جهل، تفسیر به رأی، و تسامح سه آفت جوامع ایمانی است که باید برای مبارزه با آنها برنامه‌ریزی کرد

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در جمع دانشجویان شرکت کننده در طرح ولایت به ریشه ای ترین اختلاف بین انسان ها اشاره و خاطرنشان کرد.: یک گروه از انسان ها زندگی را منحصر در همین دنیا دانسته و به دنیا آمدن انسان را امری اتفاقی می پندارند که بعد از مدتی نیز از دنیا خواهد رفت. هم چنین راه های شناخت برای بهتر زیستن را در اسباب عادی و تجربه منحصر می دانند؛ لذا معتقدند باید کاری کرد که انسان در همین مدت زندگی، بیشترین لذت را ببرد؛ چنین  گروهی از اوائل خلقت بوده اند و هم اکنون نیز در جوامع مختلف وجود دارند.

آیت الله محمد تقی مصباح یزدی ادامه داد: البته در این بین، افرادی به نام پیامبران ظهور کردند که اعتقادات گروه قبلی را اشتباه خوانده و به مردم فهماندند که اولا پیدایش و خلقت انسان ها، اتفاقی نبوده، بلکه خدای حکیمی با علم و آگاهی انسان ها را خلق کرده است و ثانیا زندگی در همین چند سال دنیا، محدود نمی شود و ثالثا این که تنها عقل مادی و تجربه، راه های شناخت نیستند، بلکه راه بسیار معتبرتری نیز به نام وحی وجود دارد. در واقع این سه مورد همان اصول توحید، معاد و نبوت است که مورد اختلاف دو گروه است.

وی با اشاره به این که عمل به دستورات انبیاء سبب سعادت دنیوی و اخروی می شود، اظهار داشت: اما سئوالی که در این جا وجود دارد این است که اگر تبعیت از دین، سبب سعادت است، چرا کشورهای مسلمان حداقل در سعادت دنیوی شان دارای نقص های بسیار هستند؟

عضو خبرگان رهبری در پاسخ به این سئوال با اشاره به این که باید جوامع بشری را از لحاظ مسائل بنیادی، مورد آسیب شناسی قرار داد، اظهار داشت: یکی از آفت های جوامع ایمانی، جهل است. به عنوان نمونه‌ای کوچک، بسیاری از علمای اهل سنت نسبت به عقاید شیعه جهل دارند و گمان می کنند انحرافات عمیقی در شیعه وجود دارد، درحالی که اگر به آنها علم پیدا کنند درمی‌یابند که عقاید شیعه چیزی جز اسلام ناب محمدی نیست.

وی آفت دوم را تفسیرها و قرائت‌های متفاوت و بی‌مبنا از دین خواند و اظهار داشت: گاه عده ای اسلام و آیات قرآن و روایات را قبول دارند، اما می گویند تفسیر و فهم ما از آنها با شما تفاوت دارد و این همان پلورالیزم فکری است. در واقع این عده نمی گویند اسلام دروغ است، اما می گویند اسلام ما با شما فرق دارد.

استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به حدیث غدیر اظهار داشت: برخورد گروه‌های مسلمان با حدیث غدیر نمونه‌ای از این‌گونه تفاوت در برداشت است؛ زیرا هیچ مورخ صاحب نام و معتبری نیست که این حدیث را نقل نکرده باشد و همه بزرگان حدیث غدیر را پذیرفته اند، اما اهل سنت می گویند معنای مولا، دوست است و پیامبر (ص) فرموده هر کس من دوست اویم، علی هم دوست اوست، و دلالت بر جانشینی حضرت علی (ع) ندارد؛ و با نهایت تأسف یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری برای این که رأی اهل سنت را به دست بیاورد، حدیث را همین گونه معنا می‌کرد؛ درحالی که دقت در متن حدیث به روشنی این معنا را رد می‌کند و دلالت آن بر ولایت حضرت امیر واضح است.

وی آفت دیگر جوامع ایمانی را سهل انگاری دانست و افزود: گاه به احکام شرع، علم وجود دارد و تفسیر صحیح آن نیز روشن است، اما فرد، آن را جدی نمی گیرد و اگر احکام مربوط به عمل است، در عمل خیلی به آن وقعی نمی نهد و اگر در اعتقادات است، نیز در آن سهل انگاری می کند. به عنوان نمونه خداوند در قرآن کریم، ربا را اعلان جنگ با خدا بیان کرده است، اما بین انسان های مومن و متدین که این آیه را قبول دارند و معنای آن را نیز خوب فهمیده اند، افراد رباخوار وجود دارد! سهل انگاری در بیدارشدن برای نماز صبح مثال دیگری در خصوص مسامحه و سهل انگاری است.

