتالشعاع سیاست ایرانهراسی است تصریح کرد: در اینکه فضای عمومی برخی رسانههای کشورهای عربی تحت تأثیر عربستان در جهت ایجاد تفرقه و نفرتپراکنی علیه ایران است شکی نیست و ممکن بود تحت تأثیر این فضا عدهای از آن استفاده کنند و اقداماتی را علیه شهروندان ایرانی و برخی عمرهگزاران انجام دهند. اما به طور قاطع کسی نمیتواند بگوید که اگر عمره را در پی آن اتفاق ادامه میدادیم باز هم حوادث مشابهی تکرار میشد یا نه، اما قبول دارم که فضای عمومی در بسیاری از کشورهای عربی به ویژه بعد از حوادث سوریه، عراق و یمن ملتهب است و برخی رسانهها دنبال دامن زدن به تحریکات قومی و مذهبی و تخریب افکار عمومی علیه جمهوری اسلامی ایران هستند.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که در موضوع تعرض به دو نوجوان ایرانی تا چه اندازه واکنش دستگاه دیپلماسی تحت تاثیر احساسات و عواطف مردمی بود؟ با بیان این اعتقاد که در ایران واقعاً فضای کنترل و سانسور وجود ندارد و این مساله گاهی در فرایند سیاست داخلی و خارجی ایجاد مشکل میکند، افزود: در حادثه جده تا ۹ روز وزارت خارجه اصرار داشت این مطلب رسانهای نشود، اما این موضوع از سوی برخی رسانهها منتشر شد. بعد از آن عدهای ما را به مخفی کاری متهم کردند در حالی که یک دیدگاه منطقی داشتیم؛ اگر در این حوادث حق ملی وجود دارد، حق شخصی و حق خانوادگی هم وجود دارد. ما معتقدیم در انتشار اخبار مربوطه حقی از خانواده این عزیزان ضایع شده است و گذشت زمان ثابت کرد که حق در این زمینه با وزارت خارجه بوده و اقدام ما از روی بصیرت بوده است، چرا که جایگاه وزارت خارجه این نیست که تحت تاثیر هیجان های عمومی قرار گیرد.
وی افزود: با توجه به جرم مشهودی که صورت گرفته و طبق قوانین و شریعتی که هم ما و هم سعودیها به آن اعتقاد داریم، باید عاملان اقدام صورت گرفته مجازات شوند، از این رو تصمیم گرفته شد حج عمره تا مجازات دو مامور خاطی تعلیق شود. برداشت ما این است که تصمیم دولت مورد استقبال افکار عمومی قرار گرفته است. البته ممکن است مثل هر پدیدهای بخشی از جامعه موافق یا مخالف این تصمیم باشند اما اکثریت جامعه از آن حمایت کردند.
معاون ظریف درباره آنچه در تعریف نوع و حدود حادثه فرودگاه جده در رسانهها منتشر شد که برخی آن را تجاوز، برخی تعرض و غیره نامیدند گفت: وزارت خارجه از همان ابتدا از عنوان «شبه تجاوز» استفاده کرد که عنوانی دقیق بود، چرا که تجاوز کامل واقعا صورت نگرفته بود.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که ابتدا از سوی دستگاه دیپلماسی و مقامات و مراجع ذیربط عنوان شد برداشتن تعلیق از حج عمره به عذرخواهی رسمی و مکتوب دولت عربستان از ملت و دولت ایران منوط است، اما به نظر میآید الان مجازات عاملان این اقدام مبنای اقدام بعدی ایران قرار گرفته است؟ تصریح کرد: هر دیداری که سفیر ما با یک مقام سعودی انجام میدهد و اظهاراتی که در دیدارهای رسمی صورت میگیرد، رسمی است و وقتی مقامات سعودی در سطح وزیر خارجه حادثه را "تلخ" مینامند و از آن ابراز تاسف میکنند مجموعه این اظهارات را عذرخواهی طرف سعودی میدانیم و نیازی نیست حتما مکتوب این کار صورت گیرد. اگر عملا وعدهای که برای مجازات عاملان این اقدام دادهاند محقق شود که ما بیصبرانه منتظر آن هستیم، یعنی پذیرفتهاند عمل مجرمانه اتفاق افتاده است. ممکن است ۱۰ بار هم ابراز تاسف خالی کنند اما در عمل سیستم قضایی و جزایی اقدامی صورت ندهد، بنابراین فراتر از هر بحثی، مجازات عاملان این حادثه تلخ برای ما مهم است.
