چطور بفهمیم چربی خون‌‌ داریم؟

چربی خون عبارتست از بالا رفتن مقدارکلسترول و یا تری‌گلیسرید از مقدار طبیعی آنها در خون که باعث بیماری چربی خون می شود. میزان این مواد در خون در اثر مصرف مواد غذایی بیش از میزان مورد نیاز یا هنگام بروز اختلال در سوخت و ساز چربی، افزایش می‌یابد.چربی خون و قندخون بالا و همچنین غلظت بالای خون باعث گزگز، مورمور شدن و خواب‌رفتگی پا می‌شود و به هنگام خواب، کف پا بسیار داغ می‌شود و فرد را بیدار می‌کند.

افزایش چربی خون به چه صورت است؟

افزایش چربی خون همراه با بیماریهایی مانند کم کاری تیروئید، بعضی از بیماریهای کبدی و کلیوی ، بیماریهای قند(دیابت) ، نارسایی مزمن کلیه، چاقی، بعضی از عفونتها ، اعتیاد به الکل ، ایدز و … دیده می شود. افزایش چربی خون با تجمع در دیواره رگ‌ها، تنگی آنها را به دنبال دارد و به همین دلیل باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی، درد قفسه سینه و گرفتگی عروق می‌شود.برای تشخیص بالا بودن چربی خون، اندازه گیری دو نوع چربی خون یعنی کلسترول وتری گلیسیرید انجام می شود. دراین میان معمولاافزایش کلسترول به عنوان عامل بیماریزای جدیدتری مطرح میشود.
 
کلسترول چیست؟

کلسترول یک نوع چربی است که در همه سلول های بدن شما یافت می شود. کلسترول در خون حل نمی شود و توسط لیپوپروتئین ها وارد سلول می شود و از آن خارج می گردد.لیپوپروتئین ترکیبی از پروتئین و چربی است و چربی را در خون حمل می کند. وجود کلسترول در کبد، نخاع و مغز ضروری است.

کلسترول در ساخت و نگه داری سلول ها، برخی هورمون ها، ساخت ویتامین D و جذب ویتامین های محلول در چربی نقش دارد. مقدار مناسب کلسترول کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر است.

زمانی که کلسترول خون افزایش پیدا می کند، چربی در سطح رگ رسوب می کند. نهایتاً این رسوب ها جریان طبیعی خون رادچار مشکل میکنند و در این حالت، قلب شما به اندازه ی کافی خون غنی از اکسیژن دریافت نخواهد کرد و خطر حمله قلبی افزایش خواهد یافت. با فرایندی مشابه، کاهش یافتن جریان خون به مغز نیز می تواند منجر به سکته مغزی شود.
 
کلسترول به دو طریق در بدن به وجود می آید:

۱- بدن خودش کلسترول می سازد. بیشترین کلسترول را کبد می سازد و مقدار آن، روزانه در حدود ۱۰۰۰ میلی گرم می باشد.

۲- کلسترول وارد شده به بدن، از طریق خوردن مواد غذایی از جمله: گوشت قرمز، مرغ، ماهی و لبنیات.

میوه ها ، سبزیجات، روغن های گیاهی، غلات و آجیل دارای کمترین مقدار کلسترول و زرده تخم مرغ و گوشت ها دارای بیشترین مقدار کلسترول هستند
 
چه عواملی بر غلظت کلسترول خون موثر است؟

- نوع و مقدار مواد غذایی
 - وزن بدن
 - فعالیت بدنی
-  وراثت و ژنها نقش مهمی در وضعیت کلسترول خون دارند.
- سن  و جنس: افزایش غلظت کلسترول خون معمولاٌ در حوالی ۲۰ سالگی آغاز می شود. زنان پیش از یائسگی، غلظت کلسترول کمتری نسبت به مردان همسن خود دارند.
 
علایم افزایش چربی خون

عمده علایم افزایش چربی خون ناشی از دو عامل است؛ یکی سنگین و غلیظ شدن خون که باعث کندی حرکت آن در عروق می شود ولذا باعث اختلال خونرسانی و کمبود نسبی اکسیژن در بافتها خواهد شد و دیگری، افزایش حرارت بدن در اثر افزایش صفرا. این علایم به طور خلاصه عبارتند از:
 
۱- احساس سنگینی، خستگی یا کوفتگی در بدن.
۲- خواب آلودگی.
۳- سوزش و احساس افزایش حرارت نقاط مختلف بدن به خصوص کف پا که معمولاً در شب تشدید می شود.
۴- دردهای نسبتاً مقاوم به درمان در ناحیه ساق و کف پا(و گاهی هم در سایر نواحی بدن).
۵- سردردهایی که معمولاً به صورت سنگینی سر خودنمایی می کند.
۶- خشکی و یا تلخی دهان.
۷- سرگیجه و گاهی وزوزگوش.
۸- سردرد، سرگیجه، سنگینی، خواب آلودگی، طپش قلب و علایمی از این دست، پس از مصرف غذاهای چرب؛ و تسکین این علایم با مصرف موادی مثل آبغوره، آبلیمو یا سرکه.
۹- افزایش تعریق بدن.
۱۰- ورم و پف کردن صورت.
 
