نان‌خور و نانوا هر دو ناراضی از افزایش قیمت

همین چند روز پیش بود که یکباره خبر گران شدن نان، تیتر اول رسانه‌ها شد. در ابتدا معلوم نبود که علت و معیار این گرانی‌ها چیست و مردم پذیرفتند باید نان را گران‌تر بخرند و هیچ اتفاق دیگری به نفع آنها رخ نخواهد داد. وقتی نان با قیمت بالاتر به دست مصرف‌کننده رسید، آنها دیدند که نه تنها برخی از نان‌ها آب رفته و کیفیت‌شان هم اگر بدتر نشده، تغییری هم نکرده، فهمیدند که مسئولان هیچ برنامه‌ای برای بهبود وضعیت نان ندارند و نظارت‌ها هم کمافی‌السابق در حد حرف است تا دل شهروندان خوش باشد. 

* کسی سود نکرد به جز دولت!

بر اساس آمارهای موجود بیش از 60 هزار واحد نانوایی در اقصی‌نقاط کشور پراکنده و مشغول فعالیتند که گران شدن نان می‌توانست آنها را خوشحال کند. گرانی‌هایی که دولت آن را 30درصد و به خاطر افزایش قیمت حامل‌های انرژی اعلام کرد اما با توجه به وزن و کیفیت و نوع پخت‌ها در برخی موارد بیش از اینها بالا رفت. هرچند نانوایی‌ها در گام نخست فکر کردند که از این به بعد سود بیشتری خواهند برد اما این اتفاق وقتی به وقوع می‌پیوست که همچنان از سهمیه آرد یارانه‌ای بهره‌مند باشند، غافل از اینکه با کاهش بخشی از آرد یارانه‌ای و جایگزینی آن با آرد نرخ آزاد سود نانوایی‌ها هم کم شد.

 * آرد بی‌کیفیت توزیع می‌شود

در این میان اولین چیزی که گلایه مردم را در بالا رفتن قیمت نان به همراه داشت عدم کیفیت نان بود. نانواها کیفیت پایین نان‌هایشان را به کیفیت پایین آردی گره می‌زنند که به آنها تحویل داده می‌شود. یکی از نانواهای تهران می‌گوید: «دیگر مهم نیست که چه نوع آردی را به کدام نانوایی می‌دهند. آرد نان تافتون را به بربری‌ها یا سنگکی می‌دهند. حالا چطور انتظار دارید همان سنگک چند سال قبل به دست مردم برسد.» البته نانواها در کنار آرد بی‌کیفیت آزاد، افزایش هزینه‌ها و دستمزد و ثابت ماندن درآمدها را هم به میان می‌کشند. نانواها از وزن چانه و خمیرشان کم می‌کنند و نان با قیمتی بالا به دست مصرف‌کننده‌ای می‌رسد که صدایش به هیچ جا نمی‌رسد. در همین رابطه، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در جواب علت افزایش قیمت آرد می‌گوید: «در سال 91 قیمت خرید گندم 420 تومان، سال 92 قیمت 800 تومان و در سال جاری یک هزار و 50 تومان بود. البته پیش‌بینی برای سال 94 نیز یک هزار و 55 تومان است. بنابراین یک افزایش قیمت در خرید تضمینی گندم داشتیم و کارخانه‌های آرد نیز به دلیل افزایش دستمزد و بعضاً به دلیل بالا رفتن نرخ خرید ارز و به تبع آن افزایش هزینه‌های ارزی، به صورت کلی افزایش هزینه داشتند.» مجتبی خسروتاج با عنوان کردن این مطلب که کل صنعت نان به همراه ذینفعان از شرایط موجود ناراضی هستند، ادامه می‌دهد: «این صنعت نیاز به یک جراحی اساسی دارد تا شرایط رقابتی ایجاد کنیم و در این شرایط نان مورد نظر مردم با کیفیت آردهای مشخصی تولید می‌شود. البته کارخانجات آرد هم باید این آمادگی را داشته باشند که بتوانند آرد مورد نیاز نانوایی‌های خاص را تأمین کنند.»

 * وزن چانه‌ها کاهش یافته

چند روز قبل از بالا رفتن قیمت نان، وقتی محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت تأکید کرد که «دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد و این افزایش قیمت صرفاً محصول افزایش هزینه‌هاست که به نانوا‌ها وارد می‌شود!» مردم متوجه نشدند که وقتی نان را گران می‌خرند، نان گران شده یا نشده!

هر چند نوبخت گفت که این افزایش قیمت نباید از 30 درصد بیشتر شود اما چند ساعت بعد از او، نعمت‌الله ترکی، معاون برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری تهران اعلام کرد: «با اتحادیه‌های نانوایان تهران در خصوص افزایش 34 درصدی قیمت انواع نان به توافق رسیدیم» و این در حالی بود که مردم چیز دیگری را در نانوایی‌ها تجربه می‌کردند. بر اساس قیمت‌های جدید قرار شد قیمت هر قرص نان لواش از 160 تومان به 225 تومان، نان بربری از 500 تومان به 700، نان تافتون از 300 تومان به 425 و نان سنگک از 600 تومان به 800 تومان برسد. البته در کنار این گرانی‌ها تعدادی از نانواها پذیرفته‌اند که وزن چانه‌هایشان را هم کاهش داده‌اند که دلیل این کارشان را نامه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران و بر اساس مصوبه تاریخ نهم آذرماه 1393 استانداری تهران عنوان کردند. بر اساس این مصوبه، نان بربری باید با وزن چانه 600گرمی، سنگک 650گرمی، لواش گردان و تافتون 170گرمی و تافتون سنتی با وزن چانه 280گرمی تولید و به دست مصرف‌کننده برسد.

حال اگر می‌بینیم سنگک‌‌ها از لواش هم نازک‌ترند و کیفیت پایینی‌تری هم دارند باید باور کنیم که افزایش قیمت‌ها 30 درصد نبوده بلکه خیلی بیشتر از این حرف‌هاست.

 * قیمت‌ها براساس استدلال‌های شخصی

وقتی دولت با سر و صدا نان را گران می‌کند و بی‌صدا بخشی از آرد سهمیه‌ای نانواها را کاهش می‌دهد، بیانگر این موضوع است که دست نانواها را برای پایین آوردن وزن خمیر چانه‌هایشان باز گذاشته‌ است.

البته از شهرهای دیگر نیز خبر می‌رسد که در برخی شهرها نانواها بر اساس برداشت خودشان نان را گران کرده‌اند، مثلاً یک سایت خبری در مورد نحوه بالا رفتن قیمت نان و فروش آن در شیراز با نرخ‌های بسیار گران‌تر‌ گزارش داده: «در شیراز با استدلالی شبیه به اینکه نان لواش و تافتونی بیشتر مورد استفاده قشر کم‌درآمد است و سنگک و بربری بیشتر توسط افراد با درآمدهای بالا‌تر مورد استفاده قرار می‌گیر‌د، به نانوایی‌هایی که سنگک و بربری پخت می‌کنند، آرد سهمیه‌ای نداده و افزایش 100 درصدی نرخ این نوع نان‌ها را مجاز دانسته‌اند. البته این افزایش در نان‌های فانتزی بیشتر اعمال شده و از 100 درصد هم فرا‌تر رفته است.» کوتاه سخن اینکه در شرایطی که هنوز نان صنعتی و حجیم نتوانسته جای خود را در سفره ایرانی باز کند، رها کردن نان‌های سنتی به حال خود و نظارت نکردن برکیفیت و کمیت آنها دودی است که مستقیم به چشم مصرف‌کننده می‌رود.