به گزارش
سرویس حوزه و مراجع پایگاه 598 به نقل از پایگاه اطلاع رسانی فرهنگستان علوم اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین سید محمد مهدی میرباقری در دومین شب از مراسم عزاداری دهه اول محرم الحرام، در مدرسه فیضیه قم كلام نوراني سيدالشهداء (عليه السلام) مبنی بر « و اني لَم أَخرُج أَشِراً وَ لابَطراً وَ لامُفسِداً وَ لاظالِماً و اِنَّما خَرَجتُ لِطَلَبِ الإصلاحِ فِي امّة جدّي أُرِيدُ أَن آمُر بِالمَعرُوفِ وَ أَنهي عَنِ المُنكَرِ وَ أَسيرَ بِسيرَةِ جَدّي وَ أبي» را در پيشاني نهضت عظيم حضرت درخشان توصیف کردند و افزودند: اين كلام نوراني دارای یک سلب و نفي و یک اثبات می باشد. که سلب و نفي آن، اعلام پاک و بری بودن نهضت و قيام سیدالشهداء از استكبار نفس، فتنه انگيزي و ستم و تعدي به حق می باشد.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی در ادامه به بعد اثباتی کلام گرانقدر سیدالشهداء پرداختند و فرمودند: در بعد اثباتی کلام نورانی سیدالشهداء هدف، اصلاح امت رسول الله (صلي الله عليه و آله) با اراده امر به معروف و نهي از منكر است و آنچه انجام مي گیرد سيره ی نبي اكبرم (صلي الله عليه و آله) و اميرالمؤمنين (عليه السلام) است. يعني حضرت همان كاري را انجام دادند كه اگر نبي اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و امير المؤمنين (عليه السلام) بودند، در سال 61 انجام مي دادند.
ایشان در ادامه اين سلسله مباحث، در ارتباط با عنصر «امر به معروف و نهي از منكر» در حادثه عاشورا مطالبي را عنوان نمودند که در ادامه تقديم مي گردد:
مراتب ارتكاب منكرانجام منكر داراي سه مرحله است:
1 ـ ارتکاب منکر؛ به اين معنا که انسان شخصاً منكر يا گناهي را «مرتكب» مي گردد؛
2 ـ «اشاعه» منكر؛ که معناي آن برنامه ريزي براي گسترش گناه و منکر است. مانند. برنامه ريزي و ايجاد مي كده و...
3 ـ اقامة منكر؛ که معناي آن تدبير و برنامه ريزي در جهت تبديل منكرها به ارزشهاي اجتماعي از طريق تغيير در فطرت انسان است.[1] در تقابل با اقامة منکر از طريق تغيير در فطرت ها، انبياء فطرت توحيدي بشر را در مسير عبوديت شكوفا ميكنند[2]؛ مانند يک كشاورز كه استعداد يك دانه را با تدبير و مراقبت شكوفا کرده و از دانه، يك گل زيبا به بار مي آورد . فهم انسان، در اثر پرورش انبياء ، از خوبي و بدي، زشتي و زيبايي و از بايسته و نابايسته متناسب با فطرت توحيدي و بندگي خداي متعال، وسعت مييابد.
از اين رو دستگاه ابليس تمام تلاش خود را به کار مي بندد كه مانع شكوفايي فطرت توحيدي انسان شود؛ دستگاه ابليس مي کوشد دركي ديگر از خوبي و بدي در جامعه ايجاد كند و پس از آن بسترهاي مناسب با آن را اعم از ساختارهاي اجتماعي، عقلانيت اجتماعي و حتي دانش، هنر، ادبيات، فن آوري و محصولات و در نهايت سبك زندگي متناسب با آن را نيز فراهم كند.
از سوي ديگر كساني كه به دنبال اقامه معروف هستند،در جهت شکل گيري جامعه بر محور ارزشهاي الهي برنامه ريزي مي کنند.اين برنامه ريزي شامل نظامات و ساختارهاي اجتماعي، عقلانيت، دانش، هنر ، ادبيات و حتي فناوري ها و محصولات اجتماعي متناسب با جامعه الهي است. اينان تلاش مي كنند تا ارزشهاي الهي، ارزش هاي حاکم جامعه شوند از همين رو لوازم تحقق اين ارزشها را نيز فراهم مي نمايند تا آنجا که سبك زندگي اجتماعي در همة شئون، بر محور همين ارزشها شكل گيرد. «حتي اعمالي و اورادي كلها ورداً واحدا و حالي في خدمتك سرمدا»[3]
مراتب منكرات1 ـ عمل منکر و خلاف شرع؛
2 ـ اعتقاد باطل و منکر؛ براي مثال اعتقاد به ناروا بودن ارزشهاي اسلامي و دين را ناشي از جهالت و بحرانهاي اجتماعي دانستن، اعتقاد باطلي است که از عمل منکر هم بدتر است؛
3 ـ خوب دانستن عمل منکر که چنين احساسي، از عمل به منکر و اعتقاد منکر نارواتر است.
