هوا را از من بگير، اينترنت موبايلم را نه!

هر چند به دليل توسعه امكانات مخابراتي يا الزامي شدن انجام برخي امور از طريق سايت ها، نظير ثبت‌نام يارانه، كنكور، برخي امور اداري نظير ثبت سابقه بيمه، كارت ملي هوشمند، وام ازدواج، خدمات كشاورزي و... ضريب استفاده از اينترنت در كشور افزايش پيدا كرده است اما يكي از دلايل اصلي و قابل توجه افزايش استفاده از خدمات اينترنتي و همه‌گير شدن آن (به ويژه در دو، سه سال اخير)، ورود نسل جديد تلفن‌هاي همراه يا همان گوشي‌هاي هوشمند است كه لازمه استفاده از بسياري از خدمات اين نوع تلفن‌ها، اتصال به شبكه اينترنت همراه مي‌باشد.

 

بعد از راه‌اندازي شبكه مخابراتي تلفن همراه در سال 1375، اين وسيله كاربردي به مرور مورد توجه مردم قرار گرفت ولي به علت قيمت بالاي گوشي و امتياز تلفن همراه (خط)، بيشتر قشر متمول جامعه قادر به خريد اين وسيله ارتباطي بودند. با توسعه شبكه‌هاي مخابراتي و واردات گوشي‌هاي همراه از مبادي رسمي و غيررسمي كشور و كاهش قيمت گوشي و خط، ضريب نفوذ تلفن همراه در خانواده‌ها به طرز چشمگيري افزايش پيدا كرد و امروزه كمتر كسي را مي‌توان يافت كه فاقد گوشي همراه باشد.

هر چند داشتن گوشي همراه في‌نفسه ايرادي ندارد و رفاه فراواني در زمينه اطلاع‌رساني در سطح جامعه ايجاد كرده است، ولي نوع نگرش و فرهنگ استفاده از اين فناوري در بين اقشار مختلف مردم، داراي ايرادهاي اساسي و قابل تأمل است. در حال حاضر نزديك‌ترين وسيله به هر كس گوشي همراه اوست (كه بر خلاف تلفن ثابت قابل تماشا، استفاده و حتي لمس براي سايرين نيست و حريمي كاملاً خصوصي و محرمانه محسوب مي‌شود و حتي در پاره‌اي از موارد زن و شوهر نيز حق دست زدن به گوشي همراه يكديگر را ندارند!) اين وابستگي به گوشي همراه تا جايي پيش رفته است كه حتي تصور سپري كردن يك روز بدون گوشي همراه براي اكثر افراد جامعه ممكن نيست.

‌ پيوند تلفن همراه و اينترنت

تا چند سال پيش از اين، ورود به دنياي اينترنت يا همان فضاي مجازي نياز به برخي مقدمات و حتي آموزش‌هاي متفاوت داشت، تا جايي كه اتصال به اينترنت يا به عبارتي ساخت كانكشن هم از عهده بسياري از كاربران عمومي رايانه برنمي‌آمد. به علاوه مشكلات ديگري نظير هزينه مجدد تلفن، نياز به يك خط تلفن، قطع تلفن در هنگام استفاده از اينترنت، خريد كارت اينترنت ساعتي، اخطار‌ها و قطعي‌هاي مكرر، عدم تسلط به زبان انگليسي جهت خواندن پيام‌هاي اخطار يا ساخت ايميل، سرعت بيش از حد پايين اينترنت در كشور، الزامي بودن ثبت نام جهت استفاده از امكانات برخي سايت‌ها و... باعث شده بود تا سرعت ضريب نفوذ اينترنت در كشور نسبت به‌ساير كشور‌ها روند كندتري داشته باشد. اما بعد از راه افتادن نسل‌هاي جديد اينترنت در كنار ورود تلفن‌هاي هوشمند به بازار بسياري از اين مشكلات مرتفع گرديده است و تنها با ارسال يك عدد از طريق سامانه پيام كوتاه تلفن همراه شما به اينترنت وصل خواهد شد و با نصب يك اپليكيشن رايگان، بدون نياز به داشتن ايميل، رمز كاربري و ثبت نام، امكان بهره‌گيري از خدمات اين نرم‌افزار‌ها و ورود به دنياي مجازي ميسر مي‌شود. در واقع مي‌توان رشد سريع استفاده از اينترنت را ماحصل پيوند اينترنت با تلفن همراه دانست.

‌ هوا را از من بگير، اينترنت موبايلم را نه!

