آیا آقای "واردات" تا پایان دولت یازدهم وزیر می‌ماند؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از «نسیم»، روزی که رئیس جمهور در مراسم تحلیفش در مجلس شورای اسلامی نام محمود حجتی را به عنوان وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی به نمایندگان اعلام کرد، همه فعالان کشاورزی یاد یک عبارت قدیمی در بخش کشاورزی کشور افتادند: خودکفایی گندم؛ عبارتی که رویای محمود خان حجتی در دوران وزارتش بود و هیچ گاه هم تحقق پیدا نکرد، به شکلی که بنابر گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران گندم دومین کالای اساسی کشور بعد از برنج است که در 9 ماه نخست امسال به کشور وارد شده است. مبتکر خودکفایی گندم فرزند یکی از روحانیون بنام شهرستان نجف آباد استان اصفهان، یعنی حاج شیخ غلامرضا حجتی است که تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه سابق کار اصفهان در رشته مهندسی عمران گذرانده است.

حجتی قبل از وزارت جهاد

پیوند میان مرد نجف آبادی دولت با حوزه کشاورزی از دوران پیوستنش به ارگان انقلابی جهاد سازندگی شروع شد. حضور فعال وی در جهاد سازندگی استان های چهارمحال و بختیاری و اصفهان موجب شد تا محمود حجتی با آغاز دولت سازندگی تا سال 73 استاندار سیستان و بلوچستان شود. بعد از آغاز عملیات اجرایی سد کرخه که بزرگترین سد خاکی کشور در آن زمان بود، حجتی از استانداری سیستان به خوزستان آمد تا مسئولیت اجرایی ساخت این سد را تا سال 78 بر عهده بگیرد.

لایحه ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی پای حجتی را به ساختمان وزارت جهاد در بلوار کشاورز تهران باز کرد، تا وی لقب نخستین وزیر جهاد کشاورزی ایران را بگیرد.

دوران وزارت حجتی در ساختمان بلوار کشاورز در دولت دوم سید محمد خاتمی چندان به کام کشاورزان نبود، به شکلی که چایکاران و برنج کاران شمال کشور در کنار پرورش دهندگان آبزیان همواره از وی انتقاد می کردند و حتی بارها تا آستانه استیضاح در مجلس ششم و هفتم شورای اسلامی هم پیش رفت.

حجتی به عنوان یک مهندس عمران دیدگاه خاصی در مسائل اقتصادی ندارد، اما دوستی وی با وارد کنندگان فرآورده های دامی و آمار بالای واردات در دوران وزارت وی نشان می دهد، که وی مانند نعمت زاده به اقتصاد در فضای بازار آزاد و لیبرالی معتقد است.

شکست طرح خودکقایی گندم

مرد نجف آبادی دولت که علاقه خاصی به اجرای طرح خودکفایی گندم و دانه های روغنی را داشت در نهایت در ماههای پایانی کار دولت اصلاحات اعلام کرد که بالا بردن قیمت خرید تضمینی گندم موجب شده تا کشور در این محصول خودکفا شود. وی حتی جشنی هم به این نام با حضور خاتمی رئیس جمهور وقت در سالن اجلاس سران برگزار کرد، اما طرح آقای وزیر خیلی زود شکست خورد و گندم به صدر واردات کالاهای اساسی در کشور راه پیدا کرد.

وی که از اعضای حزب منحله مشارکت هم می باشد، در سال های ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد تحرک خاصی در حوزه کشاورزی نداشت و بیشتر فعالیت های سیاسی انجام می داد. از جمله این فعالیت ها می توان به عیادت های وی از محکومین فتنه 88 و نامه نگاری وی به سید محمد خاتمی برای عدم حضور در انتخابات مجلس نهم اشاره کرد.

حجتی چگونه وزیر روحانی شد

با پیروزی دولت تدبیر و امید در انتخابات خرداد 92 ، روحانی که اغلب وزرای هاشمی و خاتمی را به صندلی صدارت بازگردانده بود، محمود حجتی را هم به عنوان وزیر جهاد کشاورزی معرفی کرد. بعدها خود روحانی در جشن آبان ماه 92 خانه کشاورز اعلام کرد که قصد داشته عیسی کلانتری را به عنوان وزیر جهاد کشاورزی انتخاب کند، ولی وی از حضور در این منصب خودداری کرده و در نهایت با مشورت وی حجتی به عنوان وزیر جهاد کشاورزی معرفی شده است. مطلبی که عیسی کلانتری و عنایت الله بیابانی دبیرکل خانه کشاورز و قائم این تشکل در گفتگو با «نسیم» اعلام کرده بودند.

