افخم تکذیب کرد یا تأیید؟!

به گزارش پایگاه 598 به نقل از «وطن امروز»، آسوشیتدپرس روز جمعه درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 گزارشی منتشر و در این گزارش ادعا کرده ایران و آمریکا بر سر انتقال بخش زیادی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به خاک روسیه با یکدیگر توافق کرده‌اند هرچند این توافق هنوز قطعی نیست. براساس این گزارش، طرفین همچنان در حال چانه‌زنی برای توافق بر سر میزان دقیق اورانیوم غنی‌شده برای انتقال به روسیه هستند. آنچه آسوشیتدپرس به آن ادعا استناد کرده از زبان 2 دیپلمات بیان شده است. آسوشیتدپرس اسامی این دیپلمات‌ها را منتشر نکرده اما در گزارش خود ادعا کرده نمایندگان ایران و آمریکا در مذاکرات دسامبر (26 آذرماه) نمودار و سندی را طراحی و تدوین کرده‌اند که در این نمودار موارد توافق احتمالی قید شده است.این خبرگزاری آمریکایی همچنین نوشت که به‌رغم تدوین این سند توافق اما موارد اختلافی ایران و آمریکا در مذاکرات هسته‌ای مانع آن می‌شود که طرفین در کوتاه‌مدت به توافق برسند.

اما این گزارش آسوشیتدپرس در ادامه سلسله اخباری منتشر شده که براساس آنها رسانه‌های غربی ادعا کرده‌اند موضوع انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در مذاکرات هسته‌ای مطرح شده و درباره آن نیز نتیجه‌گیری شده است. براساس این ادعاها، ایران بخش زیادی از ذخایر اورانیوم 5/3 تا 5 درصد خود را به روسیه منتقل می‌کند.

البته مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه بلافاصله به این خبر آسوشیتدپرس واکنش نشان داد و گفت هنوز هیچ توافقی درباره موضوعات مورد مذاکره صورت نگرفته است.
سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز با اعلام اینکه «هیچ‌گونه توافقی در هیچ‌یک از موضوعات مورد مذاکره هسته‌ای هنوز صورت نگرفته است» افزود: اینگونه فضا‌سازی‌های رسانه‌ای با اغراض خاص سیاسی صورت می‌گیرد و هدف اصلی آن تخریب فضای مذاکرات و پیچیده‌تر کردن حل و فصل موضوعات است.

تکذیب شد؟
روز گذشته برخی رسانه‌های داخلی این واکنش وزارت امور خارجه را به معنای تکذیب ادعای آسوشیتدپرس از سوی خانم افخم تلقی کردند. به عبارتی واکنش وزارت امور خارجه را مساوی با تکذیب موضوع گفت‌وگو درباره انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به روسیه و منتفی شدن این موضوع دانستند. به گزارش «وطن امروز»، این درحالی است که ماجرا اینگونه نیست. به عبارتی در واکنش وزارت امور خارجه به گزارش آسوشیتدپرس، گفت‌وگوی ایران و آمریکا بر سر انتقال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه تکذیب نشده است. در واکنش وزارت امور خارجه «توافق» بر سر انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران رد شده است. واکنش وزارت امور خارجه نیز در شرایطی است که در گزارش آسوشیتدپرس صراحتا آمده که انتقال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه هنوز «قطعی» نشده است. در واقع آنچه آسوشیتدپرس گزارش و آنچه وزارت امور خارجه ایران واکنش داده است، هیچکدام دیگری را نقض نمی‌کنند. از سوی دیگر با استناد به آن بخش از اظهارات خانم افخم که صراحتا می‌گوید درباره «موضوعات مورد مذاکره» توافقی صورت نگرفته می‌توان این موضوع را نیز مطرح کرد که این بخش از اظهارات سخنگو می‌تواند به معنای آن باشد که انتقال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه یکی از موضوعات مورد مذاکره بوده که البته درباره آن هنوز توافق قطعی صورت نگرفته است البته با استناد به توافقنامه ژنو نیز می‌توان این توجیه را پذیرفت که هنوز هیچ توافقی میان ایران و آمریکا بر سر موضوعات مورد مذاکره صورت نگرفته است، چرا که براساس بند آخر توافق ژنو تا طرفین بر سر همه موضوعات مورد مذاکره به توافق نرسند، اساسا هیچ توافقی صورت نگرفته است. مذاکرات اوایل آذر در وین، به دلیل عدم توافق طرفین بر سر موضوع لغو تحریم‌ها به نتیجه نرسید. همین بی‌نتیجه ماندن مذاکرات درباره یکی از موضوعات مورد مذاکره، به معنای عدم توافق طرفین در سایر موضوعات مذاکره است. حتی اگر موضوعاتی نظیر ظرفیت غنی‌سازی، فردو، اراک و ذخایر نیز مورد توافق قرار گرفته باشند؛ به دلیل عدم توافق طرفین بر سر موضوع لغو تحریم‌ها، می‌توان با استناد به بند آخر توافق ژنو، منکر توافق بر سر این موضوعات شد.