قشقاوی با اشاره به دیداری که بعد از حادثه فرودگاه جده از سوی مسئولان ایرانی با مقامات سعودی صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: در دیدار با محمد بن نایف، ولیعهد فعلی عربستان، سعود الفیصل وزیر خارجه وقت و معاون او، همگی اذعان داشتند که جرم بزرگی صورت گرفته و اشد مجازات را برای عاملان آن در نظر میگیرند، چرا که آبروی عربستان را به خطر انداختند.
او با رد اخبار رفع تعلیق حج عمره در آینده نزدیک، درباره آخرین پیگیریها از مجازات عاملان این حادثه گفت: طبق آخرین پیگیری و کسب اطلاع از سرکنسول ایران در جده و سفیرمان در ریاض قرار است پرونده در شعبه دادگاه جنایی به زودی مورد رسیدگی و صدور حکم قرار گیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که برخی تحلیلگران داخلی، منطقهای و بینالمللی بر این نظرند که واکنش ایران به تعرض به دو نوجوان ایرانی در راستای "دشمنسازی" بعد از آن است که تعاملاتش با آمریکا افزایش یافته به ویژه با قوت گرفتن احتمال توافق جامع هستهای در آینده نزدیک، گفت: این تحلیلها را ما هم در رسانههای مختلف غربی و عربی میبینیم و نشست اخیر در کمپ دیوید نقطه اوج این نوع تحلیلها بود که میخواهند آمریکا نگرانی آنها (کشورهای عربی منطقه) از توافق با ایران را رفع کند، اما واقعیت این است که راهبرد ایران در تعامل با کشورهای همسایه و منطقه مشخص است و اظهارات اخیر مقام معظم رهبری پاسخی به تلاشها برای ایرانهراسی و تامین امنیت منطقه بود. ما معتقدیم تامین و حفظ امنیت در منطقه غیرقابل تفکیک است و اگر ناامنی باشد برای هر دو طرف مرزها ناامنی وجود دارد، بنابراین امنیت پایدار لازمه منطقه است و نباید اجازه دهیم فضای تبلیغاتی و احساسی بر واقعیت منطقه سایه افکند و ما این مشی را با همسایگان عرب خود دنبال میکنیم و در هیچ دیدار و ملاقاتی نیست که به دنبال رفع شبهات و ابهاماتی که اغلب ریشه در تلاشهای بیگانگان برای منزوی کردن ایران دارند، نباشیم.
وی با انتقاد از برخی اظهارنظرها و موضعگیریها از سوی شخصیتهای کشور گفت: بخشی از اظهارات و موضعگیریها به ویژه آنهایی که توهینآمیز، حسابنشده و احساسی هستند به فضای روانی در منطقه دامن میزنند بنابراین مهم است در داخل کشور همگان متوجه اظهارات خود باشند.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در پاسخ به اینکه مشکل صدور ویزا از سوی عربستان از مدتها قبل شروع و این موضوع حل نشد تا اینکه به موضوع تعرض به دو نوجوان ایرانی رسید. در صورت رفع تعلیق از حج عمره مساله صدور ویزا به چه شکل خواهد بود؟ تصریح کرد: متاسفانه طرف سعودی موقع نیاز ما در ایام حج و عمره با این بهانه که با کمبود نیروی انسانی در نمایندگیهای خود در ایران مواجه هستند، بعضاً در روند صدور ویزا اختلال ایجاد می کنند. ایران برای حل این مساله و گرفتن بهانه از سعودیها موافقت کرد که بر تعداد نیروهایش در سفارتخانه این کشور در تهران بیفزاید و نتیجه این مساله ایجاد شرایط نابرابر بین تعداد دیپلماتهای سعودی در تهران و مشهد با تعداد دیپلماتهای ما در ریاض و جده بود، با این حال مساله ویزا حل نشده است.
