وظایف زن در استحکام بنیان خانواده

به گزارش پایگاه 598 به نقل از قدس آنلاین – عبد الصالح شمس اللهی: اگر خانواده را دارای دو رکن اساسی بدانیم، یقیناً زن یکی از دو رکن اصلی است و همان  گونه  که مرد در خانواده وظایفی دارد زن نیز وظایفی دارد که در صورت تخطّی، خانواده، از سبک زیستن الهی خارج شده و به سبک  های ناقص بشری تبدیل می‌گردد.

زن و شوهر مکمّل یک‌دیگر می باشند و شاید بهترین تعبیر همان تعبیر قرآن باشد، که زن و مرد لباس هم  هستند[۱] برای آنکه این تکامل صورت پذیرد، باید وظایف متقابل یک دیگر را به درستی انجام دهند و علاوه  بر آن کمک نمایند تا دیگری نیز در وظایفش موفق شود. در این میان وظایف زن در مقابل شوهر را می‌توان  از میان آیات و روایات به شرح زیر استقراء نمود.

۱٫ رعایت حقوق شوهر به واسطه اطاعت

یکی از مهم‌ترین وظایفی که زنان در مورد شوهرانشان دارند این است که در چهار چوب قانون خدا و شرع از اوامر شوهر اطاعت کند و بدون چون و چرا اوامر شرعی او را انجام دهد و حقوق وارده در شرع را مراعات نمایند. آنگونه که در روایت آمده است این فرمان‌برداری به حدّی مهم است که اگر پرستش و عبد بودن در مقابل غیر خدا جایز بود رسول خدا به زنان دستور پرستش مردان را می‌داد.

«لو کنت‏ آمرا أحدا أن یسجد لأحد لأمرت النّساء أن یسجدن لأزواجهنّ لما جعل اللَّه لهم علیهنّ من الحقّ‏ »[۲]

«اگر به کسى دستور میدادم کسى را سجده کند بزنان دستور میدادم شوهران خویش را سجده کنند از بس که خدا براى شوهران حق بگردن زنان نهاده است. »

«امام صادق (علیه السلام) فرمود: در عهد رسول خدا (صلى الله علیه و آله) مردى از انصار براى کارى به مسافرت رفت و به همسرش اکیداً سفارش کرد که تا بازگشت وى از خانه خارج نشود در این بین، پدرش مریض شد. زن کسى را نزد پیامبر(صلى الله علیه و آله) فرستاد تا به حضرت بگوید: همسر من به سفر رفته است و از من خواسته تا بازگشت او از خانه بیرون نیایم و اکنون پدرم بیمار شده است آیا اجازه مى‏دهید تا از او عیادت کنم؟ رسول خدا (صلى الله علیه و آله) در پاسخ فرمودند: خیر، در خانه‏ات بمان و از شوهرت اطاعت کن بعد از آن، حال پدرش سخت‏تر شد زن براى بار دوم کسى را نزد پیامبر (صلى الله علیه و آله) فرستاد و از او اجازه عیادت از پدر را خواست. پیامبر (صلى الله علیه و آله) پاسخ داد: در خانه‏ات بمان و از شوهرت پیروى کن سپس چون پدرش از دنیا رفت، براى بار سوم نزد پیامبر (صلى الله علیه و آله) کس فرستاد و گفت: اکنون که پدرم مرده است به من اجازه مى‏دهید تا بر او نماز گزارم؟ پیامبر (صلى الله علیه و آله) پاسخ داد: نه، در خانه‏ات بمان واز شوهرت پیروى کن. پس از به خاکسپارى آن مرد، پیامبر کسى را نزد آن زن فرستاد وبه او بشارت داد: به راستى خداوند به دلیل اطاعت‏ از شوهر، گناهان تو و پدرت را بخشید.»[۳]

البته آن‌گونه که از فتاوای فقها بر می آید، این اطاعت در مسائل خاصی مثل بیرون رفتن از خانه و یا تسلیم در برابر خواسته های زناشویی مرد است. و مرد نمی‌تواند زن را امر به کارهایی بیش از این مثل بافتن قالی و یا نگه‌داری از پدر و مادر خود امر نماید.

«زنی که عقد دائمی شده نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود، و باید خود را برای هر لذتی که او می‏خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیکی کردن او جلوگیری نکند. و اگر در اینها از شوهر اطاعت کند، تهیه غذا و لباس و منزل او و لوازم دیگری که در کُتُب ذکر شده بر شوهر واجب است، و اگر تهیه نکند چه توانایی داشته باشد، یا نداشته باشد مدیون زن است.»[۴]

این به معنای آن نیست که شوهر به صورت عنان گسیخته می تواند هر امری بنماید؛ بلکه به این معنا است که با توجه به مدیریّت مرد بر فضای خانه همگان من جمله زن موظف هستند از فرامین او پیروی کنند تا این مدیریت محقق شود. و اگر مردی از حد شرع خارج شد دیگر اطاعت بر زن واجب نیست و یا اگر مردی امری فرای حد عرفی نمود، واجب است که در صورت مطالبه زن مزد او را بپردازد؛ مثلا مردی که به همسر خود امر می‌کند که قالی ببافد باید مزد او را در نظر بگیرد و نمی‌تواند خرجی خانه را که بر مرد واجب است در مقابل مزد او قلمداد کند و این مسئله به تصریح در رساله های عملیه آمده است.

«مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند. »[۵]

۲٫ مراعات در مسائل اقتصادی

در زندگی همسران الهی، علی الخصوص حضرت زهرا (سلام الله علیها)و امیر المومنین(علیه السلام) که نگاه بکنیم خواهیم دید،که یکی از چیزهایی که از طرف زنان مؤمنه مورد توجه قرار می‌گرفت،مراعات در مسائل مالی بوده است. تا آنجا که مشهور است،حضرت زهرا(سلام الله علیها) در طول نه سال زندگی با امیرالمومنین (علیه السلام)حتی یک در خواست مالی از حضرت امیر نداشتند.

متأسفانه در زندگی های امروزی،این مهم مورد غفلت قرار گرفته است؛و همین امر باعث شده تا بسیاری از مردان از وظایف دیگر خود کم گذاشته و برای بر آورده شدن خواست ها،

 بعضاً غیر معقول و غیر منطقی خانواده خود، به هر راهی حتی راه های حرام رو بیاورند.

فهم این نکته معرفتی مهم است که افراد بدانند خداوند برای هر کسی،رزقی معلوم قرار داده است و توان مالی و استعداد کسب و کار در همه مساوی نیست؛ و زمانی که می‌خواهیم از حد رزق خود فرا تر برویم دچار مشکل های زیادی من جمله،افتادن به دام لقمه حرام گرفتار می‌شویم.

تعابیر تکان دهنده روایات،در موضوع مراعات توان اقتصادی همسر کار را تمام می‌کند:

«قالَ رَسُولُ اللهِ – صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه -: أیَّما اِمرَأةٍ حَمَلَتهُ عَلی ما لایَقدِرُ عَلَیهِ وما لا یُطیقُ لَم تُقبَلَ مِنها حَسَنَةٌ. »

«پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: زنی که شوهر خود را بر انجام کارهایی وادار کند که او توانایی انجام دادن آنها را ندارد، هیچ یک از کارهای نیک او پذیرفته نخواهد شد. »

در کتاب آئین همسر داردی،روایاتی در این زمینه به همراه سند نقل می‌کند که قابل توجه است.

«رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:هر زنیکه با شوهرش‏ناسازگاری کندو به آنچه از جانب خدا رسیده قناعت ننماید و بر شوهرش‏سختگیری کند و بیش از حد توانایی خواهش کند،اعمالش قبول نمی‌شود وخدا بر او خشمناک خواهد بود.»[۶]

«پیغمبر اسلام فرمود: بعد از ایمان به خدا نعمتی بالاتر از همسرموافق و سازگار نیست»[۷]

۳٫ مراعات مسائل روحی شوهر

مردان به فراخور مسئولیتی که دارند، معمولاً در معرض ناملایمات اجتماعی و سختی های زندگی هستند؛و برای تحمل این فشار‌ها و سختی‌ها نیاز به همراهی دارند تا بتوانند،گردنه های صعب العبور زندگی را طی نموده و از مشکلات رهایی یابند.

در این بین آن کسی که باید همراه آنان باشد و اصطلاحاً غم خوار آنها گردد همسران می باشند؛واگر مردی همسر غم خواری نداشته باشد،شاید هیچ فضای آرامی برای ادامه زندگی نیابد.

در این بین نقش زنان بسیار پر رنگ است. در مصائب امیر المومنین (علیه السلام) که دقت کنیم میبینیم درآن روز های سخت ،زهرای مرضیه(سلام الله علیها) برای مراعات مسائل روحی امیرالمؤمنین(علیه السلام) و برای آنکه فشار بیشتری به حضرت نیاید، صدمات ناشی از مصائب کوچه‌ها را پنهان میفرمودند و حتی روی خود را از شوهر خود میپوشاندند.

این مسئله علاوه بر آنکه ثمرات دنیوی خوبی دارد،اجر آخرتی آن نیز قابل توجه است به ر وایت زیر دقت کنید:

«وَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ إِنَّ لِی زَوْجَةً إِذَا دَخَلْتُ تَلَقَّتْنِی وَ إِذَا خَرَجْتُ شَیَّعَتْنِی وَ إِذَا رَأَتْنِی مَهْمُوماً قَالَتْ مَا یُهِمُّکَ إِنْ کُنْتَ تَهْتَمُّ لِرِزْقِکَ فَقَدْ تَکَفَّلَ لَکَ بِهِ غَیْرُکَ وَ إِنْ کُنْتَ تَهْتَمُّ بِأَمْرِ آخِرَتِکَ فَزَادَکَ اللَّهُ هَمّاً فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لِلَّهِ عُمَّالًا وَ هَذِهِ مِنْ عُمَّالِهِ لَهَا نِصْفُ أَجْرِ الشَّهِیدِ. »[۸]

«مردى نزد رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله آمد و عرض کرد: من همسرى‏ دارم‏ که چون به منزل روم پیشباز من آید و چون بیرون روم مرا بدرقه کند، و هر گاه مرا اندوهگین بیند پرسد چه چیز تو را غمگین ساخته اگر براى روزى است ؛که آن به عهده تو نیست و دیگرى آن را به عهده گرفته (یعنى خداوند)، و اگر راجع به امور آخرتى است؛ پس خداوند بر اندوهت بیافزاید، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود:آرى خداوند را کارگزارانى است و این زن یکى از آنان است، و او نصف اجر شهید را خواهد برد. »