نکته: ذکر علایم فوق به این معنا نیست که تمام کسانی که دچار افزایش چربی خون می شوند همه علایم فوق را بروز می دهند؛ بلکه اغلب، تنها بعضی از علایم را دارند.
 
 انواع اصلی چربی های موجود درخون چیست؟

چربی های اصلی موجود در خون عبارت است از کلسترول و تری گلیسرید می باشند.
 
 LDL  چیست؟

LDL یا کلسترول بد، ذرات کلسترول را در طول بدن شما منتقل می کند. LDL ساخته شده با اتصال به دیواره رگها، آن ها را سخت و تنگ می سازد .
 
VLDL چیست؟

دارای بالاترین میزان تری گلیسرید است. تری گلیسرید نوعی چربی موجود در خون است. VLDL  نیز همچون LDL ذرات کلسترولی را بزرگ تر ساخته و منجر به تنگ و باریک شدن رگ های خونی می شود. اگر شما تحت درمان کلسترول بالای خون هستید ولی همچنان دارای VLDL بالا هستید، به درمان اضافه تری جهت کاستن آن نیاز خواهید داشت چراکه VLDL حاوی مقادیر زیادی تری گلیسرید است.
 
HDL چیست؟

 HDL یا کلسترول خوب، کلسترول اضافی را برداشته و به کبد بر می گرداند.
 
چطور بفهمیم چربی خون‌‌مان بالاست؟

آزمایش چربی خون، شامل اندازه گیری کلسترول کل، کلسترول HDL (خوب)، کلسترول LDL (بد) و تری‌‌گلیسرید می‌شود. تری‌گلیسرید نوعی از چربی که در نتیجه مصرف مواد قندی بالا می‌رود.برای اندازه‌گیری دقیق چربی‌های خون باید ۹ تا ۱۲ ساعت پیش از خون گرفتن چیزی به جز آب نخورید و ننوشید. میزان کلسترول و تری‌گلیسرید خون معمولا به میلی‌گرم کلسترول در دسی‌لیتردر خون اندازه‌گیری می‌شود.
 
چگونه می توان HDL یا کلسترول خوب را در بدن افزایش داد؟
 
۱-دویدن : با ورزش کردن در هفته ۱۲۰۰ کالری بسوزانید
۲-کاهش وزن: با کاهش هر نیم کیلوگرم وزن بدن ( چربی اضافی)، مقدارHDL یک درصد افزایش می یابد.
۳- ورزش کردن قبل از خوردن غذای پر چرب: انجام ورزش منظم قبل از خوردن وعده های غذایی پر چرب، بطور قابل ملاحظه ایHDL را افزایش می دهد.
۴- نکشیدن سیگار: با ترک سیگار فقط  به مدت یک هفته، ۷ واحد مقدارHDL افزایش می یابد.
۵- پرهیز: پرهیز از مصرف زیاد شکر، آرد، سیب زمینی و برنج سفید. غذاهایی که قند خون را افزایش می دهند، باعث کاهشHDL خون می شوند.
 
با افزایش مقدارHDL، احتمال ابتلا به حملات قلبی کم می شود.
 
برای کاهش مقدار LDL چه باید کرد؟
 از مصرف زیاد چربی ها و کلسترول دوری کنید.
 از افزایش کالری دریافتی بپرهیزید.
 تحرک و فعالیت بدنی را زیاد کنید.
 وزن خود را ثابت نگه دارید.
 
منابع تری گلیسیرید

تری گلیسیرید، همان چربی است که در غذا وجود دارد. اگر کالری زیادی وارد بدن شود، بدن مقدار اضافی کالری را به تری گلیسیرید تبدیل کرده و در سلول های چربی ذخیره می کند. چاقی و اضافه وزن، عدم تحرک ، سیگار کشیدن، مصرف الکل و داشتن رژیم غذایی پرکربوهیدرات از عوامل افزایش دهنده تری گلیسیرید خون می باشد. مقدار مناسب تری گلیسیرید کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر می باشد. فردی که دارای تری گلیسیرید بالاست، LDL بالا و HDL پایینی خواهد داشت.
 
برای کاهش تری گلیسیرید چه باید کرد؟

  ورزش کنید.
  رژیم غذایی کم چربی داشته باشید.
  از لبنیات کم چرب استفاده کنید.
  چربی های گوشت و پوست مرغ را دور بیاندازید.
  غذای خود را با روغن های گیاهی از قبیل: کانولا ،ذرت و زیتون درست کنید.
  غذاهای پرفیبر را زیاد مصرف کنید.
  از مصرف شیرینی و نوشیدنی های شیرین خودداری کنید.
  از نوشیدن الکل دوری کنید
  پرخوری نکنید.
  با چنگال و آهسته غذا بخورید و غذایتان را خوب بجوید تا به معده تان فرصت دهید به شما بگوید که دیگر سیر شده اید!
  وزن خود را متعادل نمایید.