قشقاوی در ادامه گفتوگوی خود با ایسنا درباره ارتقاء روابط کنسولی ایران و اروپا با توجه به سیاست دولت روحانی در تعامل سازنده با دنیا، گفت: در دو سال اخیر مراودات کنسولی ایران با همه کشورها به ویژه اروپا افزایش یافته است. بر اساس آماری که ما در اختیار داریم هم چنین از سوی کشورهای اروپایی در صدور ویزا برای ایرانیان تسهیلات بیشتری به طور نسبی ایجاد شده است و الان حجم ویزای صادره از سوی اروپاییها برای اتباع ایرانی تقریباً بیشتر از صدور ویزا از سوی ایران برای اتباع اروپایی است. البته یک دلیل این است که تقاضای ایرانیان برای سفر به اروپا بیشتر شده است و این را نفی نمیکنیم، اما به طور کلی آمار صدور روادید بیشتر و سهلتر شده است؛ نه اینکه همه مشکلات حل شده است، برخی سفارتخانهها همچنان در صدور ویزا بسیار سخت گیرند، اما در کل الان مشکل حاد و بحرانی در بخش صدور ویزا برای ایرانیان از سوی اروپاییها نداریم.
این مقام وزارت خارجه در ادامه از کاهش قابل توجه ایرانیان زندانی در خارج از کشور خبر داد و گفت: همیشه بین ۳ تا ۳ هزار و پانصد زندانی در خارج از مرزهای خود داشتیم، اما برای اولین بار است که امسال این رقم به کمتر از ۲ هزار و ۲۰۰ تن رسیده است. در این چارچوب تعداد قابل توجهی برای گذراندن دوره محکومیت خود به ایران منتقل شدهاند و تعدادی عفو شدند و اینها بخشهای روشن و قابل توجه اقداماتی است که در حوزه کنسولی وزارت خارجه صورت گرفته است.
او با اشاره به افزایش دو برابری درآمدهای ناشی از خدمات کنسولی در دو سال اخیر گفت: در بودجه سال ۱۳۹۴ رقم فصل درآمدهای کنسولی دو برابر شده است و این به خاطر خدمات کنسولی و رفت و آمدهاست و این امر تا فضا مطلوب نباشد اتفاق نمیافتد.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در ادامه درباره مذاکرات ایران و انگلستان برای رفع مشکل بازگشایی سفارتخانههای دو کشور با بیان اینکه کاردارهای ترددی در رفت و آمد و رایزنی هستند گفت: هنوز مسایل مربوط به سفارتخانههای دو کشور حل و فصل نشده است.
او در پاسخ به این پرسش که چرا هیچ ارادهای برای جدا کردن مساله کنسولی از سیاسی وجود ندارد در حالی که ایرانیان زیادی به خاطر اختلافات سیاسی و یا نداشتن رابطه سیاسی با آمریکا، کانادا و انگلیس به ویژه آمریکا در سالهای طولانی متضرر شده و شأن و غرور ایرانی است که در این رفت و آمدها لطمه میخورد گفت: اساس ارتباط ما در همه بخشها باید مبتنی بر عزت باشد و از آنجایی که امور کنسولی از امور سیاسی جدا نیست و به نوعی دروازه روابط امور سیاسی است نمیتوانیم این دو را از هم جدا کنیم. البته کنوانسیون مربوطه میگوید چون خدمات انساندوستانه در بخش کنسولی ارایه میشود نباید آن را به بحثهای سیاسی گره زد. اما در واقعیت اینها به هم مربوط هستند و من هم معتقدم بهتر است که بخش کنسولی از امور سیاسی تفکیک شود.
قشقاوی درباره ارایه خدمات کنسولی به ایرانیان مقیم آمریکا در سالهای پس از انقلاب گفت: غیر از خدمات ویزایی مستقیم بین ایران و آمریکا، سایر خدمات در حال انجام است. دفتر حفاظت منافع ایران در واشنگتن بسیار فعال است و ۴۶ کامند محلی دارد که به حدود یک میلیون ایرانی مقیم آمریکا که اخیراً کانادا هم به آن اضافه شده است، خدمات کنسولی ارایه میدهد. اما فعلا هیچ بحثی غیر از جابجایی مکان دفاتر حفاظت منافع مطرح نیست و هیچ اتفاقی در بحث کنسولی و سیاسی در روابط دو جانبه نیفتاده است.
