آمریکا، اوپک را دست کم نمی گیرد

به گزارش پایگاه 598 به نقل از پول نیوز ؛ روزنامه بوستون گلوب آمریکا در مقاله ای به قلم داناسیس کمبنیس، نقش اوپک در بازار جهانی نفت در گذشته و حال را مورد توجه قرار داد.

این روزنامه نوشت: بازار جهانی انرژی می تواند جای ترسناکی برای آمریکا باشد. چندین دهه بود که یکی از مهمترین دلایل ترسناک بودن این بازار برای آمریکا، کارتلی به نام اوپک بود.

عربستان سعودی و 11 کشور دیگر، سازمان کشورهای صادرکننده نفت را برای کنترل تولید و تغییر بازار نفت به نفع خود، تشکیل دادند.

ترس آمریکا از اوپک از زمانی شروع شد که شش ماه تحریم نابود کننده تولیدکنندگان عرب در سال 1973، این کشور را به رکود کشاند و چهار حرف او، پی،سی و کی؛ آمریکا را به یک درک ملی رساند که سبب تغییر سیاست بخش انرژی این کشور گردید.

امروز، اوپک همچنان 80 درصد ذخایر انرژی جهان را در اختیار دارد. سفرای قدرتمندترین اقتصادهای جهان با احترام در نشست های شش ماهه آن شرکت و به آن کمک می کنند و آن را تطمیع می نمایند به امید آنکه وفاداری این سازمان را به دست آورند.

اوپک با داشتن دشمنان آمریکا در جمع خود، مانند ایران و ونزوئلا، توانایی کشورهای نسبتا کوچک برای مخالفت کردن با منافع آمریکا را افزایش می دهد.

اما، 'جف کلگان' دانشمند علوم سیاسی دانشگاه براون آمریکا می گوید، یک نگاه دقیق به تاثیر واقعی اوپک بر بازار نفت نشان می دهد ما اشتباه بزرگی در مورد قدرت جهانی خود مرتکب می شویم.

وی که متخصص تنازعات جهانی نفت است، تقریبا سه دهه است که آمار تولید نفت را ثبت کرده و آن را با سیاست رسمی اوپک که سهمیه اعضا را تعیین می کند، مقایسه کرده است.

آنچه وی به دست آورد، تعجب برانگیز بود؛ تصمیمات اوپک روی بازار بی تاثیر است.

از سازمانی به نیرومندی اوپک انتظار نمی رود، اعضایش بدون توجه به سیاست رسمی سازمان، هر قدر که می خواهند تولید کنند.

کلگان دریافت، تصمیمات اوپک واقعا بر عرضه یا قیمت جهانی نفت تاثیرگذار نبوده است.

ظاهرا، اوپک قادر به کنترل اعضای خود نبوده و نیست و نمی تواند چیزی که حتی مخالفانش نیز احتمالا به خاطر آن قدردان این سازمان می بودند را به انجام برساند.

وی می گوید: این یافته مرا دیوانه می کند، واشنگتن هزینه گزافی بابت تحقیق در مورد اوپک می کند در حالی که این هزینه می تواند جای بهتری صرف شود.

کلگان به این نتیجه رسید که اعضای اوپک در 96 درصد مواقع تقلب می کنند و بیش از سهمیه ای که سازمان برایشان تعیین کرده، تولید می کنند.

وی برای پیش بینی اینکه هر کشور عضو اوپک در صورتی که از سوی این سازمان تحت فشار نباشد، چقدر نفت تولید خواهد کرد، یک مدل ریاضی ساخت و دریافت وقتی این مدل، الگوی تولید نفت این کشورها را بیان می کند، الگوی به دست آمده نشانگر این نیست که کشور مزبور عضو اوپک است.

اعضای جدید نیز وقتی به اوپک پیوسته اند، تولید خود را کاهش نداده اند و تغییر سهمیه، تاثیری بر سطح تولید نفت ندارد.

کلگان دریافت، اوپک با تعریف یک کارتل موثر سازگار نیست. عربستان سعودی (تنها تولیدکننده ای که دارای آنچنان ظرفیت مازادی است که به تنهایی برای تغییر عرضه جهانی نفت کافی است)، براساس نیاز کشورش، تولید نفت را افزایش یا کاهش می دهد؛ همچنان که در سال 2008 کرد. هنوز هم این تهدید از سوی عربستان سعودی وجود دارد که به گونه ای عمل کند که قیمت نفت برای شرکت های آمریکایی که با شکست هیدرولیکی نفت تولید می کنند، سودآور نباشد.

تقریبا در همه مواقع، دیگر اعضای اوپک به اندازه ای که می توانسته اند، بدون در نظر گرفتن اینکه سطح قیمت ها بالاست یا پایین، تولید کرده اند.

