چقدر فقیر در کشور داریم؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از تراز؛ در روزهای اخیر عادل آذر، رییس مرکز آمار ایران با اعلام این مطلب که مرکز آمار ایران ورودی به محاسبه خط فقر در کشور ندارد، به طور رسمی اعلام کرده بود که قصد اعلام شاخص خط فقر را ندارد. وی گفته بود: «متولی تعیین و اعلام خط فقر در کشور وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. علاوه بر این ما آماری از میزان خط فقر نداریم و شاخص خط فقر از آمارهای رسمی کشور محسوب نمی‌شود.»

به گزارش جهان صنعت، بعد از این اظهارات روز گذشته مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بایزید مردوخی درحالی آماری ۱۰ درصدی برای جمعیت زیر خط فقر شدید کشور اعلام کرد که تیر‌ماه امسال وزارت اقتصاد با انتشار گزارشی در نشریه رسمی وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده بود که قدرت اقتصادی خانوارهای کشور ۲۵ درصد کاهش یافته و هم‌اکنون ۳۱ درصد خانوارها زیر خط فقر هستند. پیشتر نیز کارشناسان، به طور غیررسمی آمار متفاوتی از فقر شدید در کشور ارایه داده بودند. حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه، از کسانی بود که در این‌باره چندین بار اظهارنظر کرده و برمبنای اطلاعات جمعیتی سال ۹۱، آمار نزدیک به ۴۰ درصد را برای جمعیت زیر خط فقر ایران اعلام کرده بود.

تعیین خط فقر نسبی در کشورهای در حال توسعه بی‌معنی‌است

پیش از این نیز حسین راغفر در گفت‌و‌گو با ایسنا خط فقر مطلق (شدید) کشوری در سال ۸۳ را ۲۳۸ هزار تومان، ۸۴، ۲۷۶ هزار تومان، ۸۵، ۳۲۵ هزار تومان و در سال ۸۶ نیز ۴۰۰ هزار تومان برشمرد و با اعلام اینکه خط فقر مطلق شهر تهران هم، در سال ۸۶ حداقل ۷۷۰ تا ۷۸۰ هزار تومان بوده است، گفت: خط فقر مطلق استان تهران نیز در سال ۸۳، ۴۰۰ هزار تومان، ۸۴، ۴۸۰ هزار تومان، ۸۵، ۵۶۰ هزار تومان و سال ۸۶، ۶۵۰ هزار تومان و این ارقام بیانگر رشد سالانه ۱۸ درصدی خط فقر در کشور است. وی نیز رقم واقعی تورم را به مراتب بیشتر از رقم اعلام شده رسمی می‌دانست.

بر پایه بررسی‌های مستند راغفر، وی در حالی افزایش شدید قیمت زمین و مسکن را از مهم‌ترین دلایل رشد فقر در جامعه برشمرد که زمین و مسکن از سوی بانک مرکزی در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی در نرخ تورم محاسبه نمی‌شود. راغفر در توضیح محاسبه خط فقر مطلق (شدید) گفته بود: در اندازه‌گیری خط فقر مطلق سال ۸۳ کشور، حداقل کالری مورد نیاز یک فرد بزرگسال دو هزار و۴۰۰ کیلو کالری محاسبه شد اما به دلیل آن که این میانگین در سطح دنیا دو هزار کیلوکالری است، رقم محاسبه شده کشوری نیز تقلیل یافت و به این ترتیب جمعیت کمتری در زیر خط فقر قرار گرفتند.

وی با بیان اینکه در محاسبه خط فقر مطلق، تنها کالری مورد نیاز فرد از طریق غذا، لحاظ می‌شود و سایر اقلام کالایی برحسب هزینه‌های غذایی تخمین زده می‌شود و به این دلیل، سهم مسکن در این هزینه‌ها بسیار کمرنگ می‌گردد، بیان کرده بود: این در حالی است که بر حسب آمارهای مرکز آمار ایران حدود ۳۰ درصد سبد مصرفی خانوارها را مسکن تشکیل می‌دهد البته رقم واقعی این کالا در سبد مصرفی خانوار به مراتب بیشتر از ۳۰ درصد است چراکه مرکز آمار این درصد را صرفا بر حسب اجاره‌بها محاسبه و سایر هزینه‌های مسکن و اصطکاک خانه را در نظر نگرفته است.

فقر شهری برهنه‌تر از فقر روستایی

پیشتر وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی، علی ربیعی در گفت‌و‌گو با پانا ضمن بیان اینکه جریان و گروه‌های اجتماعی در کشور داریم که به چند دلیل فرصت‌های برابری برای زندگی اجتماعی بهتر نداشته‌اند، نخستین دلیل این اتفاق را مشکلات طبیعی چون نقایص ژنتیکی اعلام کرده بود که معلولیت‌ها را رقم می‌زند. به گفته وی، گروه دوم افرادی هستند که جامعه باعث شده است در شرایطی قرار بگیرند که نتوانند به طور کلی از مواهبی که در کشور وجود دارد به طور کامل استفاده کند و گروه سوم افرادی هستند که در پی سیاست‌های اتخاذ شده دولت فقیر شده‌اند. به عقیده او در واقع عده‌ای به دنبال سیاست‌ها در حاشیه استفاده از مواهب قرار می‌گیرند و عده‌ای در متن آن.

وی به نابرابری‌های زندگی در شهر و حاشیه‌نشینی شهری پر از فقر اشاره کرده و گفته بود:« فقر شهری برهنه‌تر از فقر شهرهای مرزی و روستایی است و فقر هر علتی داشته باشد باید توجه کنیم که صدای این گروه کمتر شنیده می‌شود و باید نسبت به آنها وظیفه‌مند بوده و برایشان برنامه داشته باشیم».

ربیعی با بیان اینکه نباید اجازه دهیم صدای فقرا قطع شود و باید آن را مدام به سیاست‌گذاران منتقل کنیم و بگوییم که فقر و محرومیت یک واقعیت است، گفته بود: اگر من امروز وزیر شده‌ام و نتوانسته‌ام کاری کنم باید شرمنده بشوم. همه باید پیرامون موضوع فقر و محرومیت گفت‌وگو کنیم و دنبال چاره‌جویی باشیم.

براساس مشاهدات و روند زندگی بسیاری از خانواده‌ها در طبقه متوسط جامعه در جریان شرایط بد اقتصادی، آسیب بسیاری به طبقه متوسط وارد شد حال آنکه در همین شرایط طبقه پایین جامعه نیز به خط فقر نزدیک‌تر شدند و همچنین افزایش قیمت‌ها بر تعداد خانوارهای فقیر افزود و بر این اساس همان‌طور که کارشناسان نیز اعلام کرده اند، خط فقر در ایران را نمی‌توان با یک عدد و شاخص ملی اعلام کرد چراکه علاوه بر تاثیر شرایط اقتصادی بر طبقات مختلف جامعه، متفاوت بودن شرایط زندگی در بخش‌های مختلف کشور، استان‌ها نیز از نظر توسعه‌یافتگی شرایط متفاوتی با هم دارند که در محاسبات خط فقر موثر است.