راه‌های کنگره آمریکا برای مقابله با مذاکرات

در پی تمدید مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، یکی از مهمترین مباحثی که در محافل مختلف سیاسی و تحلیلی مورد توجه قرار گرفته، رویکردی است که کنگره آمریکا تحت سیطره جمهوری خواهان در مقابل این موضوع اتخاذ خواهد کرد. برخی تحلیلگران به چهار روش اصلی که جمهوری خواهان ممکن است برای ضربه زدن به مذاکرات به کار ببرند و راه های مقابله احتمالی اوباما با آن ها اشاره می کنند.

به گزارش پایگاه 598 ، «تابناک» در ادامه به می‌نویسد: روزنامه «گالف نیوز» در مطلبی به بررسی رویکرد آتی کنگره آمریکا در قبال مذاکرات هسته ای ایران پرداخته و می نویسد با پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره ای سنا، این گمانه در سطح وسیعی مطرح می شود که احتمالاً کنگره ضمن اتخاذ موضعی تندتر در این زمینه، در تلاش برای جلوگیری از حصول توافق نهایی میان ایران و 1+5 برخواهد آمد. کنگره جدید که تحت سیطره جمهوری خواهان است، از سوم ژانویه آغاز به کار می کند.

در تاریخ 19 اکتبر، نیویورک تایمز با انتشار گزارشی از افزایش تنش ها میان کاخ سفید و کنگره بر سر موضوع هسته ای ایران خبر داد. در این گزارش آمده بود که کاخ سفید یک تصمیم بسیار مهم اتخاذ کرده است: در صورتی که توافق نهایی با ایران به دست آید، اوباما هر اقدامی که بتواند را برای جلوگیری از تأثیرگذاری کنگره بر آن انجام خواهد داد.

در این گزارش به نقل از برنادت میهان، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا آمده بود که کنگره به هر حال در سیاست های آمریکا در قبال ایران نقش دارد، اما در حال حاضر اعضای کنگره خواستار ایفای نقشی برجسته تر و فراتر از رایزنی و مشاوره صرف هستند.

اکنون مشخص شده که اوباما قصد دارد از اختیار ریاست جمهوری برای بخشودگی تحریم ها استفاده کرده و آن را درباره بخشی از تحریم های موجود علیه ایران به کار ببرد. در این میان، در تاریخ 20 نوامبر، 43 عضو جمهوری خواه سنا با ارسال نامه ای برای اوباما، درباره سیاست هایش در قبال ایران به وی هشدار داده و تأکید کردند که در صورت وارد نکردن کنگره به روند مذاکرات، هیچ گونه توافقی که توسط دولت آمریکا حاصل شود مورد تأیید کنگره قرار نخواهد گرفت.

چند روز بعد و پس از اعلام تمدید مذاکرات نیز چند تن از سناتورهای عضو کمیته روابط خارجی، شامل جان مک کین، لیندسی گراهام و کلی آیوت با انتشار بیانیه مشترکی اعلام کردند: «ما بر این باوریم که تمدید مذاکرات باید با افزایش تحریم ها و همچنین لزوم ارسال توافق نهایی به کنگره برای تأیید آن همراه شود».

بر اساس برنامه اقدام مشترک ایران و 1+5، (توافقنامه ژنو)، ایالات متحده باید از وضع تحریم های جدید علیه ایران خودداری کند. در ماه ژانویه، اوباما علناً تهدید کرد که در صورت وضع هرگونه تحریم جدید از سوی کنگره، آن را وتو خواهد کرد. وضع هر تحریم جدیدی از سوی آمریکا، به معنای تخطی از اصول برنامه اقدام مشترک خواهد بود.