استفاده از اين نرم‌افزار‌ها چنان در جامعه فراگير شده كه عده‌اي حتي قطع ارتباط چند دقيقه‌اي را نيز تحمل نمي‌كنند. چندي قبل براي تهيه يك سي‌دي به فروشگاهي مراجعه كردم. در حال انتخاب سي‌دي بودم كه همكار صاحب مغازه وارد مغازه شد و به همكارش گفت «الان 58 دقيقه است كه اينترنت گوشي‌ام قطع شده و از لاين خارج شده‌ام!» و چون كارت بانكي‌اش فاقد موجودي بود از همكارش با عجله و دستپاچگي درخواست كارت كرد تا بتواند هر چه سريع‌تر اينترنت گوشي‌اش را فعال كند.

در واقع اين يك حقيقت تلخ است كه اگر تا دو دهه قبل بسياري از مردم به تلفن ثابت دسترسي نداشتند، امروزه بسياري از افراد به ويژه جوانان، 58 دقيقه زندگي بدون اينترنت را برنمي‌تابند و متأسفانه اين احساس نياز شبانه‌روزي به اينترنت و اپليكيشن‌هاي جديد در حال افزايش بي‌رويه است و روز به روز نيز به تعداد متقاضيان استفاده از آنها افزوده مي‌شود. دردمندانه‌تر اينكه امروزه اگر كسي در اين شبكه‌ها عضو نباشد و اقدام به ارسال عكس‌ها و خاطرات خصوصي و شخصي‌اش نكند، از سوي كاربران اين شبكه‌ها به «عقب‌افتادگي و به‌روز نبودن» نيز متهم مي‌شود و همين عاملي است كه سايرين را ترغيب مي‌كند تا سريع‌تر سوار قطار تكنولوژي شوند و خداي ناكرده از اين قطار جا نمانند!

‌ اپليكيشن‌هاي جديد، هووي مخابرات و پيامك

به جرئت مي‌توان گفت بعد از راه افتادن سونامي گوشي‌هاي هوشمند و امكان ارسال و دريافت متن، صوت، تصوير به صورت رايگان در عمل استفاده از پيامك به فراموشي سپرده شد و در حال حاضر بيشتر به منظور مشاهده پيام‌هاي ارسالي از سوي بانك‌ها و ارسال جواب گزينه‌هاي مسابقات به كار مي‌رود. اين كاهش استفاده از پيامك آنقدر چشمگير بوده كه امسال دو اپراتور بزرگ تلفن همراه ترجيح دادند تا ميزان پيامك‌هاي ارسالي در نوروز 93 را اعلام نكنند! ظاهراً پيشرفت تكنولوژي در سال‌هاي اخير به اندازه‌اي سريع و غير قابل پيش‌بيني بوده كه مسئولان را قانع كند كه تنها راه مبارزه اصولي با كاركرد‌هاي منفي فناوري‌هاي نوين «فرهنگ‌سازي» است.

‌ فناوري‌هاي نوين؛ خوب يا بد؟

بدون شك اطلاق صفت خوب يا بد به يك نوع نرم‌افزار يا تكنولوژي چندان منطقي نيست چراكه با چاقو، هم مي‌توان آدم كشت و هم در آشپزي از آن استفاده كرد. در واقع نوع نگرش و رويكرد جامعه در مواجهه با تكنولوژي‌ها و فناوري‌هاي نوين در استفاده بهينه يا گسترش اثرات تخريبي و منفي آنها تعيين‌كننده خوبي يا بدي يك فرآيند يا تكنولوژي محسوب مي‌شوند. بنابراين مي‌توان قبل از همه‌گير شدن استفاده نابجا از يك پديده با آموزش و فرهنگ‌سازي مانع از اتلاف وقت، بروز بزه و ساير گرفتاري‌ها و مشكلات جديد شد و برتري استفاده منطقي از تكنولوژي‌هاي نوين را بر كاركردهاي منفي آن ديكته كرد.

‌ مردم در شبكه‌هاي مجازي مشغول چه كاري هستند؟

بازي‌هاي آنلاين، ارسال متن، صوت، تصوير و فيلم‌هاي پند آموز، فان يا سرگرم‌كننده و بعضاً غيراخلاقي و رد و بدل كردن اخباري كه رسانه‌هاي مكتوب و صدا و سيما در بازنشر آنها داراي محدوديت هايي هستند، از رايج‌ترين كاربرد‌هاي نرم‌افزار‌هاي جديد محسوب مي‌شوند.

