روحانیتی که پرده نشین نیست

به گزارش سرویس نقد رسانه پایگاه 598، تعداد آثاری که در سینما و تلویزیون ما به صورت مستقیم به زندگی روحانیون پرداخته اند، انگشت شمار هستند و در این میان طلا و مس – که اتفاقا کارگردان پرده نشین بازیگر نقش اول آن بوده- به خاطر صداقت و صمیمیتی که در بیانش داشت، به شدت مورد استقبال مردم قرار گرفت. مارمولک نیز اثری بیشتر در یادمانده در فیلمهای ساخته شده در این حوزه بود که پخش آن فیلم در آن برهه از زمان باعث ایجاد التهابات فراوانی در جامعه شد که تا مدتها ادامه داشت. زیر نور ماه نیز اثری نجیب در همین حوزه بود.

اما سریال پرده نشین بی اغراق اثری است که با به تصویر کشیدن زندگی ساده روحانیت، با پرهیز از شعارزدگی و حفظ صداقت و اجتناب از درگیر شدن با وارد کردن خرافات به حوزه دین که آفت بسیاری از سریالهای مذهبی سالهای اخیر تلویزیون است، توانسته در انتقال پیام و جذب مخاطب به موفقیت چشمگیری دست یابد.

موضوع سریال پرده نشین توجه به حضور روحانیون در بین مردم و محلات است. و توجه ویژه ای در آن به سبک زندگی اسلامی-ایرانی شده است و زیبایی شناسی هنرمندانه در انتخاب لباس و لوکیشن برجسته کننده این توجه است.

سعی کارگردان بر انتزاعی بودن زمان و مکان جهت غیرقابل تطبیق بودن آن در مسائل جاری جامعه است. خود او در این رابطه می گوید: سعی کردیم از نظر مکانی سراغ جایی برویم که وجود خارجی نداشته باشد تا مردم واکنش نشان ندهند، بنابراین اسم گلشن آباد را خودمان انتخاب کردیم.

این مسئله تاحدودی بر برداشتهای بخشی از منتقدین تأثیر گذاشته و عده ای از آنان، پرده نشین را غیرقابل انطباق با زندگی طلبگی می دانند. اما نویسنده این اثر معتقد است که شخصیتهای داستان، خصوصا روحانیون واقعی هستند. وی استفاده از زندگینامه علماء جهت شخصیت پردازی حاج آقا شهیدی و استفاده از طلاب فیلمنامه نویس به عنوان عقبه تحقیقاتی این اثر را در این مسئله بسیار موثر دانسته است و نشانه هایی واقعی از دنیای طلبگی، نظیر کش و قوس براتعلی جهت پوشیدن لباس طلبگی و مشکلات خانوادگی دکتر فرید بعد از طلبگی گواه بر این ادعاست.

گفته شده این سریال که بنا بود برای پخش در ماه رمضان گذشته آماده شود، کپی برداری از سریالی خارجی است، اما به نظر نمی رسد که این مطلب وجاهت داشته باشد چرا که این سریال چه کپی برداری باشد و چه نباشد، مخاطب سابقه ذهنی خاصی از این روایت نداشته و قصه مورد پذیرش بینندگان قرار گرفته است.

انتخاب بازیگران را باید یکی از نقاط قوت این مجموعه دانست و بازیگران این مجموعه توانستند به خوبی از ایفای نقشهای سپرده شده بربیایند. شاید یکی از پر سروصداترین مسائلی که حول این سریال وجود داشت، حضور خانم ویشکا آسایش پس از سالها عدم حضور در سریالهای تلویزیونی و حضور دو بازیگر عمدتا طنز آقایان هومن برق نورد و فرهاد آئیش به عنوان روحانیون اصلی این سریال بود. بازی متفاوت و سرد خانم آسایش (هدی) به عنوان یک ایرانی از خارج برگشته و بازی روان و قابل باور آقای آئیش (حاج آقا شهیدی) و همچنین اجرای متعدد منبر توسط ایشان و آقای برق نورد (حاج آقا مهدوی) نشان دهنده توفیق بازیگران این سریال است.

هومن برق نورد در این رابطه می گوید: از پیشنهاد این نقش متعجب شدم ولی اصلا از نقشم نترسیدم و مضطرب نشدم. من روی اجرای منبرها خیلی حساس بودم و برای اجرای منبرها به صورت تلفنی از مشاور مذهبی سریال کمک می گرفتم.

واقعی بودن بازی و صحت محتوایی داستان را باید در استفاده مناسب از مشاوران مذهبی دانست. در این سریال همه بازیگرانی که به عنوان روحانی انتخاب شده بودند، از ماهها قبل به حوزه رفت و آمد داشتند و تنها به استفاده از مشاور مذهبی اکتفا نشده و حتی از روحانیون سرشناس رسانه ای دیگری مشورت گرفته شده است.

نکته مثبت دیگری که این سریال را به ماندگار شدن نزدیک می کند را باید در ارادت بازیگران و عوامل سریال به پیامی که سریال در پی آن است که آن را انتقال دهد، دانست، چیزی که به وضوح در مصاحبه های بازیگران و عوامل اثر می توان آن را مشاهده کرد تا جایی که سارا بهرامی (مائده) در جلسه نقد و بررسی این سریال می گوید: ایفای این نقش برایم شکل اعتقادی داشت که می بینیم مائده به ارزشهای حاج آقا شهیدی ارادت دارد و بعد به عنوان یک بزرگتر او را قبول دارد. یا نقل قولی که از رضا مولایی (مجید) که می گوید: شعیبی با تمام قلبش این سریال را ساخته است.

در هیاهوی مطرح شدن انتساب شخصیتهای داستان به افرادی در دنیای واقعی، باید اجازه داد که پیام این داستان همان باشد که باید برداشت شود: من کان لله، کان الله له؛ وقتی کسی در راه خدا حرکت می کند، خدا به او کمک می کند، سنتهای الهی به او کمک می کنند. و در نهایت اینکه دلهای مردم دست خداست.

البته اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که پرداختن به بحث تطهیر آقازادگی و مطرح کردن اینکه آنها در دام حیله ها و پاپوش ها گرفتار می شوند را نباید به عنوان پیامی مستقل از این اثر پذیرفت. گرچه این مسئله در این سریال به گونه ای هنرمندانه به اصل داستان گره خورده است.

در مجموع پرده نشین را می توان آغازی بر موفقیت در پرداختن به حوزه های کمتر پرداخته شده در رسانه ملی دانست؛ آغازی که موفقیت خود را مدیون صداقت، حفظ امانت، و پرهیز از شعارزدگی است و در ادامه راه باید مراقب بود که امانتداری و صداقت خویش را از دست ندهد.