ام آر آي چيست و چگونه انجام مي‌شود؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از ايران ارتوپد/ ام آر آي يا روش تصويربرداري با تشديد مغناطيس (Magnetic Resonance Imaging (MRI يکي از روش هاي پيشرفته تصويربرداري پزشکي است. با استفاده از اين روش ميتوان تصوير بافت هاي دروني بدن را ديد و از آن طريق مشکلات و بيماري هاي اعضاء بدن را تشخيص داد.
همانطور که ميدانيم در روش هاي تصوير برداري با اشعه ايکس مانند راديوگرافي ساده و يا سي تي اسکن بدن تحت تابش مقدار معيني از اشعه يونيزه کننده قرار ميگيرد که اگر از حد مشخصي بيشتر باشد ميتواند موجب اشکالاتي در کارکرد سلول ها شود. ولي در ام آر آي از اشعه ايکس استفاده اي نميشود و بنابراين نسبت به راديوگرافي و سي تي اسکن بسيار کم ضررتر است.

طرز کار ام آر آي چيست؟
امواج مورد استفاده در ام آر آي از جنس امواج راديويي و مغناطيسي هستند که ضرري براي بدن ندارند. ام آر آي از اين واقعيت فيزيکي استفاده ميکند که پروتون هايي که در هسته اتم ها قرار گرفته اند مانند کره زمين در حول محور ود با سرعت زيادي ميچرخند و در نتيجه يک ميدان معناطيسي در اطراف خود تشکيل ميدهند.

در ام آر آي بيمار در يک ميدان مغناطيسي بسيار قوي قرار ميگيرد. اين ميدان موجب ميشود محور چرخش پروتون هاي هسته اتم ها در تمام بافت هاي بدن (بخصوص پروتون هايي که در هسته مولکول آب قرار دارند) در امتداد خطوط ميدان مغناطيسي ام آر آي قرار گيرند. سپس امواج راديويي خاصي به سوي بدن بيمار تابانده ميشود. اين امواج که بصورت پالس فرستاده ميشوند موجب ميگردند تا محور چرخش پروتون ها کمي تغيير کند. با اتمام پالس رديويي، محور چرخش پروتون مجددا در امتداد خطوط ميدان مغناطيس برميگردد. اين برگشت موجب ايجاد يک موج راديويي (الکترومغتاطيسي) جديد ميشود.

سپس اين امواج راديويي ثانويه که از تک تک پروتون ها ساطع ميشوند به توسط گيرنده هاي دستگاه ام آر آي دريافت شده و به کامپيوتر آن ارسال ميگردند. کامپيوتر ام آر آي بسيار پرقدرت و با توان محاسباتي بالا است. در اين کامپيوتر امواج دريافت شده بسرعت تحليل شده و سپس تصاويري براساس اين تحليل ها ساخته ميشود که پزشک آنها را بر روي مانيتور دستگاه ميبيند و در صورت لزوم آنها را چاپ ميکند.

در کامپيوتر ام ار آي مشخص ميشود که چه جاهايي از بدن موج راديويي بيشتري از خود ساطع کرده اند. هرچه شدت موج دريافتي از نقطه اي از بدن بيشتر باشد نشانه تراکم بيشتر پروتون در آن نقطه است و چون فراوان ترين اتم بدن که پروتون دارد اتم هيدروژني است که در مولکول آب قرار دارد پس هرجايي که موج راديويي بيشتري ارسال کرده است در واقع آب بيشتري داشته است.
در واقع کاري که ام آر آي انجام ميدهد اينست که نشان دهد در چه نقاطي ار بدن آب بيشتري وجود دارد. چون غلظت مولکول آب در بافت هاي بدن متفاوت است و با بيمار شدن بافت ها اين غلظت باز هم تغيير ميکند ميتوان با استفاده از اطلاعات دريافتي تصوير بسيار دقيقي از شکل بافت هاي گوناگون بدن ايجاد کرد.
ام آر آي يک روش تصويربرداري دقيق و پرقدرت براي تشخيص مشکلات و بيماري هاي بافت هاي بدن است. يکي از نقاط تمايز اين روش با سي تي اسکن در اين است که در ام آر آي تصاوير بافت هاي نرم مانند غضروف، تاندون، ليگامان، عصب و رگ ها بسيار واضح و دقيق ديده ميشوند و اين روش تصويربرداري بخصوص براي تشخيص بيماري هاي اين بافت ها مفيد است. پس از ام آر آي بيشتر در بررسي مشکلات بافت هاي نرم بدن استفاده شده در حاليکه سي تي اسکن بيشتر براي بررسي استخوان ها و ضايعات و آسيب هاي آن مفيد است.


آيا ام ار آي روش خطرناک يا بي خطري است؟
در صورتي که اصول ايمني رعايت شوند ام آر آي روش تصويربرداري بسيار ايمن و کم خطري است. سالانه حدود 10 ميليون نفر ام آر آي انجام ميدهند. انجام ام آر آي کاملا بدون درد است و عارضه کوتاه مدت يا بلند مدت شناخته شده اي ندارد.
همانطور که ذکر شد ام آر آي از يک ميدان مغناطيسي بسيار پرقدرت استفاده ميکند. در صورتي که اشياء فلزي در اين ميدان مغناطيسي قرار گيرند حرکت ميکنند. حرکت اين اشياء ميتواند موجب آسيب به بيمار شود. پس در اطاق ام آر آي نبايد هيچ جسم فلزي باشد. اگر بيمار وسيله فلزي با خود دارد بايد آن را خارج از اطاق ام آر آي از خود جدا کند. ساعت، جواهرات و بعضي از قسمت هاي لباس ها فلزي هستند.
اگر بيمار قبلا جراحي شده و از گيره هاي فلزي بر روي رگ هاي او استفاده کرده اند انجام ام آر آي براي وي خطرناک است چون گيره فلزي ميتواند در ميدان مغناطيسي ام آر آي حرکت کند. گلوله هاي فلزي يا ترکش در بدن بيمار هم ميتواند همين مشکل را ايجاد کند. در کساني که از سمعک استفاده ميکنند و يا در کساني که پيس ميکر قلبي دارند امواج مغناطيس ام ار آي ميتواند در کارکرد اين دستگاه ها ايجاد اختلال کند.