اما سوال اینجاست که به طور کلی، کنگره برای ضربه زدن به تلاش های دولت آمریکا جهت حصول توافق با ایران، چه راه هایی را مدنظر دارد؟

باید اشاره کرد که از الان تا پایان سال جاری میلادی، احتمال اینکه تندروهای جمهوری خواه بتوانند طرح تحریم جدیدی را علیه ایران مطرح نمایند، بسیار اندک است. هری رِید، رهبر کنونی اکثریت سنا این اختیار را دارد که از مطرح شدن چنین طرحی در صحن سنا جلوگیری کند. وی قبلاً نیز این کار را کرده و در ماه ژانویه از مطرح شدن طرحی که توسط مارک کرک و رابرت منندز علیه ایران تدوین شده بود، جلوگیری کرده است. اما با روی کار آمدن اکثریت جمهوری خواه در سنا، میچ مک کانل جمهوری خواه جای رید را خواهد گرفت.

به طور کلی، کنگره جمهوری خواهان می تواند از چهار طریق به مذاکرات هسته ای ایران لطمه بزند. نخست، ممکن است اعضای کنگره تحریم های جدید و شدیدتری را علیه ایران به تصویب برسانند. دوم، آن ها می توانند با تصویب طرحی، اختیارات اوباما برای بخشودگی تحریم هار ا کاهش دهند. سوم، آن ها می توانند قطعنامه هایی مبنی بر عدم موافقت خود با توافق به تصویب رسانده و توانایی اوباما برای اجرای توافق را محدود نمایند. چهارم، آن ها می توانند تحریم هایی را با عنوان «تحریم های غیرمرتبط با موضوع هسته ای» علیه ایران به تصویب رسانده و به این ترتیب، درصدد محدود کردن امتیازاتی برآیند که ایران از محل تخفیف تحریم ها به دست آورده است.

اما با وجود این راهبردها، اکثر قریب به اتفاق تحلیلگران بر این باورند که اوباما هرگونه طرحی در این زمینه را وتو خواهد کرد. برای جلوگیری از وتوی اوباما، کنگره نیاز به کسب اکثریت آرا در هر دو مجلس نمایندگان و سنا دارد. در مقابل، اوباما نیز برای حفظ قدرت وتوی خود، نیاز به همراهی 34 نفر از 100 عضو سنا دارد. بسیاری از تحلیلگران با ارائه چهار دلیل، اظهار می دارند که اوباما در این زمینه موفق خواهد بود.

دلیل نخست، وضیت آشفته خاورمیانه است. به عنوان مثال، ظهور گروه های افراطی و وضعیت بی ثبات موجود در عراق و سوریه. دولت اوباما و بسیاری از دموکرات ها به خوبی می دانند که ایران هم در عراق و هم در سوریه از نفوذ خوبی برخوردار است. ایران به همراه متحدان منطقه ای خود می تواند مبارزه ای موثر و هماهنگ را علیه داعش سازماندهی کند. موفقیت در مذاکرات می تواند سبب تسهیل زمینه های همکاری ایران و آمریکا برای مبارزه با تروریسم شود.

دوم، در صورتی که مذاکرات با شکست مواجه شود، چرخه معیوب سابق تکرار خواهد شد. در این چرخه، آمریکا مدام تحریم های خود را تشدید خواهد کرد و ایران نیز برنامه هسته ای خود را به طور مستمر توسعه خواهد داد. اما این روند نمی تواند تا ابد ادامه پیدا کند و ممکن است به تقابل نظامی منجر شود. با این حال، تجربه عراق و افغانستان سبب می شود آمریکا خواستار ورود به جنگی دیگر نباشد.

سوم، فائق آمدن بر وتوی ریاست جمهوری امری است که به ندرت اتفاق افتاده است. طی صد ساله اخیر، کنگره تنها دو بار توانسته چنین کاری را انجام دهد. مورد نخست درباره ریچارد نیکسون در سال 1973 و مورد دوم، درباره رونالد ریگان در سال 1986.

چهارم، ممکن است اروپایی ها کنگره آمریکا را به چالش بکشند. بر اساس برخی گزارش ها، یک منبع نزدیک به مذاکرات گفته اتحادیه اروپا به کنگره هشدار داده در صورتی که مسئولیت شکست مذاکرات به دوش کنگره باشد، این اتحادیه به صورت یکجانبه وارد تعامل با ایران خواهد شد. این بدان معنی است که اگر کنگره بخواهد صرفاً دستور کار سیاسی خود را به پیش ببرد، در عمل تحریم ها از هم فرو می پاشد.