به قم رفتیم تا فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای را بررسی کنیم

اسقف "ریچارد پیتس"

لطفاً ابتدا درباره سفری که به ایران داشتید توضیح بدهید. چه کسانی در هیئت آمریکایی حضور داشتند و در جریان این سفر چه اتفاقی افتاد؟

هیئت ما در قالب شش نفر به ایران سفر کرد. اسقف اعظم "تئودور مک‌کاریک" که اسقف اعظم بازنشسته واشنگتن است، اسقف "دنیس مادن" رئيس کمیسیون گفتگوی ادیان، و من که سومین اسقف بودم. علاوه بر ما سه نفر دیگر هم در این هیئت بودند: دکتر "جان اشتاین‌برونر" استاد سیاست عمومی در دانشگاه مریلند، دکتر "استیون کولچی" مدیر دفتر عدالت و صلح بین‌الملل کنفرانس اسقف‌های کاتولیک آمریکا، و "ابراهیم محسنی" دانشجوی دکترای دانشگاه مریلند که تابعیت ایرانی و آمریکایی دارد.

گروه ما به دعوت و با همکاری مقامات ایرانی در قم به ایران سفر کرد. هدف ما فقط این بود که فرصت پیدا کنیم تا با هم گفتگو کنیم و بین شیعیان و کاتولیک‌ها بر اساس واقعیت، عدالت و صلح مذاکره برقرار کنیم. ما معتقدیم که این گفتگوها بین دو طرف باید برقرار شود و در نهایت ممکن است به نوعی توافق بین دولت‌های دو کشور منجر شود. به همین خاطر بود که ما مستقل از دولت آمریکا و به نمایندگی از جامعه اسقف‌های کشورمان به ایران سفر کردیم.

طی دیدار 4، 5 روزه خود در قم، به گرمی مورد استقبال قرار گرفتیم. بسیار از این سفر لذت بردیم و حتی زمانی که به گشت و گذار می‌رفتیم هم برخورد مردم با ما فوق‌العاده مهربانانه بود. مردم به ما سلام می‌کردند و با ما عکس می‌انداختند.

موضوع مورد بررسی ما فتوایی بود که آیت‌الله خامنه‌ای درباره سلاح‌های هسته‌ای صادر کرده است. می‌خواستیم از نزدیک ببینم که این فتوا تا چه اندازه در ایران اعتبار و وزن سیاسی دارد. نتیجه‌ای که گرفتیم هم این بود که تشیع با تولید و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای مخالف است و این همان نتیجه‌ای است که ما امروز در مسیحیت کاتولیک به آن رسیده‌ایم: استفاده از سلاح‌های هسته‌ای از بحث بازدارندگی فراتر رفته است، چون این سلاح‌ها موجب مرگ تعداد زیادی شهروند غیرمسلح می‌شود.

ما درباره فتوای آیت‌الله خامنه‌ای تحقیق کردیم و فهمیدیم که در جامعه ایران تا چه اندازه اهمیت دارد و در بحث‌های بین خودمان هم به نتیجه‌ای رسیدیم که در نهایت در قالب یک بیانیه مشترک این نتیجه را منتشر کردیم و گفتیم که هر دو مذهب در این مسئله خاص توافق نظر دارند.

از راست: "استیون کولچی"، اسقف "دنیس مادن"، اسقف "ریچارد پیتس"، و اسقف اعظم "تئودور مک‌کاریک" در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی قم

گروه دیگری از اسقف‌های کاتولیک هم تا کنون به ایران آمده‌اند که یکی از آن‌ها مشاور مذهبی باراک اوباما بود. آیا این گروه با گروه شما ارتباط خاصی دارد؟

خیر. ما یک گروه کاملاً متفاوت هستیم که به جناح‌های سیاسی یا به دولت آمریکا وابستگی نداریم. ما به عنوان رهبران مذهبی ساکن آمریکا به ایران آمدیم تا با روحانیون ایرانی، حدود 5 روحانی و رهبر دینی، در قم دیدار کنیم. سفر ما کاملاً مستقل بود و می‌خواستیم به دولتمان نشان بدهیم که موضع اسلام شیعی درباره سلاح‌های هسته‌ای چیست.

