عکس العمل مناسب والدين در زمان پرخاشگري کودک و نوجوان شان

بايد به خاطر داشت که کودکان و نوجوانان به رشد و بلوغ کافي نرسيده اند که در زمان عصبانيت بتوانند واکنش هاي درست و مناسبي از خود نشان دهند. به همين سبب والدين بايد اين موضوع را به گونه اي مناسب به آن ها بياموزند. هنگامي که راه هاي کنترل خشم و عصبانيت در دوران کودکي آموخته نشود و در اين زمينه به کودکان آموزش مناسب داده نشود، فرد در بزرگسالي با مشکلات اجتماعي و رفتاري زيادي رو به رو خواهد شد.

هنر والدين در دوران کودکي اين است که به فرزندان شان کمک کنند تا خشم شان را بشناسند و آن را به گونه اي مناسب بروز دهند. منظور از نشان دادن مناسب خشم، اين است که کودکان و نوجوانان خشم خود را به صورت گفتاري بروز دهند در عين حالي که آسيب‌زا يا توهين به ديگران نباشد. والدين همچنين بايد با وضع قوانين و ايجاد محدوديت هايي در خانه، خواستار اين موضوع باشند که فرزندان به اين مقررات عمل و از جر و بحث هاي بي جا در خانه پرهيز کنند.

والدين بايد بدانند اگر به فرزندان شان اجازه ابراز گفتاري خشم را ندهند، کودک يا نوجوان آن ها اين احساس را در رفتارهايش منعکس خواهد کرد. کودکان پرخاشگر معمولا تابع اميال آني خود هستند به همين سبب بايد به آن ها اجازه داد احساس خود را به زبان بياورند. اگرچه کلمات و عباراتي که زمان عصبانيت به کار مي برند، ممکن است کمي آزار دهنده باشد ولي به مراتب بهتر از ابراز خشونت به صورت فيزيکي است. معمولا صحبت کردن درباره دلايل عصبانيت، سبب مي شود فرد تخليه رواني شود و به آرامش دست يابد.

احساس خشم و عصبانيت در کودک و نوجوان نبايد ناديده گرفته شود يا مورد تمسخر و سرزنش قرار گيرد. تذکر والدين به کودک عصباني براي آرام شدن و گفتن اين جمله که«تو نبايد عصباني شوي» يا «تو هنوز در سني نيستي که عصباني شوي» سبب افزايش خشم و ياس در کودک و نوجوان مي شود. به همين دليل بهتر است احساس خشم کودک را درک کنيم. به طور مثال، وقتي برادر کوچک تر وسايل خواهر بزرگ تر خود را بدون اجازه بر مي دارد، خواهر بزرگ تر عصباني مي شود و مي گويد: «داداش از تو متنفرم» والدين مي توانند واکنش هاي متفاوتي را در برخورد با اين رفتار فرزندان شان نشان دهند.

به طور مثال، اگر پدر و مادر بگويند که تو نبايد از برادر کوچک ترت متنفر باشي، اين پيام به دخترشان منتقل خواهد شد که نبايد در ابراز احساسات واقعي خود صادق باشد يا خشم خود را نشان دهد زيرا در اين صورت والدينش او را فرزند خوبي نمي دانند. حال فرض کنيد والدين در چنين شرايطي به دخترشان بگويند: «دخترم، ما مي دانيم تو عصباني شده اي، ناراحت شدنت با توجه به رفتار اشتباه برادرت طبيعي است» اين جمله باعث مي شود فرزندشان متوجه شود ديگران او را درک مي کنند و توانايي برقراري ارتباط با او را دارند.

همچنين والدين بايد با فرزند ديگرشان نيز صحبت کنند که بدون اجازه به وسايل خواهر بزرگ ترش دست نزند. اين شيوه رفتاري مناسب باعث مي شود که برادر کوچک تر هم خشم خواهرش را درک کند و به وسايل  او دست نزند.

