همایش 1300 سال حضور اسلام در اسپانیا

به گزارش سرويس حوزه و مراجع 598 به نقل از ايرنا، در این سمینار كه از سوی فدراسیون مسلمانان اسپانیا با همكاری انستیتو مطالعات اروپا ومدیترانه ، مركز فرهنگی اسلامی والنسیا ، جامعه اسلامی مادرید و با حمایت ومشاركت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد ، صاحبنظران به بررسی ابعاد مختلف حضور اسلام ونقش آن در تاریخ و تمدن اسپانیا واروپا پرداختند .

سخنرانان این همایش پروفسور 'خوان مارتوس كسادا' رئیس دپارتمان اسلام شناسی دانشگاه كمپلوتنسه،دكتر'امیلیو گنزالس فررین' مورخ واستاد دانشگاه سویا،دكتر 'كمال حلوا' جراح ومتخصص علوم پزشكی ،'امیر پورپزشك' سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا، 'لائوره رودریگز' عضو فدراسیون مسلمانان و 'یوسف فرناندز' دبیر فدراسیون مسلمانان اسپانیا بودند.

پروفسور مارتوس در آغاز سخنان خود تاسف خویش را به خاطر عدم همكاری دولت اسپانیا برای حمایت مالی از سلسله برنامه های مختلفی كه به مناسبت هزار وسیصدمین سالگرد حضور اسلام در اسپانیا برگزار شد ، ابراز نمود.

وی گفت :اندلس یك واقعیت تاریخی است وحضور مسلمانان و روند اسلامیزه كردن اسپانیا در دوران حاكمیت مسلمانان واقعیتی تاریخی با ویژگی های فرهنگی است و این پروسه به گونه ای بود كه تاریخ اسپانیا را با تاریخ اروپا پیوند داده است .

مارتوس احتمالات مختلف تاریخی مانند حمایت سوری ها از خلافت 'عبدالرحمن اول' ، عدم پیشروی 'طارق' ، عدم اخراج مسلمانان توسط كاردینال' سیسنروس' و تاثیر آن بر روند تاریخی وفرهنگی واجتماعی اسپانیا واروپا را مورد بررسی قرار داد.

امیلیو گنزالس فررین در سخنرانی خود تاریخ اندلس را به 'سیب زمینی داغی' تشبیه كرد كه بعضی از افراد وسیاستمداران مایل نیستند به آن دست بزنند .

وی با اشاره به قانون اساسی اروپا اظهار داشت :در مقدمه این قانون كه به تاریخچه اروپا پرداخته است به خاطر آنكه اشاره ای به حضور اسلام در اروپا نكنند ، بر خلاف قصد اولیه مبنی بر اشاره به مسیحیت ویهود ، نهایتا تصمیم گرفتند موارد مربوط در زمینه ادیان را حذف نمایند .

گنزالس افزود :دلیل چنین مسئله ای این بود كه كلمه اسلامیكو تداعی كننده وضعیت اروپا در قرون وسطی بود واروپا مایل به یادآوری قرون وسطی نیست .

استاد دانشگاه سویا ادامه داد :آنها معتقدند كه اسلام بر اثر اشتباه اروپا به این منطقه راه یافت وبه این خاطر ما اروپایی ها می خواهیم از دنیای باستان پلی به دوره 'رنسانس' بزنیم بی آنكه در این مسیر از دوره اسلامی عبور نماییم.

وی گفت :این امر همانند بیماری مغزی ' Dislexia' است كه فرد بخشی از كلمات خود را در حین صحبت كردن می خورد اما احساس می كند كه همه را گفته است .اروپا نیز بخشی از خاطره تاریخی خود را حذف كرده است .

وی به نقل از 'خوان ورنت' vernet یكی از اسلام شناسان بزرگ اسپانیا گفت مشكل قرون وسطی این نیست كه دوره ای تاریك بوده است بلكه بدلیل آن است كه زبان عربی را نمی فهمیم .

گنزالس تصریح كرد :پروسه اسلام در اندلس یك پروسه تاریخی طبیعی در تاریخ مدیترانه بود .برخلاف نظریه ای كه آن را یك استثناء می داند.

وی افزود حتی در دوره 'میگل سروانتس' یعنی یكصد سال پس از اخراج مسلمانان از اسپانیا ، اسلام نفوذ و حضور قدرتمندی در اسپانیا داشته است زیرا سروانتس برای نوشتن اثر خود از نسخه های عربی استفاده كرده است ونقل می كند كه در بازار در جستجوی كتاب هایی برای تكمیل داستان خود نسخه های عربی یافته واز مردی كه درحال عبور بوده می پرسد آیا عربی می داند و او در همان بازار مطالب كتاب را برایش ترجمه می كند و این موضوع نشان دهنده حضور ونفوذ اسلام در اسپانیا حتی پس از اخراج مسلمانان بوده است.

