آیا واقعا رئیس‌جمهور به این آمار باور دارد!؟

انتقاد از آمارهای اشتغالزایی دولت احمدی‌نژاد، فصل مشترک سخنان یک سال اخیر کابینه آقای روحانی درباره عملکرد دولت سابق بوده است.

درباره میزان اشتغالزایی دولت احمدی‌نژاد آمارهای متناقضی از سوی مسئولان دولت یازدهم اعلام شد؛ اما آخرین حرف در این زمین از سوی وزارت کار دولت یازدهم اعلام شد.

آذرماه سال گذشته علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه دولت یازدهم رسما اعلام کرد که در بهترین حالت در 8 سال دولت احمدی‌نژاد تنها سالانه 75هزار فرصت جدید شغلی ایجاد شد که سرجمع 8 سال 600هزار شغل می‌شود.

دولت ژنرال‌ها هرچند رقم نازل سالانه 75 هزار اشتغالزایی دولت سابق را به تمسخر می‌گرفتند؛ اما اینک با انتشار آمار رسمی مشخص شده نه تنها از تکرار این رقم اشتغالزایی ناموفق بوده‌اند بلکه طی یک سال 690 هزار نفر را بیکار کرده‌اند.

جدیدترین گزارش مرکز آمار از وضعیت بیکاری کشور حاوی نکات تکان‌دهنده و نگران‌کننده‌ای از اوضاع بازار کار کشور است.

در حالی که گزارش مرکز آمار از تک رقمی شدن نرخ بیکاری خبر داده است؛ اما جزئیات این گزارش از بیکار شدن 690 هزار نفر طی یک سال اخیر حکایت دارد.

طبق گزارش جدید مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته نزدیک به 2 درصد کاهش یافته است.

بدین ترتیب در حالی که تابستان سال گذشته جمعیت فعال کشور 24 میلیون و 754 هزار نفر بود این رقم در تابستان امسال به 23 میلیون و 756 هزار نفر کاهش یافته است؛ به عبارت دیگر در یک سال اخیر حدود یک میلیون نفر از بازار کار کشور کنار رفته‌اند.

این کاهش 2 درصدی به معنای آن است که حدود یک میلیون نفر به دلایلی از جمله ناامیدی از یافتن شغل، از بازار کار کشور کنار رفته‌اند. این یک میلیون نفر هم شامل بیکارانی است که از سال‌های قبل بیکار بوده و هم شامل افرادی است که طی یک سال اخیر شغل خود را از دست داده‌اند.

بر اساس ارقام اعلامی مرکز آمار، در تابستان امسال تعداد بیکاران نسبت به تابستان سال گذشته 306 هزار نفر کمتر شده است. این کاهش عددی بیکاران، سبب شده نرخ بیکاری به 5/9 درصد کاهش یابد؛ اما ارقام مربوط به تعداد شاغلان و جمعیت فعال به خوبی نشان می‌دهد که کاهش بیکاری ناشی از اشتغالزایی نبوده، بلکه به علت افزایش بیکاران ناامید از یافتن شغل بوده که سبب کاهش یک میلیونی جمعیت فعال شده است.

به زبان ساده‌تر اگر دولت توانسته بود در یک سال اخیر 306 هزار شغل ایجاد کند بایستی به همین تعداد بر جمعیت شاغلان افزوده می‌شد. ولی ارقام مرکز آمار نشان می‌دهد اتفاقا تعداد شاغلان در همین مدت، 690 هزار نفر کاسته شده است.

این ارقام دولتی، نشان می‌دهد که کاهش بیکاری نه به خاطر اشتغالزایی بلکه به خاطر خروج بیکاران ناامید از یافتن کار از بازار کار از آمارها شده است زیرا مطابق تعریف استاندارد بیکاری، فقط افرادی جزو آمار بیکاران محسوب می‌شوند که از سه هفته قبل از هفته آمارگیری دنبال کار رفته باشند.