این استاد اخلاق حوزه علمیه در ادامه با اشاره به آیاتی از قران کریم در مورد کسانی که شیفته دنیا شده و فریب دنیا را خورده اند، اظهار داشت: همه ما این آیات را خوانده ایم، اما تا چه میزان مراقب بوده‌ایم تا خودمان از دنیا فریب نخورده باشیم؟ تا چه اندازه احتمال داده ایم که شاید یکی از همین کسانی که قرآن می گوید فریب دنیا را خورده‌اند، ما باشیم؟ این خود نوعی مسامحه است.

وی با اشاره به اینکه انسانی که در دین مسامحه کار شود، طعمه ای برای شیاطین می شود، اظهار داشت: وقتی انسان مسامحه کار شد در برابر تخلفات دینی و بدعت ها، سکوت می کند و غیرت دینی خود را از دست می دهد و مقابله با انحراف در جامعه را امری مذموم و گیر دادن بی جا به دیگران، تلقی می کند. هم چنین گاه به خاطر ملاحظات فامیلی، رودربایستی ، ارتباطات حزبی و … به تسامح رومی‌آورد و در مقابل انحرافات سکوت می کند.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به اینکه جهل، تفسیر به رأی، و تسامح، آفتی است که دین را تباه کرده و زحمات انبیاء و خون سید الشهدا (ع) را به باد می دهد، ادامه داد: باید توجه داشت که این ها، آفت های انسان های متدین و با ایمان است و نه فاسقان و کافران!

وی با اشاره به لزوم صرف وقت برای مقابله با این آفت ها اظهار داشت: گاه گفته می شود با زندگی های امروزی و مشغله های کاری، نمی توان وقتی برای مطالعه و شناخت احکام دین گذاشت؛ اما در پاسخ باید گفت اگر می توان برای سریال و فیلم وقت گذاشت، می توان برای رهایی از آفت جهل و دیگر آفت‌ها نیز برنامه ریزی کرد به گونه ای که خیلی وقت را نگیرد و در عین حال از این مشکلات و آفت‌ها بکاهد.

وی با بیان این که طرح ولایت، نزدیک ۲۰ سال است که طراحی شده و با هدف آشنایی قشر فرهیخته کشور با دین برگزار می شود، خاطرنشان کرد: در این زمان که شبهات بسیار زیادی به مغز جوانان ما پمپاژ می شود، باید جوانان نسبت به جواب آن ها آگاه باشند.

استاد فلسفه حوزه علمیه اضافه کرد: مسائلی که به صورت چند کتاب در اختیار شما قرار گرفته و شما در مدت یک ماه آن را می خوانید، دست کم بیش از ۴۰ سال مورد تفکر و کار دقیق علمی قرار گرفته تا چنین ساده و روان تدوین شده، به دست شما برسد. از طرفی اساتیدی که هم اکنون در کنار شما هستند، چه بسا به قدری در طول سال مشغله کاری داشته باشند، که برای شما امکان دسترسی یک ساعته به آن ها هم میسر نباشد، اما در حال حاضر شبانه روز در کنار شما و آماده پاسخ گویی به سئوالاتتان هستند؛ لذا قدر این دوره را دانسته و استفاده کنید.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم در ادامه خطاب به دانشجویان خاطر نشان کرد: باید توجه داشت که بسیاری از مطالبی که در این دوره ها گفته می شود، از مفاهیم ذهنی هستند و همان گونه که ممکن است شما بسیاری از اطلاعات تاریخ و جغرافیا یا فرمول های ریاضی که قبلا خوانده اید را از یاد ببرید، مطالب این دوره را نیز فراموش کنید. لذا یاد گرفتن به تنهایی کافی نیست، بلکه مهم، تصمیم و اراده بر عمل است؛ یعنی بنا را بر این بگذارید که آن چه می فهمید، عمل کنید.

وی ادامه داد: افراد زیادی هستند که بسیاری از محفوظات را در ذهن دارند و حتی می توانند درس اخلاق بدهند، اما افرادی مانند آیت الله احمدی میانجی و آیت الله مشکینی (رضوان الله علیهما) کم هستند که هر چه در درس اخلاقشان می گفتند، بدان عمل هم می کردند.

عضو خبرگان رهبری اظهار داشت: اگر کسی این چنین بشود، بدون منبر و درس اخلاق دادن نیز می تواند موجب تربیت دیگران شود، همان گونه که در دوران دفاع مقدس از این نوع فرماندهان که رفتار آن ها تربیت کننده دیگران بود، کم نداشته ایم.

گفتنی است این مراسم در تاریخ ۲۲ مرداد ماه در اردوگاه سیدالشهدای آبعلی برگزار شد.