گسست خاندان آل سعود در آرایش سیاسی جدید عربستان / آینده عربستان چگونه رقم خواهد خورد؟

به گزارش سرویس بین الملل پایگاه 598، جابه جایی های اخیر در ریاض و به تعبیری بهتر قلع و قمع هایی که در رسانه های عربی تحت عنوان "طوفان بامدادی" و "کودتای سفید" و تعابیر مشابه توصیف شد، عربستان را روی ریلی جدید قرار داد که مقدمه تحولاتی جدید در آینده ای نزدیک یا دور خواهد شد.

ملک سلمان پیش از این و به محض درگذشت برادر خود عبدالله، جابه جایی های گسترده ای را صورت داد که اکنون به راحتی می توان گفت این اقدام پیش از مرگ عبدالله در قالب یک طرح آماده شده بود و به سرعت پس از پایان مراسم ترحیم، عملیاتی شد. اکنون فاز دوم این طرح انجام شد و در ساعات بامدادی هم پایان یافت. این فاز دوم، نتایج و بازخوردهایی داشته و خواهد داشت.

اول اینکه عربستان دیگر عربستان سابق نیست و آنچه در نهان بوده اکنون از پرده برون افتاده است. اکنون تحلیلگران چشم انداز روشن تری درباره نهانخانه ریاض دارند و می توانند حداقل تا چند وقت بیشتر را پیش بینی و تحلیل کنند.

دوم اینکه عملا سدیری ها (فرزندان حصه سدیری یکی از همسران پادشاه پایه گذار عربستان) قدرت را در عربستان قبضه کردند و این خود می تواند نوعی انتقال مسالمت آمیز قدرت در عربستان تلقی شود. انتقال از دستگاه فکری دگرگونی خواه به تفکری تغییرگریز که بی هیچ نرمشی مخالفان و رقبا را در داخل و خارج سرکوب می کند.

سوم اینکه ملک عبدالله درگذشته با نشاندن امیر مقرن در سمت ولیعهد ولیعهد - اگر خاطرتان باشد این کار را پارسال یک روز قبل از سفر اوباما به ریاض انجام داد - به دنبال برخی اهداف بود. یکی از توصیه های اوباما به ملک عبدالله در آن زمان، نشاندن امیر محمد بن نایف در این سمت بود اما ملک عبدالله به نشانه مخالفت با این کار، پیشاپیش امیر مقرن را به این سمت سپرد تا مانع چنین خواسته ای شود. در آن زمان و پیش از آغاز سفر اوباما به ریاض، امیر محمد بن نایف به واشنگتن رفت که گویا هماهنگی با اوباما برای توصیه به پادشاه به منظور تعیین اش به سمت ولیعهد ولیعهد بود اما این خواسته محمد بن نایف محقق نشد.

افزون بر آن، ملک عبدالله امیدوار بود پس از مرگش و پس از آنکه قدرت به امیر مقرن برسد، امیر متعب بن عبدالله ولیعهد شود و باز سکان قدرت به سمت عبدالعزیزی ها بچرخد و از سدیری ها بازگردد. اما ملک سلمان مانع از تحقق این خواسته ملک عبدالله شد. اکنون متعب بن عبدالله تنهای تنها مانده است. پیش از عزل امیر مقرن، او را تحت فشار قرار داده بود که استعفا ندهد اما فشارهای ملک سلمان بر امیر مقرن بیشتر بود. اکنون امیر متعب تحت فرماندهی امیر محمد بن نایف درآمده است و این امر برای او قطعا توهین آمیز است.

پسر پادشاه سابق اکنون زیر دست فردی است که دیوان ولایتعهدی اش را هم ملک سلمان از او گرفته و آن را با دیوان شاهی یعنی دفتر دربار ادغام کرده است.  تنهایی امیر متعب و ادغام دیوان ولیعهد در دیوان پادشاه به این معنا خواهد بود که در روزها یا حتی ساعات آینده شاید هم بعدها پادشاه حکم ادغام گارد ملی به ریاست امیر متعب در ارتش را صادر نماید و عملا امیر متعب از قدرت کنار گذاشته شود یا اینکه امیر متعب را کنار بگذارد یا اینکه گارد ملی را به طور کامل منحل  کند.

چهارم: در هیأت بیعت، 4 نفر با ولایتعهدی امیر محمد بن نایف مخالفت کرده اند. معمولا اعضای هیأت بالاجماع نظر می دادند. این مخالفت اولین بار است که چنین فزونی می گیرد. پس از آن، صدای برخی از امرا هم درآمد و برخی از امرا از بیعت با محمدین (محمد بن نایف و محمد بن سلمان) خودداری کردند.

این امر می تواند برخی اعتراضات احتمالی و حتی برخی گسست های احتمالی درون خانواده واحد را ایجاد کند و زمینه گسست های گسترده تری را در آینده فراهم آورد. پیش از این هم اعتراضاتی در میان امرا بوده است اما فرق این اعتراضات با اعتراضات کنونی آن است که اعتراضات سابق از جانب امرایی بود که اساسا خود را محق تر برای کسب قدرت نمی دیدند، چون از سدیری ها بودند اما این با اعتراض از جانب امرایی که تا اندکی پیش خود صحنه گردان قدرت در عربستان بوده اند فرق می کند.

بنابراین، این جابه جایی ها بر آنان گران خواهد آمد و تحمل ناپذیر. از این رو باید منتظر واکنش هایی احتمالی باشیم، دیر یا زود، نهان یا آشکارا. به غیر از اینها باید دید که خانواده های فیصل و خالد و سلطان در قبال این تصمیم چه خواهند کرد و در آرایش سیاسی جدید عربستان در کدام سوی جبهه خواهند ایستاد؟ آیا به امیر مقرن خواهند پیوست یا به ملک سلمان؟

* عبدالله غبیشی