گنجی پنهان در سطل‌های زباله

هزینه‌های پنهانی دیگری نیز به ازای تولید هر گرم زباله وجود دارد. هزینه‌هایی که امکان محاسبه آن نیست و تنها به‌صورت تخمین اعلام و به نسل‌های آینده هم تحمیل می‌شود.

هر تن زباله علاوه بر تولید ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر شیرابه، حدود ۴۰۰ مترمکعب گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن نیز از خود متصاعد می‌کند. شیرابه خاک را آلوده می‌کند و گاز دی اکسید کربن هوا را.

تولید زباله‌، هم برای شهرداری هزینه می‌گذارد و هم برای مردم. حالا سؤال این است که چطور می‌توان این هزینه‌ها را کاهش داد؟ بی شک کم زباله تولید کردن اولین و بهترین راه است. اما هر قدر هم صرفه‌جویی کنیم، باز مقداری زباله است که باید مدیریتش کرد.

زباله‌ها دو نوع هستند. زباله‌های خشک مثل کیسه‌ها، ظروف پلاستیکی، کاغذ و … و زباله‌های تر. وقتی صحبت از مدیریت پسماند و کاهش اثرات نامطلوب دفن زباله می‌شود، ذهن‌ها به سوی زباله خشک می‌رود اما زباله‌های تر هم نیاز به مدیریت ویژه دارند تا به آب و خاک کمترین آسیب را رسانده و وارد چرخه طبیعت شوند.

تولید کمپوست یکی از راه‌های مدیریت زباله‌های تر است. کمپوست ترکیبی از ضایعات مواد خوراکی و زباله‌هایی است که از راه تجزیه هوازی به خاک سیاه و سفید غنی دگرگون شده و استفاده از آن در کشاورزی هم به غنی شدن خاک کمک می‌کند و مضرات کودهای شیمیایی را ندارد.

یکی از سودآورترین و منطقی‌ترین راه‌های مدیریت زباله تر توسط شهرداری‌ها همین تولید کمپوست و انواع غنی‌شده آن مانند ورمی کمپوست است که امروزه یکی از شاخص‌های مدیریت علمی در کلان شهرها محسوب می‌شود.

مسیری درست اما دیرهنگام

شهرداری قم تا امروز اقدام وسیعی درباره تبدیل زباله تر به کمپوست انجام نداده که این موضوع البته یک عقب‌ماندگی آشکار از فضایی است که در بسیاری کلان‌شهرها وجود دارد.

معاون فنی سازمان مدیریت پسماند می‌گوید این عقب‌ماندگی به این دلیل به وجود آمده که شهرداری قم نمی‌خواهد اشتباهات دیگر شهرها در زمینه تولید کمپوست آلوده را تکرار کند.

آنطور که امیررضا عسکری می‌گوید، یکی از مهم‌ترین مسائل در زمینه تولید کمپوست، خلوص زباله‌ای است که استفاده می‌شود. اگر این زباله خوب تفکیک نشده و خرده شیشه یا باتری در آن وجود داشته باشد، کمپوستی که در نهایت تولید می‌شود، به فلزات سنگین آلوده بوده و محصول، بی‌کیفیت و سمی می‌شود.

سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم به خاطر حل این مشکل کارخانه تفکیک در مقصد را طراحی و احداث کرده تا ابتدا زباله با خلوص ۹۵ درصد داشته باشد و بعد به دنبال دیگر مراحل برود.

به گفته معاون فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم، از ۷۰۰ تن زباله‌ای که در روز در قم تولید می‌شود، ۴۰۰ تن زباله مناسب برای این فرآیند است که در این مسیر وارد می‌شود.

او می‌گوید: تولید کمپوست از زباله در مقایسه با روش‌های دیگر توجیه اقتصادی ندارد اما از نظر زیست محیطی ارزشمند است.

تحریم‌ کار را به تعویق انداخت

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر قم برخلاف وی معتقد است تولید کمپوست ارزش افزوده برای شهرداری به دنبال خواهد داشت.

تولید کمپوست از زباله در مقایسه با روش‌های دیگر توجیه اقتصادی ندارد اما از نظر زیست محیطی ارزشمند است

عباس ذاکریان در گفتگو با مهر با اشاره به حساسیت شورا در زمینه مدیریت این مسئله گفت: قراردادی که با شرکت مربوط برای راه‌اندازی کارخانه تفکیک در مقصد بسته شده علاوه بر راه‌اندازی این بخش، دارای کارخانه‌های جانبی است که پردازش زباله‌های قابل بازیافت را به عهده دارند.

وی ادامه داد: وقتی داشتیم قرارداد می‌بستیم دیدیم زباله خشک را این شرکت خودش در فرایند بازیافت قرارداده و استفاده می‌کند اما زباله تر را مجبور خواهیم بود دوباره به شیوه کنونی دفن کنیم. به همین خاطر این تکلیف را در قرارداد اضافه کردیم که از زباله تر هم باید کمپوست و ورمی کمپوست تولید شود.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم با اشاره به تأخیری که در راه‌اندازی این کارخانه اتفاق افتاده گفت: قرارداد این کارخانه ۱۵ ماهه بوده که اردیبهشت ماه ۹۲ ابلاغ شده و بنا بر این قرارداد مهرماه سال جاری باید کارخانه تفکیک از مقصد به بهره‌برداری می‌رسید. منتهی به این خاطر که برخی تجهیزات از قبیل برخی مگنت‌ها و سنسورهایی که برای تفکیک زباله لازم است، در فهرست تحریم قرار دارد، مشکلاتی ایجاد شده که امیدواریم تا پایان امسال برطرف شود.

وی افزود: طبق قرارداد کمپوست تولید شده به صورت تضمینی از این کارخانه خریداری می‌شود تا نگرانی بابت فروش وجود نداشته باشد.

آنطور که ذاکریان می‌گوید این کارخانه که در حال بهره‌برداری است در ایران نمونه‌ای ندارد و کمپوستی که نتیجه این فرایند به دست خواهد آمد، بسیار مرغوب خواهد بود در نتیجه برای شهرداری صرفه اقتصادی خواهد داشت.

وی در عین حال افزود: باید در زمینه تغییر دیدگاه کشاورزان و باغداران قمی هم اقداماتی صورت بگیرد تا کمپوست به جای کود حیوانی استفاده شود.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر با اشاره به لزوم وجود یک حمایت حاکمیتی برای استفاده از کمپوست در قم ادامه داد: ما اگر خیالمان راحت باشد که تولید کمپوست را به صورت مستمر خواهیم داشت، به پیمانکاران و نیروهای فضای سبز ابلاغ می‌کنیم که تنها باید از محصول همین کارخانه به عنوان کود استفاده کنند که همین موضوع به تنهایی بازار مصرف خوبی برای کمپوست تولیدی خواهد بود.