4 ـ آنچه از منكر بدتر است «فاعل» و «صاحب» منكر است. فاعل منكر، كسي است كه ارادهاش، ارادة فاسد و خودش شخص فاسد و طاغي علي الله است. اين اراده از خود منكر بدتر است. در حقيقت شاكلة طغيانگر، بدترين منكر است. چه آنكه شاكله فعل خير، بهترين معروف است.
نکته قابل توجه ديگر، دامنه منکرات اين است. گاه يك منكر داراي دامنه محدودي است. اما گاهي برخي منکرات داراي دامنه اثرگذارتر، گستردهتر و مستمرتر هستند. به عبارت ديگر گاهي يك منكر، تنها يك فرد را آلوده مي كند؛ گاه يك جامعه را و گاهي يک تاريخ را؛ مانند استكبار شيطان و تمرد او از سجده بر حضرت آدم (عليه السلام) که يک منکر تاريخي است.
اقامه معروف و منكربدترين منكر، اقامة منكر و بهترين معروف اقامه معروف است. احياء ارزشهاي الهي، بستر سازي جهت تحقق آنها در زندگي اجتماعي و تسري آنها در سبك زندگي جامعه، مبتني بر اين ارزشها، بهترين معروف است.
از سوي ديگر بدترين منكر، اقامة منكر است. به اين معنا که تلاش شود، زندگي اجتماعي مبتني بر ارزشهاي مادي شکل گيرد و ارزشهاي الهي به تدريج از جامعه حذف و يا به ضد ارزش تبديل گردد و ارزشهاي مادي جايگزين ارزش هاي الهي شوند.
مراتب اقامه منكر و معروف1 ـ اقامه در مقياس خانواده؛ مانند تلاش سرپرست يک خانواده که علاوه بر خود، خانواده خود را نيز به نماز، روزه، زكات و... ترغيب ميکند و محيط خانه خود را صالحانه پرورش ميدهد و بدين ترتيب يك جامعه كوچك بر محور ارزشهاي الهي ايجاد ميكند. برخي نيز در نقطه مقابل، علاوه بر اينکه خود داراي اخلاق رذيله هستند، آن را در محيط خانواده خود نيز گسترش ميدهند.
2 ـ اقامه در مقياس جامعه؛ در اين مرتبة، يک جامعه به جانب معروف يا منكر هدايت مي شود و ارزشها در مقياس يك جامعه تغيير مي يابد؛ بدين ترتيب روابط و ساختارهاي اجتماعي، عقلانيت جمعي را تغيير ميدهد و سبك زندگي اجتماعي بر محور ارزشهاي الهي يا ارزش هاي مادي شکل مي گيرد.
3 ـ اقامه در مقياس جامعه جهاني؛ در اين مرتبه از اقامه، جامعة جهاني بر محور ارزشها و فرهنگ واحد شکل ميگيرد. به عبارت ديگر برنامه ريزي ها، به منظور تغيير اخلاق عمومي بشر، فرهنگ عمومي بشر و رفتار عمومي جامعه مبتني بر آرمانهايي خاص صورت مي گيرد.
مقياس اقامه منكر به وسيله دشمن و ماهيت پيچيده آندر دنياي كنوني، تمدن غرب و جريان تجدد به دنبال تبديل ارزشهاي ليبرال دموكراسي به ارزشهاي جهاني و ايجاد يك جامعة واحد و هم گرايي جهاني بر محور اين ارزشها هستند؛ در اين جامعه جهاني ممكن است نوعي از تكثر به رسميت شناخته شده و وجود برخي فرهنگ ها به عنوان خرده فرهنگ،البته ذيل ارزشهاي ليبرال دموكراسي، پذيرفته شود.