گروه شما بیانیه خود را درباره فتوای هسته‌ای صادر کرده است. اگر دولت آمریکا این فتوا را بپذیرد، بخش عمده تنش‌ها بین دو طرف از بین می‌رود و می‌توانند به توافق برسند. به نظر شما بیانیه شما تا چه اندازه می‌تواند بر تصمیمات دولت آمریکا تأثیر بگذارد؟

به نظر من دولت آمریکا هم می‌داند که ما مستقل هستیم و از گزارش ما هم کاملاً آگاه است. مسلماً این گزارش را مدنظر هم قرار خواهند داد، چون ما گزارش را برای دولت فرستاده‌ایم و بنابراین از سفر ما به ایران و نتیجه سفرمان مطلع هستند. تنها کاری که الآن می‌توانیم بکنیم این است که امیدوار باشیم گزارشمان تأثیر خوبی روی تصمیمات دولت بگذارد.

در ایران، اگر یک رهبر دینی فتوا یا بیانیه‌ای صادر کند، افکار عمومی کاملاً تحت تأثیر قرار می‌گیرند. آیا در آمریکا هم همین گونه است؟ گزارش شما چه تأثیری روی افکار عمومی آمریکا خواهد داشت؟

در آمریکا برداشت مردم از بیانیه‌های مذهبی بسیار متنوع است. به دلیل تاریخ اخیر آمریکا، واکنش مردم به مذهب بسیار پیچیده شده است. ما هم در همین جامعه هستیم و باید تلاش کنیم تا به گونه‌ای پیش برویم که بیانیه‌های مذهبی بتوانند تأثیر بیش‌تری روی افکار عمومی بگذارند.

به نظرم فتوای هسته‌ای رهبر ایران تا کنون در بین مردم آمریکا به طور علنی و گسترده بیان نشده و جز عده‌ای خاص، بقیه مردم آمریکا اطلاع زیادی در این‌باره ندارند. با این وجود، سفر ما به ایران و اخبار بازگشت ما و نتیجه‌ای که گرفتیم، می‌تواند مسئله فتوا را برای مردم آمریکا بیش‌تر جا بیندازد، حتی با وجود این که افکار عمومی در آمریکا به سادگی قابل نفوذ نیست و نمی‌توان آن را راحت تغییر داد.

اسقف اعظم "تئودور مک‌کاریک"

این سفر اولین سفر شما به ایران بود. لطفاً توضیح بدهید که چه عاملی باعث شد تا به ایران سفر کنید.

کمیته ما مشغول بحث درباره روابط سیاسی بین کشور ما با ایران بود. از طرفی هم می‌دانستیم که این فتوای هسته‌ای صادر شده است. بنابراین می‌خواستیم درباره اعتبار و وزن سیاسی این فتوا بیش‌تر بدانیم. برای همین هم با ایران تماس برقرار کردیم و پاسخ ما را با دعوتنامه دادند. به قم رفتیم و سپس با این نتیجه به آمریکا برگشتیم که فتوا کاملاً در اجماع عمومی جامعه ایران نقش دارد.

ما در جوامع مذهبی همواره هدفمان برقراری صلح و ارتباط میان کشورهاست. پاپ "فرانسیس" هم به ما گفت که به ایران بیاییم و گفتگو کنیم تا بتوانیم موقعیت‌های متقابل همدیگر را درک کنیم و با هم وارد رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد شویم و به نفع مردم پیش برویم. امروز، دنیا به یک محله کوچک تبدیل شده است. بنابراین ما هم خواهان گفتگو و برقراری ارتباطی هستیم که امیدواریم نتیجه‌بخش باشد و منجر به کاهش تنش‌ها در دنیا بشود.

