سهم دهک‌های درآمدی از دریافت وام بانکی

به گزارش پايگاه 598 به نقل از تراز؛‌ خانوارها برای افزایش مصرف از درآمد و ثروت خود استفاده می کنند، زمانی که دیگر درآمد و ثروت آنها برایشان کافی نیست، برای رفع نیازهای خود و حفظ رفاه قرض می گیرند.

امروزه خانواده ها به طور خاص به ازای درآمد آینده خود، برای مصرف و سرمایه گذاری رو به استقراض می‌آورند و این در حالی است که رشد استقراض خانوارها موجب آزادسازی سیستم بانکی و افزایش مصرف و دسترسی آسانتر خانوارها برای استقراض می شود. با این حال مصرف خانوارها و نیازهایشان برای استقراض در طول عمرشان متفاوت است.

امروزه اصلی ترین منابع استقراض خانوارها، بانکها بوده که آنها هم در اعطای اعتبارات بانکی دارای محدودیت هایی هستند؛ بنابراین تمامی متقاضیان از اعتبارات بانکی بهره مند نمی شوند.

نتایج بررسی‌های بانک مرکزی نشانگر این است که در مناطق شهری ایران، مردان جوانان بین ۳۵ تا ۴۰ سال افراد با درآمد بالاتر تحصیل کردگان دانشگاهی، متاهلین، سرپرستان خانوار، شاغلان، اجاره داران و مستمری بگیران، کارکنان دولت بیشترین و زنان افراد بی سواد، مسن، مجرد، کم درآمد، محصل، خانه دار و ساکنان استانهای تهران و خوزستان، کمترین تقاضا را برای دریافت اعتبارات بانکی داشته اند.

به علاوه در مدت زمان مورد بررسی بانک مرکزی، احتمال دریافت اعتبارات بانکی برای جوانان، تحصیل کردگان دانشگاهی، متاهلین سرپرستان خانوار، اجاره داران و مستمری بگیران و کارکنان دولتی بیشتر از سایرین بوده است.

نتایج تحقیقات بانک مرکزی نشانگر این است که حدود ۳۹.۹ درصد از افراد بزرگسال، ۶.۵ درصد از شاغلان، ۷۶.۹ درصد از حقوق بگیران دولتی، ۴۶.۸ درصد از تحصیل کردگان دانشگاهی، ۶۵ درصد از سرپرستان خانوار، ۴۲.۹ درصد از صاحبان منزل مسکونی، ۴۹.۱ درصد از متاهلین، ۵۳.۳ درصد از مردان، ۲۶.۵ درصد از زنان، ۳۸.۴ درصد از ساکنان مناطق شهری تهران متقاضی دریافت اعتبارات بانکی هستند.

در میان گروه‌های حقوق بگیران دولتی، بیشترین و در میان طبقه بندی جنسیتی، زنان کمترین میزان تقاضا را به خود اختصاص داده اند، به علاوه به جز زنان و خانوارهای ساکن در مناطق شهری تهران، سایر گروه‌ها بیشتر از متوسط نمونه برای دریافت اعتبارات بانکی تقاضا داده اند.

بررسی های بانک مرکزی نشان می دهد تقریبا ۲۸ درصد از خانوارهای شهری ایرانی دارای ۴ عضو هستند. افرادی که در خانوارهای ۳ تا ۴ نفره عضویت دارند، بیشترین تقاضا را برای دریافت اعتبارات بانکی داده اند؛ حال آنکه در سال ۸۶ بیشترین اعتبارات بانکی به ترتیب به خانوارهای ۴ و ۵ ۶ نفره داده شده است که خانوارهای مذکور بیشتر از متوسط سطح بهره مندی از این تسهیلات منتفع شده‌اند، اما در مورد شاغلان خانوارهای ۲ و ۳ نفره بیشترین تقاضا را برای دریافت اعتبارات بانکی داشته اند، خانوارها ۴ و ۵ و دو نفره بیشترین اعتبارات بانکی را دریافت کرده اند.

در عین حال بهتر است نگاهی هم به دهک‌های درآمدی که از وام‌های بانکی بهره مند شده‌اند، بیندازیم. هر چند طبق تعریف در هر یک از دهک های هزینه ده درصد خانوارها قرار دارند اما به دلیل تفاوت تعداد افراد بزرگسال خانوار در هر دهک، سهم پاسخگویان در دهک ها متفاوت است.

به ترتیب افراد حاضر در دهک های هزینه ای یکم تا نهم کمترین و بیشترین تقاضا برای اعتبارات بانکی را داشته اند. کمترین اعتبارات بانکی به افرادی که در در دهک چهارم هزینه قرار دارند و بیشترین اعتبارات بانکی به افرادی که در دهک نهم حضور دارند، داده شده اس.ت در میان شاغلان، بیشترین اعتبارات بانکی به دهک هفتمی ها و کمترین اعتبارات بانکی به دهک هزینه اولی ها اختصاص داده شده است.

بر اساس تحقیقات، از میان انواع اعتبارات بانکی، تسهیلات بابت ازدواج و اعطای وام به کارکنان دولت به ترتیب ۴.۳ و ۴.۴ درصد کمترین میانگین نرخ بهره و اعتبارات بانکی جعاله تعمیر مسکن بیشترین میانگین نرخ بهره را دارند. بیشترین زمان انقضا در اعتبارات بانکی خرید یا ساخت مسکن و کمترین زمان انقضا در اعتبارات بانکی های قرض الحسنه جوانان و خرید کالا و جهیزیه مشاهده می شود.

۳.۱ درصد اعتبارات بانکی پرداخت شده به اشخاص حقیقی، بابت فعالیت‌های کشاورزی بوده که میانگین نرخ بهره آن با حدود ۱۲.۱ درصد بالاتر از میانگین نرخ بهره کل اعتبارات بانکی است، به علاوه متوسط زمان بازپرداخت این نوع اعتبارات بانکی ۳۳.۷ درصد است که از میانگین بازپرداخت کل اعتبارات بانکی حدود ۱۸ ماه کمتر است.

نتایج تحقیق همچنین نشان می دهد جنسیت و سن از جمله عوامل غیراقتصادی شکل دهنده عامل تقاضا هستند در میان متغیرهای اقتصادی، نقش درآمد مهم است و عدم اطمینان از درآمد تقاضا برای اعتبارات بانکی را کاهش می دهد.

تاثیرات تحصیلات دانشگاهی در سمت تقاضا و عرضه به جهت هزینه های ورود و ارزیابی بانک‌ها قابل توجه و مثبت است. محل اقامت به طور عمده یک پارامتر مهم برای سهمیه بندی اعتباری است. نوع عضویت در خانوار و وضعیت تاهل با توجه به نقش افراد در خانوار و بر دوش داشتن مسئولیت مالی خانوار از عوامل مهم و تعیین کننده تقاضا به شمار می روند و سرانجام کارمندان دولت، اجاره داران و مستمری بگیران به دلیل ریسک اعتباری کمتری که به موسسات اعتبارات بانکی دهنده از جمله بانک‌ها تحمیل می کنند، دارای امتیاز اعتباری بالایی هستند.