گاه يك ارزش محوري به منظومه اي از ارزشها، دانش ها، فناوريها، محصولات و نظامات اجتماعي تبديل مي شود و بر محور آن يك جامعه جهاني شکل ميگيرد. اگر اين ارزش، كلمه توحيد باشد، جامعه جهاني بر محور توحيد شکل خواهد گرفت و زندگي مردم جهان آهنگ توحيد به خود ميگيرد؛ «حتي تكون اعمالي و اورادي كلهاً ورداً واحدا و حالي في خدمتك سرمدا». اين به معناي اقامة معروف در مقياس جامعه جهاني است.
اما اگر آن ارزش محوري، اعراض از حضرت حق، انانيت نفس و استكبار باشد، جامعه اي که بر محور اين ارزش شکل ميگيرد، مصداق اقامه باطل در جهان است.
معني امتلاء عالم از جوراز ويژگي هاي اقامه باطل در مقياس جهان اين است كه معروف ها در مقياس جامعة جهاني به منكر تبديل شده و بر اساس اين منكرات، جامعه پردازي ميگردد.
در برخي از روايات آخر الزماني آمده است كه مردم تا آنجا به منكرات عمل ميكنند كه در مقياس جامعه جهاني، منكر به معروف تبديل ميشود و معروف به منكر. مردم زشتي ها و زيبائي هاي دنيا را وارونه درک ميکنند و بناي جامعة جهاني بر زشتيها استوار ميگردد. به عبارت ديگر عالم لبريز از ظلم و جور ميشود. «ظلم»، عدول از حق آشكار است و معناي «جور» اين است كه حق پنهان ميشود و ظلم، لباس عدل به خود ميپوشد. براي مثال منظور از مكتب رفاه، عدالت سياسي، عدالت فرهنگي و عدالت اقتصادي كه در دنياي امروز تعريف ميشود، همان عدالت متناسب با توسعه سرمايه داري و به يک معنا نوعي جور جهاني است؛ اين جور به يك سبک زندگي و اخلاق فراگير و به يك منش و بينش فراگير تبديل شده است. امروز بينشها و گرايشها در مقياس جامعه جهاني، آشکارا و يا پشت نقاب حق، همه بر محور باطلند.
بخش عمده اي از روايات آخرالزمان ناظر به بحران اخلاقي و اعتقادي در جامعه جهاني است.
بر اساس اين روايات در آخر زمان :
اولاً سلسله اي از منكرات و مفاسد اخلاقي به هم پيوسته در جهان اتفاق ميافتد.
ثانياً يك جريان به هم پيوسته، توسعه اين فساد را مديريت ميکند. به تعبير ديگر يك دستگاه مديريت شده، فساد فراگير را در همة عرصههاي حيات، اعم از عرصه هاي اقتصادي، فرهنگي و سياسي، دامن ميزند. به تعبير قرآن، دستگاه جبت، طاغوت، اولياء طاغوت است همان پايگاه جريان اقامة منکر در عالم است که ارزشهاي مادي، نفس پرستي، دنيا پرستي و بت پرستي را در قالبي جديد احياء ميكند. عجيب اين است كه آن را به يك اخلاق و سبك زندگي فراگير تبديل ميکند.
بر اساس روايات، فساد آخر الزماني داراي چند خصوصيت است:
1 ـ نسبت به همة عرصه هاي زندگي فراگير است.
2 ـ عميق است و از اخلاق و ارزشها گرفته تا اعتقادات و رفتارها را در بر ميگيرد.
3 ـ مديريت شده است، چنانکه در روايت از آن به «بعد ما ملئت ظلماً و جوراً» تعبير شده است.
چنين فسادي هم اکنون در جهان به نسبت زيادي محقق شده است.
نحوه مواجهه و مأموريت ما درگيري با فساد فراگير جهانيبدون ترديد شرايط نهي از منكر در عصر كنوني، متناسب با شناخت منكر و فساد فراگير جهاني در شرايط كنوني است. براي مواجهه با چنين منکري اقدامات زير لازم است:
1ـ شناخت برنامه هاي دستگاه اقامه منكر حاكم جهاني که امري بسيار دشوار است. چه بسا آنچه هم اکنون به عنوان معروف و خير در جهان اتفاق ميافتد، بدترين منكرهاست. براي مثال مقام معظم رهبري بنيان هاي مادي «علوم انساني» مدرن را به چالش کشانده اند. اين در حالي است که جبهة مقابل، به شدت از اين دانش غير ديني و ضد ديني دفاع ميكند. حتي برخي از متفکرين حوزه علوم انساني معتقدند اديان نميتوانند محور وحدت و همگرايي جامعه جهاني شوند واين علوم انساني است که محور همگرائي جامعه ميباشد. البته همين دانش موجود سبك زندگي مادي و اخلاق مادي را فراگير و به يك معروف جهاني تبديل كرده است؛ به گونه اي كه با افتخار آن را در سراسر جهان فرا مي گيرند !