تصویری که از ایران در اغلب کشورهای غربی ارائه می‌شود، تصویر بسیار بدی است. تصوری که شما از ایران داشتید چه بود و آیا با آن‌چه واقعاً در سفر خود دیدید فرق داشت؟

متأسفانه تصویری که از ایران ارائه شده است، تصویری واقعی نیست، بلکه یک کاریکاتور از ایران است، اما من خودم از افراد دیگری که به ایران سفر کرده بودند، شنیده بودم که برخورد بسیار خوبی با آن‌ها شده است. خود من هم برخوردی که از مردم ایران دیدم بسیار مهربانانه و خوب بود. واقعاً تحت تأثیر قرار گرفتم که دیدم ایران یک جامعه بسیار پیشرفته است، با مردمی تحصیل‌کرده. آن‌چه اکنون باید انجام بدهیم این است که به مردم ایران و آمریکا درکی واقعی از وضعیت متقابل دو کشور بدهیم تا بتوانیم کاریکاتورها را کنار بگذاریم و با همکاری یک‌دیگر به صلح بین دو کشور و در خاورمیانه برسیم.

از نظر شما، آیا روحانیون ایران خشونت‌طلب هستند؟ طی برخورد خود با روحانیون ایرانی آن‌ها را افرادی بی‌اطلاع از وضعیت دنیا و یا مشرف به این وضعیت دیدید؟

آن چه من دیدم این است که روحانیون ایران، هم بسیار مذهبی هستند و هم بسیار هوشمند و مطلع. می‌دانند در سراسر دنیا چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است. ما در مذاهب مختلف به دنبال پیدا کردن و ظاهر کردن بهترین بخش از وجود انسان‌ها هستیم. من، و به نظرم بقیه افرادی که با من بودند، در سفر خود به ایران درباره اسلام شیعی اطلاعات زیادی به دست آوردیم. دوستان خوبی هم پیدا کردیم و ارتباط خوبی با آن‌ها داشتیم.

اسقف "دنیس مادن"

فکر می‌کنید این رابطه گروه شما با علمای شیعه یه رابطه مستمر و ادامه دار باشد؟

ما مسلماً امیدواریم که این‌طور باشد. دعوتنامه‌ای هم برای روحانیون مذهبی مسلمان آماده کرده‌ایم. الآن هم در زمینه ویزا دارند کارهایی را انجام می‌دهند و امیدواریم در آینده‌ای نه چندان دور بتوانیم در آمریکا میزبان آن‌ها باشیم و بتوانیم گفتگوهای خود را ادامه بدهیم.

لطفاً درباره گزارشی که به مقامات آمریکایی داده‌اید، بیشتر توضیح بدهید.

در این گزارش درباره سفر خوبی که به ایران داشتیم توضیح دادیم و نوشتیم که چه اندازه در ایران به ما خوش گذشته است، و همچنین بیانیه مشترکی را آوردیم که نتیجه سفرمان بود. تلاش ما این است که آن کاریکاتوری را از بین ببریم که در هر دو کشور نسبت به کشور مقابل به وجود آمده است. ما فضای خوبی را که در ایران تجربه کرده بودیم به مقامات دولت منتقل کردیم و امیدواریم این کار نهایتاً منجر به برقراری صلح بین دو کشور به ویژه در مسئله هسته‌ای بشود.

آیا نکته‌ای هست که بخواهید در انتها به مردم ایران بگویید؟

فقط می‌خواستم از مردم ایران تشکر کنم. همه افرادی که ما در ایران با آن‌ها ملاقات کردیم، فوق‌العاده مهربان و صمیمی بودند. دعا می‌کنیم که در آینده بتوانیم ارتباط بهتری بین دو کشور و دو مذهب برقرار کنیم. به نظر من ارتباط ما در سطح مذهب بسیار قوی است. ما همه انسان هستیم و خواهان نیک‌بختی سایر انسان‌ها. می‌خواهیم به صلح دست پیدا کنیم و به عقیده من با توجه به تاریخ غنی و سرمایه‌هایی که مردم ایران و همین‌طور مردم آمریکا دارند، بتوانیم به جوانب مثبت فکر کنیم و این‌که چه استفاده‌های خوبی می‌توان از انرژی هسته‌ای کرد.