بحران سوریه به کدام سو می‌رود؟

در ۱۵ مارس ۲۰۱۱، شماری از معترضان سوری در شهر جنوبی درعا، با الهام از انقلاب‌های تونس و مصر در بهار عربی خاورمیانه و شمال آفریقا، به تظاهرات علیه حکومت بشار اسد پرداختند. 

این اعتراضات، با مقابله و سرکوب دولت اسد همراه بود.

 تا ماه جولای‌‌‌ همان سال، اعتراضات مردمی دیگر کاملا به یک شورش مسلحانه تبدیل شد و سرانجام با دخالت کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، این کشور به ورطه یک جنگ داخلی و فرقه‌ای کشانده شد. 

به طوری که کشورهای همسایه سوریه هر یک به نحوی درگیر این بحران شدند و بعضی، متناسب با سیاست‌های منطقه‌ای خود به تامین پیکارجو، پول، سلاح و پشتیبانی‌های فنی برای طرفین جنگ پرداختند. 

با این حال این تنها کشورهای همسایه نبودند که به طور مستقیم وارد میدان نبرد در سوریه شدند. سال گذشته یک مرکز آمریکایی در گزارشی از سرازیر شدن حدود ۲۵۰ هزار تروریست خارجی از جمله ده‌ها نظامی ترک به سوریه برای جنگ با ارتش این کشور پرده برداشت. 

پایگاه اینترنتی روزنامه المنار نوشت: نتایج تحقیق یک مرکز آمریکایی در منطقه کلمبیا نشان می‌دهد از آغاز رویدادهای سوریه تا سی و یکم دسامبر سال ۲۰۱۳، ۲۴۸ هزار جنگجوی خارجی در نبرد در سوریه شرکت کرده‌اند که از این رقم ۵۸ هزار جنگجو کشته شده‌اند و ۸۲ هزار جنگجو نیز سوریه را ترک کرده‌اند و ۱۲ هزار جنگجو نیز مفقود شده‌اند و ۹۶ هزار جنگجوی خارجی نیز همچنان در کنار جبهه النصره، گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و دیگر گروههای مسلح در سوریه می‌جنگند. 

این تحقیق نشان می‌دهد بزرگ‌ترین تجمع جنگجویان خارجی در تاریخ در سوریه اتفاق افتاده است و از ۸۷ ملیت جهان برای جنگ به این کشور سرازیر شده‌اند. 

دولت بشار اسد و ارتش تحت فرمان آن تحت چنین وضعیت نابرابری وارد میدان نبرد با گروه‌هایی شدند که عمدتا غیر سوری بودند و اولویت اول خود را هم همصدا با بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کناره گیری بشار اسد از قدرت قرار داده بودند. 

با این حال در تمام سال‌های گذشته بشار اسد با تکیه بر‌‌ همان آرای متزلزل مردمی و همچنین با حمایت کشورهای دوست به خصوص روسیه و جمهوری اسلامی ایران کوچک‌ترین عقب نشینی از خود برای کناره گیری از قدرت نشان نداد. 

این ایستادگی از یک سو و گسترش بحران آفرینی گروهک‌های تروریستی در سوریه به خارج از مرزهای این کشور از سوی دیگر سبب شد که نگرانی‌ها کم کم از دولت بشار اسد به سمت گروهای تحت حمایت ائتلاف غربی – عربی متحد علیه اسد کشیده شود. 

هانی زاده: اسد خود را تثبیت کرد 
به گونه‌ای که به گفته حسن هانی‌زاده کار‌شناس مسائل خاورمیانه پس از ۴ سال اکنون حکومت بشار اسد توانسته است خود را در ساختار سیاسی و نظامی این کشور یک بار دیگر تثبیت کند. 

هانی‌زاده در گفت گو با فرارو درباره شرایط کنونی و آینده بشار در ساختار قدرت سوریه گفت: پس از ۴ سال وضعیت به گونه‌ای شده است که نیروهای سوری در کنار مردم، وضعیت را در عرصه میدانی نبرد به سود دولت بشار اسد تغییر داده است و در طول ماه‌های اخیر بسیاری از شهرهای سوریه که کنترل آن به دست داعش و جبهه النصره افتاده بود از کنترل آن خارج و ارتش سوریه بار دیگر بر آن تسلط پیدا کرده است. 

وی با تاکید بر اینکه دولت سوریه از بحران کنونی در عرصه میدانی و سیاسی در مقابل جامعه جهانی و گروه‌های تکفیری صاحب تجربه شده است گفت: این تجربه اکنون شرایط را به گونه‌ای رقم زد است که دولت بشار اسد توانسته است بار دیگر جایگاه خود را در ساختار قدرت سوریه تثبیت کند. 

این کار‌شناس مسائل خاورمیانه با تاکید بر اینکه اکنون برای جامعه جهانی که روزی خواستار کناره گیری اسد از قدرت بودند سوریه بدون اسد قابل تصور نیست، گفت: در همین رابطه آقای استفان دی میستورا، نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه بار‌ها تاکید کرده است که برای بحران سوریه راه حلی منهای اسد وجود ندارد و در هر راه حلی برای پایان دادن به این بحران باید جای ویژه‌ای برای بشار اسد در نظر گرفت در غیر این صورت دامنه بحران کنونی در این کشور به کشورهای همسایه کشیده خواهد شد. 
 
هانی‌زاده افزود: بر این اساس با وجود آنکه کشورهای غربی و همچنین مثلث تخریبی عربستان، قطر و ترکیه علیه سوریه نزدیک به ۳۶ میلیارد دلار در اختیار تکفیری‌ها قرار داد اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که برای خاموش کردن آتش بحران در منطقه باید بشار اسد در حکومت سوریه باقی بماند. 

وی ادامه داد: از این رو جامعه جهانی به‌‌ همان راه حلی رسیده است که از ابتدای بحران سوریه، جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد کرده بود و آن پایان دادن به این بحران از طریق گفت‌و‌گوهای سیاسی سوری – سوری است. 
 
این کار‌شناس مسائل خاورمیانه افزود: همانطور که جمهوری اسلامی ایران تاکنون اعلام کرده است تنها راه حل پایان دادن به بحران سوریه مراجعه به صندوق‌های رای است که در صورت پایان یافتن جنگ و اخراج کامل گروه‌های تکفیری در یک شرایط مناسب‌تر، بشار اسد می‌تواند در کنار سایر رقبا و مخالفانی که در جنگ داخلی دست به اسلحه نبرده بودند بار دیگر خود در معرض انتخاب مردم سوریه قرار دهد تا در صورت انتخاب مجدد که همراه با مشارکت اکثر مردم سوریه خواهد بود جایگاه خود را بیش از پیش تثبیت کند. 

در خاتمه گفت: بنابراین پیش بینی می‌شود سال آینده بشار اسد بتواند بر موج نگرانی‌های گسترده بین المللی نسبت به گروه‌های تکفیری در منطقه سوار شود در همین سال جایگاه خود را به عنوان رییس جمهوری قانونی تثبیت کند.