البته بنابر شواهد غیررسمی و شنبده ها، رابطه عیسی کلانتری و حجتی چندان مناسب نیست، زیرا در سال 79 بعد از ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی، سید محمد خاتمی از بین حجتی و کلانتری، وزیر نجف آبادی را به عنوان وزیر جهاد کشاورزی انتخاب کرد. در چهار سالی که حجتی وزیر بود و همچنین در 17 ماه اخیر، کلانتری و دیگر اعضای شورای مرکزی خانه کشاورز از جمله عنایت الله بیابانی، بارها از مدیریت حجتی انتقاد کرده اند و حتی معتقد بودند که خشک شدن دریاچه ارومیه از دوران وزارت وی آغاز شده است.

حجتی رای اعتماد نسبتا خوبی از مجلس گرفت، اما در روز رای اعتماد مخالفان وی از نابودی صنعت چای، برنج و ابریشم در دوران وزارت وی، و شکست در طرح خودکفایی گندم سخن به میان آوردند، که وزیر ناخواسته روحانی قول جبران کاستی ها را داد. رئیس جمهور هم در دفاع از وزیر  پیشنهادی خود اعلام کرد که حجتی را برای تحول در بخش کشاورزی و کاهش واردات به عنوان وزیر پیشنهادی معرفی کرده ام، که البته مرد نجف آبادی دولت در 17 ماه اخیر نتوانسته قول های رئیس دولت یازدهم را عملی سازد.

نکته جالب در انتخاب حجتی به عنوان جهاد کشاورزی اظهار نظر حسین عیوضی رئیس اتحادیه بازرگانان و توزیع کنندگان چای بود که گفت: حجتی از فرط کار زیاد وقت شانه کردن موهای خود را ندارد.

در نهایت محمود خان حجتی شهریور ماه 92 به ساختمان وزارت جهاد در بلوار کشاورز رفت و رسما سکان این وزارتخانه را بر عهده گرفت. وی برای معاونین خود هم به سراغ افراد تکراری دوران صدارات خود مانند عبدالمهدی بخشنده، عباس کشاورز، حسن رکنی و یا حسن خلج رفت، که چند تن از آن ها مانند عباس کشاورز عضو اتاق بازرگانی ایران هستند و ید طولایی در واردات و صادرات محصولات کشاورزی دارند.

قانون انتزاع و مشکلات آقای وزیر

مرد همیشه مو پریشان دولت یازدهم در ماه های نخست وزارت خود چالشی بزرگ را پیش رو داشت، و آن اجرای قانون انتزاع یا تمرکز وظایف بازرگانی بخش کشاورزی به وزرات جهاد کشاورزی بود.

طبق این قانون وظیفه صادرات و تنظیم بازار محصولات کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی واگذار می شد و شرکت پشتیبانی امور دام هم از وزارت صنعت به وزارتخانه تحت هدایت حجتی می رسید.

در کنار این انتقالات و وظایف که مجلس و دولت بر دوش وزارت جهاد کشاورزی گذاشته بود، عملکرد ضعیف محمدرضا نعمت زاده در بخش بازرگانی وزارت صنعت و لابی قوی وزیر نجف آبادی دولت باعث شد، تا دولت روحانی شرکت بازرگانی دولتی را نیز به وزارتخانه تحت امر وی بدهد. اتفاقی که چندان به مذاق نعمت زاده خوش نیامد و مسئولین وزارت صنعت هنوز آن را نپذیرفته اند، به شکلی که اخبار شرکت بازرگانی دولتی هنوز از طریق رسانه های زیر مجموعه وزارت صنعت مخابره می شود. همچنین وی به خصوص در ماههای اخیر رابطه خوبی با پیرمرد دولت یازدهم ندارد و ماجرای واردات شکر  و برنج در ماههای اخیر اختلافات این دو وزیر، اختلافات را در زیرمجموعه های یکدیگر از جمله خسروتاج قائم مقام نعمت زاده و خلیلی قائم مقام وزارت جهاد علنی تر کرد.

وقتی وزارت جهاد کشاورزی بزرگ می شود

عریض و طویل شدن وزارت جهاد کشاورزی مشکلات زیادی را برای محمود حجتی به وجود آورد، به شکلی که در بسیاری از وظایف جدید این وزارتخانه قصور به وضوح مشاهده می شود.

شرکت پشتیبانی امور دام بعد از قرار گرفتن در زیر مجموعه تحت مدیریت حجتی با واردات بی رویه گوشت و مرغ بنا به گفته فعالان این دو بخش، ضربات سنگینی را به این حوزه وارد کرد، به شکلی که قیمت مرغ همچنان به وضع طبیعی خود بازنگشته است.

واردات شکر، برنج و بسیاری از محصولات توسط شرکت بازرگانی دولتی هم روزگار را به کام تولید کنندگان داخل تلخ کرده است.

