۳۵ سال تحریم برای دل کندن از دلار کافی نیست؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از تراز؛ بروز بحران مالی در سال ۲۰۰۷ که از آمریکا شروع شد و بعد سراسر اقتصاد جهان را در برگرفت باعث گرایش کشورهای مختلف به رویکرد جدیدی در ساختار تجارت بین‌المللی شد. کشورهایی که قبلاً از پول‌های رایج مانند دلار و یورو در مبادلات خود استفاده می‌کردند، روش جدیدی را برگزیدند که به «پیمان پولی دوجانبه» معروف شده است.

تاکنون ۵۲ "پیمان پولی دوجانبه" بین کشورهای مختلف امضا شده است. در این رویکرد جدید، تجارت با استفاده از پولهای محلی انجام می‌شود، یعنی به‌جای استفاده از یک پول واسط مانند دلار و یورو، از پول کشورهای مبدأ و مقصد تجارت استفاده می‌شود و دیگر دلار واسط تجاری نیست.

چین یک پای پیمان‌های پولی دوجانبه‌ای بوده است که تاکنون امضا شده است. از ۵۲ پیمان پولی دوجانبه‌ای که در جهان امضا شده است در ۳۲ پیمان یک طرف معامله چین بوده است.

انگیزه اصلی چین از روی آوردن به پیمان‌های پولی دوجانبه را می‌توان در تلاش این کشور برای رواج و جا انداختن پول ملی خود در اقتصاد جهان تحلیل کرد. چین در سال ۲۰۱۴ به بزرگترین اقتصاد دنیا تبدیل شده است اما پول ملی این کشور جایگاه قابل توجهی در مبادلات مالی جهان ندارد.

از این رو مقامات چین با هدف رواج یوان در عرصه اقتصاد جهانی و محکم‌تر کردن جای پای اقتصاد خود در جهان به‌همراه کاهش سلطه دلار و یورو بر اقتصاد جهان سیاست امضای پیمان‌های پولی دوجانبه را در پیش گرفته‌اند.

این سیاست علاوه بر آثار و نتایج اقتصادی که می‌تواند برای چین داشته باشد به‌لحاظ استراتژیک نیز حائز اهمیت است و شاید استفاده واشنگتن از دلار به‌عنوان ابزاری برای ضربه زدن به کشورهای مخالف خود عزم چینی‌ها را برای فاصله گرفتن از دلار بیشتر کرده باشد.

سلطه دلار آمریکا بر اقتصاد جهانی ابزاری به دست این کشور داده است تا با سلاح تحریم کشورهای دیگر را هدف قرار دهد. روسیه از جمله این کشورها بوده است و به‌بهانه تحولات اوکراین هدف تحریم‌های اقتصادی از جمله بانکی آمریکا قرار گرفته است.

اما روسها خیلی زود به فکر افتاده‌اند و در فاصله کمتر از یک سالی که پیکان تحریم آمریکا به‌سمت اقتصادشان نشانه گرفته است ۳ پیمان پولی دوجانبه امضا کرده‌اند و مذاکراتی را برای امضای پیمان‌های مشابه با کشورهای دیگر انجام داده‌اند. روسیه با اوکراین، پاکستان و اخیراً با چین پیمان پولی دوجانبه امضا کرده است.

مسکو با جدی گرفتن تحریم آمریکا به این نکته واقف است که اگر می خواهد اثر تحریم‌ها را کاهش دهد باید اقتصاد خود را از دایره نفوذ دلار خارج کند و با این کار با یک تیر دو نشان می‌زند، یکی اینکه اقتصاد خود را از تحریم‌ها مصون نگه می‌دارد و دیگری اینکه نفوذ دلار را در اقتصاد جهانی کاهش می‌دهد.

ایران شرایط چین را ندارد که بخواهد ریال خود را در رقابت با دلار سوار بر اقتصاد جهانی کند اما شرایط ایران بسیار شبیه روسیه است. اگر روسیه کمتر از یک سال پیش تحریم شده است ایران بیش از ۳۵ سال است که هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است.

آمریکا از همان آغاز حیات جمهوری اسلامی شمشیر خود را به‌روی اقتصاد ایران کشید و بخشهای مختلف اقتصاد ایران را هدف تحریم‌های علنی و عملی قرار داد، تحریم‌هایی که در دهه ۱۹۹۰ تشدید شد و در دهه ۲۰۱۰ از مرزهای آمریکا فراتر رفت و کشورهای دیگر از تعامل با ایران منع شدند.

جای تأمل است که پس از گذشت ۳۵ سال اقتصاد ایران همچنان به دلار چنگ زده است و تلاشی برای رهایی خود از وابستگی به دلار انجام نداده است. پیمان‌های پولی دوجانبه که راهکاری برای واکسینه کردن اقتصاد در برابر تحریم‌هاست مورد توجه جدی دستگاه سیاست‌گذاری ایران قرار نگرفته است.

آیا پس از ۳۵ سال هنوز تحریم‌ها را موقت می‌دانیم؟ آیا با رویکردی انفعالی به انتظار نشسته‌ایم تا تحریم‌ها لغو و مشکل مراودات دلاری کشور حل شود؟ سهم ایران از ۵۲ پیمان پولی دوجانبه‌ای که در جهان امضا شده است چند پیمان است؟ پاسخ صفر است.