معاون ظریف در ادامه درباره جابهجایی دفتر حفاظت منافع ایران در آمریکا پس از سالها گفت: ما از اوایل انقلاب یک مکان استیجاری در واشنگتن برای ارایه خدمات کنسولی توسط کارمندان محلی تحت پوشش سفارت پاکستان در تهران داشتیم و به طور متقابل سوئیس حافظ منافع آمریکا در ایران بوده است که این دفتر با توجه به حجم کم رفت و آمد آمریکاییها به ایران در سفارت سوئیس قرار دارد. طبیعی است به خاطر حضور تعداد قابل توجه ایرانیان در آمریکا، دفتر حفاظت منافع ما حجم فعالیتش گسترده باشد. از سال گذشته دنبال این بودیم مکانی بزرگتر و سهلتر به لحاظ دسترسی به مرکز شهر و وسایل حمل و نقل پیدا کنیم و این مستلزم صدور مجوز از سوی دولت آمریکا بود و درخواست ایران به این منظور برای اولین بار بعد از آنکه آقای ظریف در پست وزیر امور خارجه قرار گرفت، مطرح شد.
قشقاوی در پاسخ به این پرسش که آمریکا هم میتواند در تهران در اقدام متقابل درخواست اجازه ساختمان مجزا به عنوان دفتر حفاظت منافعش داشته باشد و از سفارت سوئیس مستقل شود؟ گفت: معمولا هر نوع خدماتی که نسبت به اماکن کنسولی ارایه میشود در چارچوب عمل متقابل است اما تا الان هیچ درخواستی از سوی آمریکا در اینباره و تغییر مکان دفتر حفاظت منافع این کشور مطرح نشده است.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: در دفاتر حفاظت منافع دیپلمات رسمی کشور مبدا حضور ندارد اما اقدامات و خدماتی که در این دفاتر ارایه میشود تحت پوشش، نظارت و قوانین کشورهای مبدا است و مسئولان وزارت خارجه هر از چند گاهی به این دفاتر رفت و آمد دارند. حدود دو ماه پیش معاون اداری مالی وزارت خارجه به آنجا سرکشی داشتند و گاهی هیأتهای بازرسی و نظارت به آنجا میروند.
این مقام وزارت خارجه هم چنین گفت که قرار است در روزهای آینده دفتر جدید حفاظت منافع ایران بازگشایی شود و بعید است از وزارت امور خارجه در این مراسم مقامی حضور داشته باشد.
قشقاوی در ادامه این گفتوگو از تلاش جدی وزارت خارجه برای آزادی ۱۹ تن از ایرانیانی که در حوزه تحریمهای هستهای در زندانهای آمریکا به سر میبرند خبر داد.
او گفت: ۱۹ ایرانی در حوزه تحریمی به اتهام واهی خرید اقلام با کاربرد دوگانه یا موارد مشابه دیگر زندانی هستند. البته علاوه بر این ۱۹ نفر، تعدادی از این افراد خارج از آمریکا بودند که آمریکا به دنبال استرداد آنها بود که خوشبختانه بسیاری از آنها بیگناهیشان ثابت شده است، برخی دیگر نیز که در معرض استرداد بودند با تلاش ایران یا خانوادههایشان آزاد و به ایران بازگشتند. با این حال تعدادی دیگر به آمریکا مسترد شدند. ما از دولت آمریکا میخواهم این افراد بی گناه را هر چه زودتر آزاد کند.
این مقام وزارت امور خارجه درباره ایرانیانی که به دلیل جرمهای عادی در زندانهای آمریکا هستند، گفت: بر اساس آمار رسمی آمریکا حدود ۶۳ ایرانی تا پایان سال ۱۳۹۳ به دلیل جرایم عادی در زندانهای آمریکا به سر می برند و تا جایی که اطلاع داریم از این تعداد دو نفر محکوم به اعدام و دو نفر بیش از ۲۰ سال است که با اتهامات واهی در زندان هستند.
قشقاوی گفت: بیشترین ایرانیان در زندان های کشورهای آسیای جنوب شرقی و مناطق همجوار، ترکمنستان و عراق زندانی هستند.