كمال حلوا در این همایش در مقاله ای با عنوان 'پیدایش وتكامل علم پزشكی در اندلس' نقش وسهم ارزشمند ومهم مسلمانان را در انتقال دانش پزشكی به اندلس مورد بررسی قرارداد.

امیر پورپزشك در این همایش درسخنان خود با عنوان نقش فرهنگ وتمدن ایرانی در اندلس گفت : سخن من در باره موضوعی مورد توجه در تاریخ اسپانیا به خصوص اندلس وتاریخ تمدن اسلامی است كه در طول قرن ها از طریق اسپانیای مسلمان بر جریان عظیم علمی و فرهنگی دنیای غرب اثری عمیق وتمدن ساز داشته است .

وی ادامه داد :این نقش مربوط به فرهنگ وتمدن ایرانی است و تمامی مطالبی را كه بیان می كنم مستند به دیدگاهها ومطالعات شرق شناسان ، مورخان وصاحبنظران اروپایی است.

وی افزود: مسلمانان از بدو حضور در اندلس تمدني را در آنجا پایه گذاري نمودند كه چه براي جهان اسلام و چه براي اروپا منشاء تحولات و بیداري علمي بود و نقش ایرانیان در انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی در اندلس نقشی ، بسیار برجسته وغیر قابل انكار است .

پورپزشك با اشاره به پیشینه ارتباط فرهنگی ایران واسپانیا گفت : رفت و آمد میان ایرانیان واسپانیایی ها از گذشته های دور بویژه از طریق خلیج فارس برقرار بوده و تاثیرات آئین مهرپرستی ، مانی گری و معماری دوره ساسانی بر این منطقه قابل مشاهده است.

سرپرست رایزنی ادامه داد :درخت سرو، جشن مهرگان و جشن سده همه نمادهایی هستند كه در اسپانیا و دنیای مسیحی پابرجا ماند.

وی با استناد به نظرات شرق شناسان واندیشمندان برجسته اروپا واسپانیا ، تاثیرات معماری اسلامی وایرانی بر معماری اندلس ، مبادلات فكری وفلسفی از طریق اندیشه های رازی وفارابی وهمچنین تاثیرات عارف بزرگ اندلس شیخ اكبر، محی الدین عربی را مورد بررسی قرار داد .

پور پزشك همچنین به تاثیر فرهنگ ایرانی بر زندگی اجتماعی مردم اندلس از مدل لباس وموگرفته تا ورزش ، شعر وموسیقی ، تاثیر ادبیات وسبك داستان نویسی شرقی وایرانی در ادبیات اسپانیا از جمله اثر جاودانه سروانتس یعنی دن كیشوت اشاره نمود .

وی گفت :الهام نخستین گلچین شعر اندلسی یعنی كتاب الحدائق ابن فرج جیانی كه برگرفته از « كتاب الزهرا » ابن داوود الاصفهانی است ، حضور ایرانیانی مانند محمد بن رستم فرمانده كل ارتش عبدالرحمان دوم و فاتح نرماندها و برادرش عبدالرحمن رستم وزیر امیر عبد الرحمان دوم كه برعرصه های اندیشه و روشنفكری و هنری و اجتماعی اسپانیای مسلمان اثر گذاشتند و همچنین سه نسل رازی : موسی ، احمد و عیسی،بنیانگذاران تاریخ نگاری و جغرافیانویسی اندلس نشان دهنده نفوذ وارتباط عمیق وگسترده ایرانیان با اسپانیا بوده است .

پورپزشك گفت : ادغام عناصرفرهنگ و تمدن ایرانی در فرهنگ و تمدن اسپانیایی و اروپا، تحسین و اقتباس فرهنگ ایرانی بعنوان تمدن برتر توسط مسیحیان اندلس و تاثیر پذیری متقابل مسلمانان از فرهنگ ایرانی موجب شكوفایی فرهنگی و علمی، در موقعی كه سراسر اروپا در جهل و بی خبری كامل بود، شد.

وی افزود :به دلیل همین است كه مشتركات و ریشه های تاریخی وفرهنگی عمیقی، دوملت را به هم پیوند می دهد.

لائوره رودریگز در سخنرانی خود با یادآوری 'منصور اسكودرو' به عنوان پیشكسوت مطرح كردن بازگشت اسلام در اندلس این پرسش را مطرح كرد كه آیا اسلام بخشی از اسپانیاست یا نه ؟ ودر پاسخ گفت مسلما اسلام هم مانند سایر ادیان جزوهویت اروپاست .