بايد به کودکان و نوجوانان آموخت که در شيوه هاي بيان احساس عصبانيت و ابراز آن تفاوت هايي وجود دارد. فرزندان بايد با اين حس آشنا شوند و بتوانند آن را بيان کنند زيرا اگر والدين مانع بيان اين حس از سوي کودک و نوجوان شوند در آينده، مشکلات جدي گريبانگير فرزندان شان خواهد شد. البته ابراز رفتارهاي خشونت آميز بايد محدود و کنترل شود. به طور مثال، مي توانيم به کودک خود بگوييم «اين که از دست برادر خود عصباني شدي، طبيعي است اما نبايد به او بي احترامي کني.» والدين بايد چنين محدوديت هايي را در خانواده نهادينه کنند و از کودکان بخواهند که حد و مرزهاي احترام به يکديگر را رعايت کنند.

اگر فرزندي با نشانه هاي عصبانيت آشنا باشد، هنگام عصبانيت بهتر مي تواند خودش را کنترل کند. شخصي که مي داند سفت شدن عضلات فک، دست و قفسه سينه اولين نشانه هاي عصبانيت در انسان است و همچنين پيام هاي روان شناختي عصبانيت را بشناسد مانند گفتن اين جمله که: «او ناعادلانه رفتار کرد، حق با من بود» در اين صورت مي تواند هنگام بروز عصبانيت خشم خود را کنترل کند.

با اين حال اگر والدين به کودک و نوجوان شان راهکارهاي کنترل خشم را بياموزند، کمک زيادي براي مديريت پرخاشگري به او کرده اند. چندين راهکار وجود دارد که هنگام بروز خشم افراد را براي رسيدن به آرامش کمک مي کند. از جمله اين راهکارها مي توان به چند مورد زير اشاره کرد:

*آرام و شمرده صحبت کنيد چراکه افراد عصباني بلند و سريع صحبت مي کنند.

*اگر ايستاده ايد، بهتر است بنشينيد زيرا فردي که نشسته است در گفت و گو با ديگران، کمتر از لحن تهديد آميز استفاده مي کند.

*کمي آب بنوشيد چراکه نوشيدن آب به ايجاد خونسردي کمک مي کند.

*دست و پاي خود را در کنار بدن تان نگه داريد و به خودتان بگوييد: «من مي دانم که چنين بحث و جدل هايي برنده اي نخواهد داشت»

*ممکن است در مواردي راهکارهاي قبلي به کارمان نيايند و ما ناگزير در معرض شروع تجربه خشم قرار گيريم. در اين موارد گاهي بهترين راه اين است براي کاهش ميزان هيجان، موقعيت را ترک و گفت و گو را به زماني مناسب تر موکول کنيم.

*هميشه فضاي ذهني و رواني خود را براي شنيدن و دريافت رفتارهاي خلاف انتظارتان آماده سازيد. به اين معنا که هميشه اين انتظار را داشته باشيد تا ديگران به بدترين شکل با شما برخورد داشته باشند و خود را براي تحمل آن آماده کنيد.

والدين هنگام عصبانيت فرزندشان بايد به اين نکته توجه داشته باشند که به هيچ وجه نبايد عصباني شوند. والدين در اين هنگام بايد با لحن آرام و با جملات کوتاه با کودک يا نوجوان شان صحبت کنند. آن ها در چنين مواقعي نبايد کودک يا نوجوان شان را به خاطر عصباني شدن مورد سرزنش و انتقاد قرار دهند و او را با کودکان ديگر مقايسه کنند. در خور ذکر است بهتر است در زمان عصبانيت فرزندتان را در آغوش نگيريد، چون ممکن است به خاطر عصبانيت خودش را از آغوش شما دور و به شما بي احترامي کند.

البته اگر کودک تان را مي شناسيد و مي دانيد که در آغوش گرفتن او سبب ايجاد آرامش روحي و رواني اش مي شود، اين کار مانعي ندارد.