ستاد تنظیم بازار هم که از نقاط ضعف دولت یازدهم به شمار می رود، که جلسات آن به شکل موازی با نهاد ریاست جمهوری به دبیری محمود سینکی در وزارت جهاد کشاورزی برگزار می شود، و مشکلات زیادی را به وجود آورده است.

علی رغم پایین آمدن نرخ تورم، مردم در سبد کالاهای مورد نیاز خود با دلواپسی های زیادی دست و پنجه نرم می کنند، و هر روز باید منتظر گران شدن یکی از اقلام مورد نیاز خود باشند. دوستی نزدیک آقای وزیر با وارد کنندگان محصولات دامی هم نباید بر این موضوع بی تاثیر باشد، زیرا واردات محصولات دامی چه در دوران وزارت وی در دولت اصلاحات و چه در دولت تدبیر و امید به شکل فزاینده ای افزایش یافته است.

تفاوت خودکفایی از شعار تا عمل

محمودخان حجتی که در روز رای اعتماد قول خودکفایی در کالاهای اساسی را داده بود، عملکرد چندان موفقی را در این بخش از خود به جای نگذاشت، به شکلی که علی رغم عملی کردن تاکتیک شکست خورده خود در دوران اصلاحات برای افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، واردات گندم با افزایش چشمگیری رو به رو بوده است.

در تولید دام و محصولات این بخش هم واردات ماههای نخست می رفت تا عملکرد ضعیفی را برای وی به جای بگذارد، اما برنامه ریزی وی برای صادرات محصولات دامی به روسیه تا حدی وضعیت را بهتر کرد. البته حجتی اخیرا در اتاق بازرگانی ایران بازهم اعلام کرده است، که تولید محصولات کشاورزی باید کاهش یابد، زیرا بازارهای هدف آن ترسیم نشده و کشور با بحران محصولاتی از قبل مرغ و تخم مرغ رو به رو است! در بخش میوه و سبزیجات هم مشکل قبلی همچنان پابرجاست و مذاکرات وی برای صادرات مرکبات و سیب به روسیه هنوز به نتیجه نرسیده است.

برنج و شکر و محصولاتی از این دست هم نقطه ضعف بزرگ وزیر ناخواسته روحانی است و حتی مجوزهای جنجالی مدیران زیر مجموعه وی برای واردات این دو محصول احتمال استیضاح وی را از سوی نمایندگان مجلس مطرح می کند.

وزیر موی پریشان روحانی برای اصلاح الگوی کشت هم اقدام عملی انجام نداده است و تلاش های وی ستاد احیای دریاچه ارومیه به دبیری عیسی کلانتری اجرای طرح نکاشت برای احیای دریاچه ارومیه با شکست رو به رو شد.

حجتی برای حل مشکل آب کشور تاکید زیادی بر مکانیزاسیون زمین های کشاورزی و روی آوردن به آبیاری قطره ای دارد، اما اقدامات و تلاش های وی و حمید چیت چیان در وزارت نیرو در 17 ماه اخیر چندان کارساز واقع نشده و کشاورزان همچنان برای تجهیز ادوات کشاورزی مورد نیاز خود با مشکلاتی از قبیل دریافت تسهیلات بانکی رو به رو هستند.

در حوزه بودجه هم علی رغم انتقادات وی از دولت احمدی نژاد به دلیل عدم پرداخت یارانه بخش کشاورزی، وی هم سهم این بخش را از اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها پرداخت نکرد تا جا پای مدیران گذشته خود بگذارد.

رابطه حجتی با مجلس هم چندان خوب نیست، به شکلی که بسیاری از نمایندگان به بی توجهی وزیر جهاد کشاورزی به نظریاتشان گله کرده اند و اعلام داشته اند که آقای  وزیر حتی برای پاسخگویی به سوالاتشان هم به بهارستان نمی آید. این رابطه شکراب احتمال استیضاح وی توسط نمایندگان مردم در خانه ملت را بیش از پیش افزایش می دهد، به طوری که بسیاری از نمایندگان مجلس به دنبال این هستند که در ماجرای واردات شکر شرایط استیضاح وی را فراهم کنند، زیرا وی را شریک تخلف نعمت زاده در این ماجرا می دانند.

درنهایت باید گفت محمودخان حجتی دوران بسیار پرفراز و نشیبی را در بخش کشاورزی کشور گذارنده، که فرودهای آن بیش از فرازهای آن بوده است، و وزارتخانه عریض و طویل وی، نظر کشاورزان کشور که بنابر آمارهای اعلامی 30 درصد از مردم را تشکیل می دهند جلب نکرده است. باید دید در نهایت وزیر ناخواسته دولت روحانی بسیاری از وعده های روی زمین مانده خود مانند خودکقایی گندم تا پایان سال 95 را عملی می سازد یا در پایان دوره وزارت وی مانند دوران اصلاحات باید شاهد نابودی بخش هایی دیگر از کشاورزی کشور باشیم.