ستاره اوراق مشارکت افول کرد

نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز دوشنبه در واکنش به استدلال‌های وزیر نفت که از کاهش سهم حوزه نفت و گاز به حدود 3 میلیارد دلار در سال آینده خبر می‌داد باز هم دست به دامان ابزار قدیمی و از کار افتاده اوراق مشارکت شدند و به دولت اجازه دادند در سال 94 معادل 50 هزار میلیارد ریال برای تأمین منابع لازم پروژه‌های نفت و گاز اوراق مشارکت منتشر کند.

این بند درحالی توسط نمایندگان مجلس به تصویب رسید که برخی تحلیل گران اعتقاد دارند که با بررسی عملکرد دولت طی سال 93 در مورد انتشار اوراق مشارکت و سرنوشت اوراق منتشر شده می توان نتیجه گرفت که این ابزار عملاً کارایی خود را در اقتصاد ایران از دست داده است.

در سال جاری بنابر قانون بودجه 256 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت اجازه انتشار داشت. از این مقدار 150 هزار میلیارد ریال سهم شرکت‌های دولتی، 30 هزار میلیارد ریال سهم خود دولت، 70 هزار میلیارد ریال سهم شهرداری‌ها، 12 هزار میلیارد ریال بابت مهار آب‌های مرزی و 3 هزار میلیارد ریال هم سهم اوقاف بود.

نکته جالب توجه اینجاست که از این 256 هزار میلیارد ریال تنها 15 هزار میلیارد ریال، آن هم از سهم دولت در قالب طرح‌های عمرانی و توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی منتشر شده که از همین مقدار هم فقط 20 میلیارد ریال آن فروش رفته است.

* ستاره اقبال اوراق مشارکت چرا خاموش شد؟

واقعیت این است که برخلاف سال‌های میانی دهه هفتاد و چند سال نخست دهه هشتاد که ابزار تأمین مالی اوراق مشارکت، نقش مؤثری در تزریق منابع به طرح‌های عمرانی و... ایفا می‌کردند و با استقبال عمومی مواجه بودند، در نیمه دوم دهه هشتاد، ستاره اقبال اوراق مشارکت رو به افول گذاشته است.

با این حال سال 93 را باید سالی کم نظیر در مورد توقف انتشار اوراق مشارکت و عدم استقبال از همان اوراق اندک عرضه شده است.

کارشناسان در بررسی ریشه‌های عدم تمایل صاحبان نقدینگی به خرید اوراق مشارکت و به تبع آن استنکاف دولت از عرضه این اوراق به چند علت اشاره می‌کنند. نخست اینکه در شرایطی که نرخ سود پرداختی رسمی در شبکه بانکی 20 درصد است و در بازار غیرمتشکل تا 30 درصد هم افزایش یافته طبیعی است، نرخ 22درصدی سود اوراق مشارکت، جذابیت چندانی برای دارندگان نقدینگی ندارد و در چنین شرایطی جای تعجب نیست که اوراق مشارکت بیشتری بماند. از سوی دیگر ممکن است نظر به اهمیت و ضرورت تأمین مالی طرح‌های نفت و گاز آن هم در شرایطی که قیمت جهانی نفت و به تبع آن سهم 5.14 درصدی این حوزه از درآمدهای نفتی، این پیشنهاد مطرح شود که نرخ سود اوراق مشارکت طرح‌های نفتی و گازی، بالاتر تعیین شود نتیجه این کار اما ایجاد هرج و مرج در بازار پول خواهد بود. چرا که خریداران اوراق مشارکت با نرخ 22 درصد، اوراق خود را به بانک‌ها عودت می‌کنند تا اوراق نفتی با نرخ سود بالاتر بخرند و این یعنی انبوهی از اوراق مشارکت پس داده شده روی دست بانک‌ها می‌ماند و نهایتاً نیز فقط جابجایی نقدینگی انجام گرفته و پول تازه‌ای به طرح‌ها تزریق نشده است.

به گزارش پایگاه 598 یه نقل از اقتصاد انلاین؛  همچنین بانک های طی سال ها با انبوهی از اوراق مشارکت سررسید شده مواجه بوده اند که ناشران آن اوراق توان پرداخت اصل مبلغ معادل آن ها را نداشته اند و در واقع بانک ها به نیابت از ناشران، اصل و فرع مبلغ اوراق را به خریداران پرداخت کرده اند و مبالغ پرداختی به سرفصل مطالبات بانک ها از دستگاه های ناشر اضافه شده است. یکی از علل افزایش مطابات معوق شبکه بانکی همین اوراق سررسید شده است.

گفتنی است بررسی ها نشان می دهد مانده اوراق مشارکت سررسید شده در پایان سال جاری به 53 هزار و 613 میلیارد ریال می رسد که سهم وزارت نفت از این مقدار 19 هزار و 737 میلیارد ریال است. در چنین شرایطی منطقی نیست اگر انتظار داشته باشیم بانک ها همچنان از انتشار اوراق مشارکت استقبال کنند.