با توجه به این که یک ساله منتهی به تابستان امسال را می‌توان سال اول عملکرد دولت روحانی دانست، کاهش 650 هزار نفری تعداد شاغلان در این مدت، کارنامه نگران‌کننده‌ای برای دولت یازدهم محسوب می‌شود. با استفاده از فرمولی که سال گذشته مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس دولت یازدهم برای محاسبه خالص اشتغال در دولت احمدی‌نژاد استفاده کرد، می‌توان اینطور نتیجه گرفت که خالص اشتغالزایی سال اول دولت یازدهم (تابستان 1392 تا تابستان 1393) منفی 690 هزار نفر بوده است.

این در حالی است که طبق محاسبات مسعود نیلی مشاور اقتصادی روحانی، خالص اشتغالزایی در دولت احمدی‌نژاد به طور میانگین سالانه مثبت 14 هزار نفر بود.

* خیاط در کوزه افتاد

اما در حالی که گزارش رسمی مرکز آمار از بیکار شدن 690 هزار نفر طی یک سال اخیر خبر می‌دهد، رئیس‎جمهور در گفتگوی تلویزیونی شب گذشته، اعلام کرد که در سال جاری حداقل 400 هزار شغل ایجاد شده است. در همین حال، محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز که شب گذشته در یکی دیگر از شبکه‎های تلویزیونی بصورت زنده حضور یافته بود، با تاکید بر ایجاد اشتغال 400 هزار نفری در سال جاری از رسانه‎هایی که در آین آمار شبهه وارد کرده بودند انتقاد کرد، این در حالی است که این مرکز آمار بوده است که در گزارش خود نسبت به آمار ایجاد 400 هزار شغل تشکیک جدی وارد کرده است.

آماری که امروز مبنای گزارش رئیس دولت و سخنگوی آن برای اعلام میزان اشتغال در سال گذشته شده است، همان آماری بود که در دولت دهم میزان اشتغال را سالانه یکی دو میلیون اعلام می‎کرد، اما همان زمان مقامات فعلی دولت یازدهم در پاسخ می‌گفتند چون اظهارات مقامات دولت دهم با گزارش مرکز آمار در تناقض است، بنابراین آمارسازی است و باید به گزارش مرکز آمار استناد کرد.

بر همین اساس و بنا بر رویه دولتمردان دولت یازدهم در برخورد با آمار دولت‎های گذشته، در زمینه آمار میزان اشتغال، تنها باید به گزارش مرکز آمار استناد کرد که بر این اساس، 690 هزار نفر در سال گذشته از کار بیکار شده‎اند.

در غیر این صورت اگر قرار باشد گزارش وزارت کار دولت یازدهم درباره اشتغالزایی 400 هزار نفری در سال جاری را بپذیریم باید گزارش وزارت کار دولت دهم مبنی بر اشتغالزایی 7 میلیون نفری در دولت احمدی‌نژاد را هم بپذیریم.

اما شاید فراتر از این بحث‎های آماری، با یک تحلیل ساده کارشناسی نیز بتوان به این نتیجه رسید که در سایه سیاست‎های سنگین انقباضی دولت و رکود شدید تورمی که دولت را وادار به تهییه لایحه خروج از رکود کرده است، ادعای ایجاد 400 هزار شغل ادعایی متناقض و غیرقابل قبول به نظر می‎رسد.

آفتی که این نوع ارائه آمار می تواند برای دولت ایجاد کند، فرو بردن دولت در توهم موفقیت خیالی و فاصله گرفتن از واقعیات عینی اقتصادی است. بهتر است دولت به جای بازی با آمار و چشم امید بستن به مذاکره با آمریکا، واقعیات عرصه اجرایی کشور را ببیند، بپذیرد و برای اداره آن نه مبتنی بر مذاکرات خارجی که مبتنی بر اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی برنامه هایی عینی و عملیاتی و البته مقرون به نتیجه بریزد.