بنابراين منكر اصلي عصر حاضر يك منكر گسترده، فراگير، عميق و همه جانبه است كه به يك سبك زندگي در مقياس جامعه جهاني تبديل شده است.
درک اين نکته بسيار مهم است که يک دستگاه جهاني در مقام اقامه و بر محور ابليس و شياطين انس،ميکوشد اخلاق استكباري، تفرعن نفس، دنياپرستي و گرايش به دنيا را به يك سبك زندگي جهاني تبديل کند. اين سبك زندگي به پشتوانة ساختارهاي اجتماعي، سطوح مختلف دانش و عقلانيت، گرايش، اخلاق و محصولات اجتماعي شکل ميگيرد.
در بررسي اين سطح از اقامة منكر توجه به چند امر ضرورت دارد:
1 ـ شناخت ابعاد اين منكر و برنامهاي كه دستگاه مربوط به آن براي اقامه منكر دنبال ميکند؛
2 ـ توجه به فساد انگيزي اين دستگاه؛
3 ـ تدبير اقدامات متناسب در تقابل با سطوح مختلف منكر.
براي مثال تنها ايجاد پديدهاي در مقياس «انقلاب اسلامي» ميتواند بنيانهاي اين منكر مدرن را متزلزل كند نه اقدامات خرد. بايد با اصل دستگاه اقامه باطل و منكر درگير شد. مبارزه با دستگاه اقامه منکر سامان يافته و منظم، شامل مقابله با ارادة امم نار، ارزشها و عقلانيت، دانش، تكنولوژي، محصولات و ساختارهاي آن ميشود.
اقتضائات امر به معروف و نهي از منكر در مقياس كنونيذكر اين نكته نيز ضروري است كه چنين امر به معروف و نهي از منكري فراتر يک از واجب كفايي بلكه يك واجب اجتماعي است. در واجب اجتماعي بايد مانند يك لشكر و به نحو مشاع يك كار بزرگ را انجام داد. نهي از منكر عبارت است از يك واجب اجتماعي بزرگ كه سطوحي دارد و هر سطح آن بر عهده جمعي است که تركيب فعل اين مجموعه منسجم، يک نهي از منكر اجتماعي را شکل ميدهد.
يکي از اصلي ترين مأموريت ها، پرده برداري از پوشش منكرات اصلي جهاني است. اين منكرات بايد در مقياس جهاني و از چند جهت معرفي شوند:
ـ سطوح منكر
ـ سطوح اقدامات عليه منکر
ـ الزامات اين نهي از منكر [که بار مسئوليت را افزايش ميدهد].
حاصل نهي از منكر و امر به معروف سيد الشهداء (عليه السلام) اصلاح امت است؛ «كنتم خير امت اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر» تنها زماني خير و نيکي شامل حال جامعه جهاني مي شود كه اين امت مؤمن، اقدام به امر به معروف و نهي از منكر كند. نهي از منكر و امر به معروف مؤمنين ، بهرهمندي از خير را براي همة مردم فراهم مي كند. اکنون نيز امت مؤمن مبدأ بيداري جامعة جهاني شده است. امروزه اين امر به معروف و نهي از منكر در مقياس يك انقلاب عظيم جهاني در درگيري با بساط كفر رخ داده است که مسئوليت و بار آن بر دوش طرفداران اسلام و مكتب اهل بيت (عليهم السلام) است اما برکات و اثر آن براي کل جامعه جهاني است.
چنين امر به معروف و نهي از منكري بستر احياء و اصلاح جامعه جهاني است. «انما خرجت لطلب الاصلاح في امت جدي اريد ان امر بالمعروف و انهي عن المنكر» اين ارادة امر به معروف و نهي از منكر سيد الشهداء (عليه السلام) براي اصلاحي اساسي در امت است.