ویژگی‌های افراد خلاق کدام است؟

بیژن جهانگیری در گفت و گو با فارس، با اشاره به خصوصیات افراد خلاق ، اظهار داشت: خلاقیت می‌تواند در وجوه علمی، هنری و ادبی بروز کند، همچنین افراد خلاق معمولاً در یک زمینه فعال هستند اما فردی مانند لئوناردو داوینچی همزمان نقاش، معمار، مجسمه‌ساز، مهندس و هوانورد نیز بوده است.

وی افزود: خلاقیت محصول عرق ریختن است و بزرگانی مانند الکساندر فلیمینگ، استفان هاوکینگ، ارنست همینگوی از افراد خلاق هستند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: فردوسی، حکیم عمربن ابراهیم خیام نیشابوری، حافظ، سعدی و جلال‌الدین محمد مولوی نمونه‌هایی از افراد خلاق در ایران بوده‌اند. در واقع خلاقیت، توانایی هر نوع تولید نوین لازم و مفید است.

وی افزود: گاهی خلاق‌ها همه کارهای خود را به تنهایی انجام نمی‌دهند. مشخصه بارز خلاقیت، تازگی، مفید و قابل تقلید بودن آن است.

* ویژگی‌های افراد خلاق

جهانگیری با بیان اینکه گیلفورد اولین کسی بود که خلاقیت را اندازه‌گیری کرد، اظهار داشت: تست TTCT که حدود نیم ساعت به طول می‌انجامد، خلاقیت را اندازه‌گیری می‌کند، همچنین از دیگر خصوصیت خلاق‌ها می‌توان به مواردی مانند بهره‌گیری از هوش خود، داشتن حس زیبایی‌شناختی، انعطاف‌پذیری، استقلال در فکر و عمل، انرژی، تفکر در مورد مسائل و حل مسئله اشاره کرد، از طرفی خلاق‌ها اعتقاد عمیقی به آزادی دارند، با چشم باز و با دقت به جهان می‌نگرند، با ترس غریبه‌اند، تفکر نقادانه دارند و از نوآوری استقبال می‌کنند.

وی گفت: خلاقیت کاربردی، در کشورهایی مانند کانادا و دانمارک در دوره‌های فلسفه آموزش داده می‌شود. اگر علوم اعصاب خلاقیت را بیاموریم توان خلاقیت بالا می‌رود و ارتقاء می‌یابد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تصریح کرد: در مطالعه‌ای که بر 757 کودک متولد شده سال 1910 در آمریکا به مدت 30 سال انجام شد، فاکتورهایی مانند سلامت عمومی، رشد و بلوغ، ازدواج، آموخته‌های اجتماعی و آموزشی، حرفه و شغل بررسی گردید و مشخص شد که از این تعداد فقط سه نفر خلاق محسوب می‌شدند که یک نفر کارگردان و دو نفر نیز نویسنده شده بودند، بنابراین، خلاقیت ارتباطی با بهره هوشی ندارد، اما حداقل هوش را لازم دارد.

*افراد خلاق نسبت به قضاوت دیگران بی‌اعتنا هستند

وی افزود: افرادی که در رشته خود تخصص دارند هدفشان را فراموش نمی‌کنند، عاشق هستند و نسبت به قضاوت دیگران بی‌اعتنا هستند، افراد خلاقی تلقی می‌شوند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، اظهار داشت: سازمان آموزش فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) 5 شهر را پایتخت ادبی جهان برگزیده است که یکی از آنها آیوا است. این شهر 80 سال است که مهمترین کارگاه‌های آموزش نویسندگی را تشکیل می‌دهد. دو دسته معلم در این کارگاه‌ها تدریس می‌کنند که یک دسته از آنها برندگان جوایز معتبر ادبی مانند نوبل هستند.

*خلاقیت حاصل همکاری دو نیمکره مغز است

جهانگیری ادامه داد: در قرارداد استخدام تدریس این افراد، از آنها اجازه گرفته می‌شود تا آزمایشهای جسمانی، عصبی و روانی، MRI و FMRI بر آنها انجام شود. یافته‌ها نشان داده است که خلاقیت حاصل همکاری دو نیمکره مغز است. همچنین مرکز خلاقیت، قسمت تحتانی لب پیشانی است و مراکز زیرقشری دوپامینرژیک در خلاق‌ها فعال‌تر است، همچنین افراد خلاق بیشتر از سایر افراد به دنبال نوآوری هستند.

 وی افزود: هر چند که برخی از آنها نیز به اختلالات روانی ـ خلقی مبتلا هستند. شواهد نشان می‌دهد که ابتلا به الکلیسم نیز در برخی خلاق‌ها دیده می‌شود.

 تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان متولدشده از مادران مبتلا به اسکیزوفرنی خلاقیت بیشتری داشته هر چند که این اختلال و سوءمصرف مواد مخدر نیز در برخی افراد خلاق به چشم می‌خورد.

*سوءمصرف الکل از عوامل سرکوب‌کننده خلاقیت است

جهانگیری گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد، ‌80 درصد نویسندگان معتبر مبتلا به اختلال دوقطبی بوده‌اند. دکتر آندره آسن معتقد است که قطع رابطه با واقعیت از عوامل محرک خلاقیت است، در حالی که سوءمصرف الکل از عوامل سرکوب‌کننده خلاقیت محسوب می‌شود.

این استاد دانشگاه با تأکید بر نقش عوامل ژنتیکی و ژن‌های مرتبط با خلاقیت گفت: ارتباط نزدیکی میان ژن‌های دوپامین و سروتونین با خلاقیت وجود دارد. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد اتصالات و شلیک‌های عصبی در افراد خلاق بیشتر است و علاوه بر ژن و محیط، ویژگی‌های شخصیتی نیز در خلاق‌ها وجود دارد که موجب تمایز آنها از دیگران می‌شود.

*خلاق‌ها خوش‌خوابند

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، خاطر نشان کرد: ارتباط با خواب و خواب دیدن، سیکل عادت ماهیانه، آهن خون و آهن موی سر، نقش عجله داشتن، مهاجرت، درجه تراکم مایع خاکستری نقاط مختلف عوامل فرعی مؤثر بر خلاقیت هستند، تحقیقات نشان می‌دهد که خواب اثر مثبتی بر شبکه های مسئول هیجان و روندهای مربوط به پاداش دارد، بنابراین می‌توان گفت که افراد خلاق خوش‌خوابند.