وی به نقل از احمد راوی گفت : 'اروپا خانه ما واسلام دین ماست'.این نظر در تقابل با دیدگاه دیگر مبنی بر شكل گیری هویت ملی بدون اسلام است.

رودریگز افزود :در واقع 1300 سال حضور اسلام در اسپانیا یك واقعیت است اما برخی از اروپائیان نخواسته اند كه این واقعیت را ببینند.

وی با تقسیم تاریخ اسپانیا به سه دوره بازگشایی(فتح مجدد اسپانیا توسط مسیحیان ) ، دوره استعمار و دوره جنگ خلیج فارس گفت:در دوره بازگشایی ، كلیمیان ومسلمانان اخراج شدند زیرا آنها اغیار محسوب می شدند.

رودریگز ادامه داد :آنها اغیار نبودند بلكه اسپانیایی های بومی بودند اما از دید مورخان ما آنچه اسپانیایی بود صرفا ریشه رومی یا ویزیگوت داشت وبقیه را اغیار تلقی می كردند .

وی گفت :چنین طرز فكری هنور هم در ناخودآگاه ما باقی مانده است ; برای مثال ما هنوز راجع به مهاجرت مسلمانان عرب صحبت می كنیم اما چرا هنگامی كه در باره مهاجرت از آمریكای لاتین سخن گفته می شود از آن به عنوان مهاجرت مسیحیان نام برده نمی شود؟

وی در ادامه سخنانش گفت: تاریخ اسپانیا به گونه ای نگاشته شده كه هر تاثیر اسلام در اسپانیا را نادیده می گیرد ومردم اسپانیا از نقش اسلام در تاریخ كشور خود آگاهی ندارند زیرا آنها به جز آنچه در 'كردوبا' و'گرانادا' می بینند، در كتاب های درسی ومنابع علمی ، رسانه ها و... چیزی نمی بییند ونمی شنوند.

رودریگز خاطرنشان كرد :از اینرو اگر در یك زمان مسلمانان از اسپانیا اخراج شدند یك اخراج از تاریخ نیز وجود دارد ومن می خواهم بگویم چیزی كه اسم آن را نمی بریم وجود دارد.

یوسف فرناندز در زمینه اخراج مسلمانان اسپانیایی گفت : مسلمانان اسپانیایی 9 میلیون نفر بودند كه فقط 500 هزار نفر آنها باقی ماندند.

وی افزود: در آن زمان قراردادی میان دوطرف نوشته شد كه مفاد آن توسط مسیحیان رعایت نشد زیرا كاردینال سیسنروس خواهان مسیحی شدن مسلمانان بود.

فرناندز تصریح كرد :در سال 1567 میلادی' فیلیپه دوم 'پادشاه اسپانیا لباس پوشیدن به سبك مسلمانان وزبان عربی را منع كرد ومسلمانان را مجبور كرد روزهای تعطیل درب خانه های خود را بازگذارند وفرزندانشان توسط كشیش ها تربیت شوند .

وی خاطرنشان كرد كه این قوانین غوغایی برپا كرد ومنجر به اخراج مسلمانان گرانادا در سال 1568 شد ودر سال 1609 نیز تكمیل شد یعنی سالی كه 350 هزار نفر از اسپانیا اخراج ، 50 هزار نفر در جنگها كشته و60 هزار نفر در طول مسیر حركت خود جان باختند .تعدادبسیاری از كودكان مسلمان به بردگی گرفته شدند واموال مسلمین مصادره شد.

یوسف فرناندز گفت: یكی از دلایل اصلی انحطاط اسپانیا درآغاز عصر رنسانس همین امر بود . موریسكوها ( مسلمانان اسپانیایی اخراجی ) به شمال آفریقا یعنی تونس ، الجزایر و مراكش رفتند ، اما 'پیمنتل' محقق اسپانیایی نوشته كه عده ای از این مسلمانان كه حدود سه هزار نفر بودند به تومبوكتو(مالی ) رفتند وفرمانده آنها یك سوییایی به نام منصور القرطبی بود .

وی افزود :همچنین در مالی مسجدی پیدا شده كه مانند بناهای اندلس ساخته شده است.با وجود آنكه موریسكوها از بردن كتاب های خود منع شده بودند یكی از آنها كتابخانه اش را مخفیانه همراه خود برد كه كتاب های زیادی به زبان عربی در باره تاریخ اسپانیا در آن وجود دارد.

یوسف فرناندز در بخش دیگری ازسخنان خود گفت: دولت اسپانیا از یهودیان اخراجی (سفاردی ها) عذرخواهی كرده است وحق بازگشت آنها را به اسپانیا داده است اما چرا از موریسكوها كه بیش از 5 میلیون نفر هستند عذرخواهی نمی شود وحق بازگشت به كشورشان را به آنها نمی دهند؟