کلگان، اوپک را یک افسانه عقلانی می نامد، یک داستان ساختگی که فقط به خاطر خدمت به یک هدف ماندگار شده است.

به اعتقاد وی، اوپک در ابتدا به منظور کنترل بازار نفت پدید آمد، اما همان زمان کشورهای عضو فهمیدند این سازمان قادر به تامین این هدف نیست. لیکن آنان از تداوم درک سابق جهان از اوپک، منافع سیاسی زیادی می برند که با انحلال این سازمان مقدور نیست.

مطالعات کلگان که تابستان گذشته منتشر شد، در دایره کوچک نخبگان اوپک تلاطمی ایجاد کرد و حتی منتقدین او تصدیق کردند که یافته های وی، ضرورت ارزیابی مجدد دانسته های آنان در مورد این کارتل را نشان می دهد.

یافته های او با نتایج تحقیقات اخیرا که می گویند اقتصاد امروز آمریکا دیگر در برابر شوک های قیمت نفت یا اختلالات کوتاه مدت عرضه ناشی از جنگ در خاورمیانه آسیب پذیر نیست، مطابقت دارد.

اگر حق با کلگان باشد، مفاهیم از اوپک فراتر می رود: نفت آن لولویی نیست که بسیاری از سیاستمداران و سیاستگذاران تصور می کنند.

امروز، اقتصاددانان بر این باورند که بازار انرژی جهان بسیار یکپارچه تر و دارای وابستگی متقابل بیشتری نسبت به سال 1973 است. آن زمان بخش عمده نفت در چارچوب قراردادهای بلندمدت و سنگین خرید و فروش می شد و برای بازار بسیار دشوار بود که خود را بسرعت با تغییرات عرضه مطابقت دهد.

اکنون تولید کنندگان به همان اندازه نیازمند سود حاصل از فروش نفت هستند که مصرف کنندگان نیازمند انرژی هستند و با وجود حجم ذخایر اوپک (که نصف آن متعلق به دو کشور عربستان سعودی و ونزوئلا است)، تولید نفت اکنون در مقایسه با گذشته، در اختیار شمار بسیار بیشتری از کشورها است.

کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و مکزیک می توانند در کوتاه مدت پاسخگوی بخش قابل توجهی از تقاضای جهانی نفت باشند، هرچند ذخایر آنها در عرض چند دهه به پایان خواهد رسید. در حقیقت، افزایش اخیر تولید نفت آمریکا در سال گذشته، آن را به بزرگ ترین تولیدکننده نفت جهان مبدل ساخت، اما ذخایر این کشور محدود است و فرایند استخراج آن تنها در صورتی سودآور است که قیمت نفت بالا باشد.

نفت اکنون در بازاری خرید و فروش می شود که هر روز دستخوش تغییر است، بنابراین اگر عرضه ناگهان قطع شود (مانند مورد لیبی یا عراق)، دیگر کشورها می توانند خلا بوجود آمده را تا زمان برطرف شدن مشکل، پر کنند.

اگرچه شک و تردید نسبت به قدرت اوپک درحال افزایش است و همین هفته گذشته بود که 'جو ناکرا' مقاله نویس نیویورک تایمز، در مورد سیاست خارجی آمریکا در سال 2013 مطلبی نوشت که عنوان آن پایان اوپک بود، بیشتر سیاستگذاران و دانشگاهیان هنوز اوپک را بازیگر اصلی جهان انرژی و تنها عنصری که می تواند به طور یک جانبه جریان جهانی محصولات پتروشیمی را مختل کند، در نظر می گیرند.

دانشمندان علوم سیاسی و اقتصاددانان سالها تحقیقات زیادی در مورد تاثیر اوپک انجام داده اند و تقریبا همه به این نتیجه رسیده اند که حتی اگر این سازمان عملکرد یک کارتل را نداشته باشد نیز تنها عامل محوری در تعیین قیمت جهانی نفت است.

میخاییل لوی متخصص نفت در شورای روابط خارجی آمریکا، این یافته کلگان که کنترل اوپک بر تولید و قیمت جهانی نفت کامل نیست را تایید می کند، اما معتقد است او در نشان دادن ضعیف شدن اوپک اغراق کرده است.

به اعتقاد وی، اوپک هنوز هم ممکن است با بکارگیری درست قدرتش، بر رفتار کشورهای عضو تاثیر زیادی داشته باشد.

لوی می گوید: عاقلانه نیست که سیاستگذاران یا فعالان بازار، این بار به سرعت و با یک اعتماد بیش از حد، اوپک را نادیده بگیرند.