او همچنین درباره زمان اجرای لغو صدور ویزای سیاسی و خدمت میان ایران و عراق که گفته میشود در مرحله اول ۴۵ روزه خواهد بود، گفت: لغو صدور ویزای سیاسی و خدمت قبلا میان دو کشور مورد توافق قرار گرفته بود و قرار است از یکی دو هفته دیگر اجرایی شود. در عین حال در سفری که چند ماه قبل به عراق داشتم هم اعلام کردم، ایران مشکلی برای لغو ویزای عادی با عراق ندارد.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه همچنین از سفرش قریبالوقوعش به کردستان عراق خبر داد و گفت: یکی از مهمترین اهدافم از این سفر، مذاکره برای آزادی ایرانیانی است که در زندانهای اقلیم کردستان به سر میبرند.
قشقاوی درباره رایزنیهای ایران و استرالیا به ویژه در مورد قوانین شدیدی که برای مهاجرین غیرقانونی از سوی این کشور وضع شده و ایرانیان زیادی هم مشمول این قوانین شدهاند، گفت: استرالیا عمدتا دنبال این است که ایران بپذیرد پناهجویان ایرانی را اخراج اجباری (دیپورت) کند. اما سیاست ایران و شخص آقای ظریف این نیست که دیپورت اجباری را بپذیرد. نپذیرفتن دیپورت مبنای حقوق بشری دارد. افراد به هر دلیل و انگیزهای راهی برخی کشورها میشوند که در تبلیغات و نزد افکار عمومی از این کشورها به مثابه بهشت یاد میشود، جایی که در آن اصول و حقوق محض بشری برقرار است. حرف ما این است که این کشورها دائم تبلیغ آزادی و رفاه میکنند اما بر خلاف اصول مسلم حقوق بشر به آنها دستبند میزنند و الان مدتی است که در بدترین شرایط انسانی و بهداشتی و آب و هوایی و دور از مرکز شهر نگهداری میشوند. دولت استرالیا بعضا ایرانیانی که غیرقانونی قصد ورود به این کشور را داشتهاند به بخش کنسولی سفارت ایران میآورند و تقاضا دارند به طور اجباری برگه عبور برای آنها صادر کنیم که مورد قبول ما نیست.
معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در ادامه درباره تسهیل ورود ایرانیانی که پس از انقلاب از کشور مهاجرت کردهاند به مصوبه شورای عالی امنیت ملی اشاره کرد و افزود: این مصوبه گام بزرگی است که برداشته شده است و به واسطه آن هر ایرانی میتواند آزادانه به کشور رفت و آمد داشته باشد. بین ۳ تا ۵ درصد اپوزیسیون ایران هستند و ۹۵ درصد دیگر اگر مشکلی قضایی، جنایی، مالی و سیاسی نداشته باشند میتوانند رفت و آمد کنند. این مصوبه ابلاغ و اجرایی شده است.
وی با تاکید بر اینکه "ما ممنوع الورود نداریم" تصریح کرد: وزارت اطلاعات، قوه قضاییه و وزارت امور خارجه هیچ مشکلی با ورود و رفت و آمد ۹۵ درصد ایرانیانی که در خارج از کشور زندگی میکنند، ندارند.
این مقام وزارت خارجه درباره رابطه دولت و مجلس در دو سال گذشته گفت: ما بهترین رابطه را با مجلس شورای اسلامی داریم. وزیر امور خارجه هیچ کارت زردی نگرفته و اکثریت مجلس و کمیسیون ذیربط از تیم مذاکرهکننده حمایت میکنند. البته برخی دلسوزانه در مجلس با روند مذاکرات هستهای مخالفت دارند و برخی سیاسی و جناحی به شکلی کاملا مشخص مخالفت میکنند، اما وزارت خارجه هیچ مشکلی با مجلس ندارد. وزیر و تیم مذاکرهکننده بیشترین حضور را در مجلس داشتهاند و با گذشته قابل مقایسه نیست. چنانچه در جلسه غیرعلنی صبح یکشنبه آینده نیز جناب آقای ظریف و عراقچی گزارشی را از آخرین تحولات مربوط به مذاکرات جاری هستهای ارائه خواهند کرد.