ماجرا چیست؟
موضوع انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به روسیه یکی از موضوعات مورد مذاکره ایران و 1+5 است. این موضوع در توافق ژنو صراحتا آمده است و ایران در ژنو پای توافقنامه‌ای را امضا کرد که در بند توافق جامع و در گام نهایی این توافقنامه صراحتا «محدودیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده» خود را پذیرفته است. به عبارتی براساس توافق ژنو، کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده یکی از موضوعاتی است که برای رسیدن به توافق جامع باید حل و فصل شود. این بند به آن دلیل در توافق ژنو گنجانده شده است که یکی از محورهای چندگانه برای تحقق بهانه break out است. کاهش ظرفیت غنی‌سازی، محدود کردن ماشین‌های سانتریفیوژ، تغییر کاربری یا محدود کردن ظرفیت رآکتور اراک و نیز کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده 4 محوری هستند که طرف آمریکایی در کنار موضوع بازرسی‌ها مطرح کرده است تا بهانه break out را محقق و حقوق هسته‌ای ایران را که در ماده 4 ان‌پی‌تی صراحتا آمده است، نقض کند.به گزارش «وطن امروز»، تاکنون در مذاکرات هسته‌ای نیز موضوع کاهش ذخایر غنی‌سازی و به صورت ویژه مورد انتقال ذخایر سوخت مطرح شده است. ایران در حال حاضر حدود 8 و نیم تن ذخایر اورانیوم 5/3 تا 5 درصد دارد. آمریکایی‌ها خواستار خروج 8 تن از این ذخایر به خارج از ایران هستند. این خواسته آمریکایی‌ها است و این خواسته را براساس گام نهایی توافق ژنو و در راستای تحقق بهانه break out مطرح و دنبال می‌کنند.

ایران چه می‌گوید؟
اگرچه آمریکایی‌ها براساس توافق ژنو، به دنبال انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران هستند اما در ایران یک بار سید‌عباس عراقچی صراحتا اعلام کرد ایران با انتقال ذخایر اورانیوم خود به خارج از کشور مخالف است و موضوع انتقال ذخایر اورانیوم به خارج از کشور جزو «خطوط قرمز» ایران است. آقای عراقچی که یکی از مذاکره‌کنندگان اصلی ایران در مذاکرات هسته‌ای است در این خصوص به واحد مرکزی خبر گفت: «ما درباره حجم، سطح، و روش‌های غنی‌سازی گفت‌وگو خواهیم کرد اما حمل مواد (غنی‌شده) به خارج برای ایران جزو خطوط قرمز است.» با این حال اما به‌رغم این اظهارات صریح عراقچی، رسانه‌های غربی چندی بعد مدعی موافقت ایران با انتقال ذخایر اورانیوم خود شدند. روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز که روابط نزدیکی با وزارت خارجه آمریکا دارد و در محافل رسانه‌ای به رسانه وزارت خارجه آمریکا شهرت دارد، اواسط آبان ماه امسال در گزارشی نوشت: «ایران به‌طور موقت موافقت کرده درصورت دستیابی به توافق هسته‌ای با گروه موسوم به 1+5 بخش اعظمی از ذخائر اورانیوم خود را به خاک روسیه منتقل کند». نیویورک‌تایمز افزود این خبر را از برخی افراد حاضر در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 به‌دست آورده است. براساس این گزارش و طبق توافق ادعایی، روسیه اورانیوم ایران را به میله‌های سوختی مخصوص برای استفاده در نیروگاه هسته‌‌ای بوشهر که تنها رآکتور تجاری ایران قلمداد می‌شود، تبدیل خواهد کرد. به نوشته نیویورک‌تایمز، پس از تبدیل اورانیوم به میله‌های سوختی نمی‌توان از آن به آسانی برای ساخت تسلیحات اتمی استفاده کرد لذا این اقدام می‌تواند بخش اعظمی از نگرانی‌های غرب درباره ذخایر اورانیوم ایران را کاهش دهد. 4 روز پس از گزارش نیویورک‌تایمز، خبرگزاری انگلیسی رویترز نیز از موافقت ایران با طرح انتقال اورانیوم غنی‌شده خود به روسیه خبر داد. رویترز به نقل از یک دیپلمات غربی مدعی شد تیم مذاکره‌کننده ایران با اصل انتقال اورانیوم به خارج از کشور موافق است اما این موضوع بخشی از یک پازل است و نمی‌تواند همه مسائل را حل کند. براساس گزارش رویترز، مارک فیتزپاتریک، مدیربرنامه عدم اشاعه در اندیشکده مطالعات راهبردی می‌گوید قدرت‌های جهانی می‌خواهند در هر توافق بلندمدتی ذخایر ایران به سرعت کاهش یابد. وی می‌افزاید: اگر ذخایر کاهش یابد، ممکن است به ایران اجازه داده شود از تعداد سانتریفیوژهای بیشتری استفاده کند. این ادعاها البته همان زمان با واکنش وزارت امور خارجه ایران مواجه شد اما در مجموع می‌توان گفت صریح‌ترین موضع‌گیری درباره انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده به خارج از کشور را عباس عراقچی اتخاذ کرد و این موضوع را جزو خطوط قرمز ایران دانست. با این حال اما آنچه می‌توان تحت عنوان برخی نگرانی‌ها بررسی کرد؛ در قالب چند موضوع قابل طرح است:

اول اینکه انتظار از وزارت امور خارجه آن است که نسبت به خط قرمز «انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده» صراحتا موضع‌گیری کند. یعنی به صراحت اعلام کنند ایران به هیچ عنوان با انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود به خارج از کشور موافقت نخواهد کرد. آیا از واکنش روز گذشته خانم افخم، چنین موضعی استنباط می‌شود؟ دوم؛ توافق ژنو به عنوان سند پایه مذاکرات هسته‌ای از سوی ایران پذیرفته شده است. جدای انتقادات وسیعی که به این توافق ضعیف صورت گرفته، واقعیت آن است که اکنون آمریکایی‌ها با استناد به مفاد این توافق علیه حقوق هسته‌ای ایران بهانه‌جویی می‌کنند. طرح مکرر ادعای موافقت ایران با انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود به روسیه از سوی رسانه‌های غربی نمی‌تواند صرفا یک فضا‌سازی رسانه‌ای باشد.