هر چند بازي يا رد و بدل كردن اطلاعات به خودي خود داراي ايراد ماهوي نيست ولي آنچه كه در اين بين نگراني كارشناسان و خانواده‌ها را برانگيخته است، استفاده بيش از حد و نامتعارف در اين وادي است. به نحوي كه افراد با عضويت در گروه‌هاي مختلف حجم انبوهي از اطلاعات دريافت مي‌كنند كه دانلود و مطالعه آنها چندين ساعت از وقت آنها را مي‌گيرد. افرادي كه از خواندن يك صفحه كتاب ‌يا انجام 30 دقيقه ورزش به بهانه نداشتن وقت، سر باز مي‌زنند، ساعت‌ها در حال رصد مطالب و محتواي ارسالي يا بازنشر مطالب دريافتي هستند.

به اشتراك‌گذاري تصاوير كاملاً شخصي و خانوادگي كه بعضاً با پوشش‌هايي كه مختص حريم خانه يا مجالس است، در اين شبكه‌ها، از ديگر معايب استفاده نادرست از اين نرم‌افزار‌ها است.‌

بماند كه برخي هنرمندان نيز با نمايش ناخن پاي خود يا تصوير سگ خانگي شان در شبكه‌هاي اجتماعي، به كمرنگ‌ شدن يا حتي بي‌ارزش شدن محتو‌اي فايل‌هاي ارسالي و دريافتي دامن مي‌زنند.

‌ صله رحم‌هاي ديجيتالي!

بدون شك در گذشته رفت و آمد‌ها و صله رحم خيلي جدي‌تر و پررنگ‌تر از امروز برگزار مي‌شد اما با گسترش شبكه‌هاي اجتماعي و استفاده از اپليكيشن‌هاي مختلف، رفت و آمد‌هاي خانوادگي فقط به ايام خاص نظير عيد و عزا و عروسي محدود شده و در باقي موارد صله رحم‌ به صورت ديجيتالي صورت مي‌گيرد. حتي در بسياري موارد گفتن تبريك عيد، روبوسي يا شنيدن صداي مادر‌بزرگ و پدربزرگ و دايي و عمه و... جاي خود را به ارسال استيكر يا همان برچسب و تصاوير عاشقانه داده‌اند. داستان جايي نيز تلخ‌تر و زجرآورتر مي‌شود كه اگر مراسمي نيز برگزار شود افراد در طول مراسمات شخصي‌شان نيز به جاي مراوده شفاهي و خبر احوال با سايرين، بيشتر با تلفن همراه خود دمخور هستند تا صاحبخانه و اطرافيان. بارها اتفاق افتاده كه بزرگ‌تر خانواده در حال تعريف كردن خاطره يا يك ماجرا از گذشته است ولي شنوندگان در حالي كه سرشان را در موبايل فرو‌كرده‌اند، تنها به لبخند زدن و سرتكان دادن بسنده مي‌كنند!

‌ سخن آخر

آنچه مسلم است استفاده از هر اپليكيشن يا نرم‌افزار جديد آداب و اصول خاصي دارد و استفاده دائمي و شبانه‌روزي از اين امكانات به هيچ عنوان منطقي نيست. با استفاده منطقي از اين نرم‌افزار‌ها مي‌توان جلوي بسياري از تردد‌هاي غيرضروري را گرفت و از آنها به عنوان فاكس، ايميل يا حتي نشر روميزي استفاده كرد و به تبادل فايل‌هاي ضروري پرداخت. عضويت تنها در يك گروه و حذف ساير گروه‌ها، استفاده از يك افزار به جاي استفاده از همه نرم‌افزارهايي كه كاربردي تقريباً مشابه دارند، خاموش كردن صداي زنگ نرم‌افزار‌هاي جديد و مشاهده مطالب در اوقات بيكاري نظير سفر با مترو يا اتوبوس، حذف برخي از مطالب و عدم مطالعه يا تماشاي آنها، حذف برخي از مخاطبان، عدم بازنشر همه مطالب دريافتي و... مي‌تواند در كنترل وقت و استفاده بهينه از اين فناوري‌هاي نوين مؤثر باشد. اميد است خانواده‌ها و افراد با در نظر گرفتن نياز به برقراري ارتباطات غيرحضوري و مجازي در استفاده به موقع از اين برنامه‌ها تلاش كنند و از هدر دادن وقت گرانبهاي خود در شبكه‌هاي اجتماعي و محيط‌هاي بعضاً غير‌مفيد و غيراخلاقي پرهيز نمايند.