رضا براهنی متولد 1314 در تبریز است. خانوادهاش زندگی فقیرانهای داشتند در ۲۲ سالگی از دانشگاه تبریز لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی گرفت سپس به ترکیه رفت و پس از دریافت درجه دکتری در رشته خود به ایران بازگشت و در دانشگاه به تدریس مشغول شد
وی هم چنین تا زمان حضور در ایران او چند دوره کارگاه نقد، شعر و قصه نویسی برگزار کرد که از مشهورترین شاگردان او در آن کارگاه ها می توان به شیوا ارسطویی، هوشیار انصاری فر، شمس آقاجانی، روزبه حسینی، عباس حبیبی بدرآبادی، مهسا محبعلی، سید علیرضا میرعلینقی، فرخنده حاجی زاده، ناهید توسلی، رزا جمالی، احمد نادعلی، پیمان سلطانی و ... اشاره کرد.
نامه رضا براهنی به امام خمینی (ره) یک ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
وی از آن جمله نویسندگانی است که همیشه صدای اعتراضش را مخالف نظام بلند کرده است اما همین نویسنده قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نامه ای را برای امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی نوشته و توسط ابراهیم یزدی به دست ایشان رساند؛ نامه ای که هیچ کس از آن خبر نداشت تا اینکه ابراهیم یزدی در کتاب خاطراتش این نامه را منتشر کرد.
تاریخ: 7 دی 1357
حضرت آیتاللهالعظمی روحالله خمینی، مبارز بزرگ انقلاب ایران
نماز شام غریبان چو گریه آغازم
به مویههای غریبانه قصه پردازم
به یاد یار و دیار آن چنان بگریم زار
که از جهان ره و رسم سفر براندازم
من از دیار حبیبم نه از بلاد غریب
میهمنا به رفیقان خود رسان بازم
پس از سلام و درود و تهنیت فراوان، من از دوستان شادروانان جلال آلاحمد و دکتر شریعتی و نویسنده شجاع ایران دکتر علیاصغر حاج سید جوادی هستم. بارها و بارها، وقتی با دکتر سید جوادی صحبت کردهام، ایشان اشتیاق دیدار آن حضرت، رهبر بزرگ اسلام و انقلاب ایران را با ایشان در میان گذاشتهام، چون قرار بود ایشان به غرب سفر کنند، زیارت آن حضرت را موکول به زمانی کردهایم که ایشان رخصت سفر به این سوها را پیدا کنند. شاید به همت و رهبری آن حضرت و کوشش بزرگ ملت ایران به زودی این دیدار در کشور خودمان و در میان مردم خودمان صورت بگیرد. اشتیاق دیدارم را از دوست ارجمند آقای دکتر یزدی هم پنهان نتوانستهام بکنم. استواری، استقامت، خرد عظیم سیاسی و شجاعت توأم با هوشیاری آن حضرت و فروتنی توأم با بردباری که در برابر ظالم خیرهسری چون شاه و اشرار سرمایهپرست و سرمایهدار در امریکا و صهیونیسم جهانی از خود متجلی ساختهاید، چراغ روشنی بوده است فرا راه تمام کسانی که تاکنون در سراسر جهان، بویژه ایران، قدم در راه مبارزه انقلابی گذاشتهاند.
مردم عزیز، نجیب و انساندوست ما که قرنها تحت فشار خودکامگی چون شاهان پهلوی زیسته، سروش آزادی را از زبان آن حضرت شنیده و با افشاندن خون خود و نثار جانهای عزیز خود بدان سروش پاسخ مثبت دادهاند.
انقلاب ایران از کلمات ساده، سنجیده، قابل فهم، رسا، انسانی، هوشیارانه آن ملهم و قوی شده، بالیده و سرانجام به جنگلی از درختان تناور تبدیل شده که دیگر نه تبر قشون شاه میتواند بزند و بیندازدش و نه قورخانه بزرگترین قدرت تاریخ یعنی امریکا میتواند بسوزاند و خاکسترش کند. درود این شاگرد ناچیز انقلاب را که نه داعیهای دارد و نه دارودستهای و فقط نوک ناچیز قلمش را دارد و شب و روز با وجود بضاعت مزجاتش مینویسد تا شاید در حدود خود پردههای ظلم و ظلمت را در همان دور و بر خود کنار بزند، بپذیرید و نیز تسلیت صمیمی مرا به خاطر جاننثارها و شهادتهای فرزندان عزیز وطنمان که فوجفوج به خاک میافتند تا روزی مردم ایران آفتاب روشن آزادی را در برابر خود ببینند.
در مقالهای که ضمیمه تقدیم حضورتان کرده، کوشیدهام جنبههای مختلف انقلاب کنونی ایران را تا آنجا که عقل ناقص و قاصرم اجازه میداد، روشن کنم. از نگرانیهایم هم صحبت کردهام. امیدوارم در این مقاله به دیده محبت نگاه کنید و از راهنماییها و ارشاد خود بیبهرهام نگذارید.
سلامت و پیروزی آن حضرت و پیروزی انقلاب بزرگ ایران، آرزوی قلبی من است.
**امضای بیانیههایی بر علیه نظام در فتنه 88
گاهی تکلیف با بعضی ها مشخص نیست، مثلا نامه به امام خمینی(ره) و حمایت از انقلاب را باور کنیم تا حمایت زا فتنه گران در سال 88! براهنی در جریان حوادث فتنه 88 در حمایت از فتنهگران فعالیت بسیار زیادی داشت؛ به گونه ای که می توان امضای براهنی را در بیشتر بیانیه های صادر شده به منظور محکوم کردن نظام جمهوری اسلامی برای حوادث فتنه 88 مشاهده کرد.
**تجمع در مقابل سازمان ملل به همراه خوانندگان معاند نظام
براهنی که یکی از مخالفان آشکار انقلاب اسلامی به شمار می رود، در حمایت از فتنه گران سال 88 در مقابل مقر سازمان ملل در آمریکا 3 روز به همراه برخی از خواندگان آن ور آبی و چندین نفر دیگر از مخالفان و منافقان نشاندار ضد انقلاب اسلامی دست به اعتصاب غذا زد.
**چاپ آثار براهنی به طور رسمی از سال 88 ممنوع شد
طبیعتا اقدامات براهنی بر ضد انقلاب اسلامی باعث شد تا تجدید چاپ کتابهای وی از سال ۱۳۸۸ ممنوع شده و نامش در لیست ممنوعالقلمها جای گرفت و بعد از آن دیگر کتابهایش مجوز انتشار نگرفتند.در واقع این فرد از همان ابتدای انقلاب گفتارهای گستاخانه، وهن آلود و خلاف شرعی را بیان می کرد و باید گفت که در طول این سال ها آثار وی تنها چند بار منتشر شده اند.
**اظهارات تجزیه طلبانه براهنی که صدای اعتراض دوستانش را هم در آورد
رضا براهنی در صحبت های مختلف خود دم از تجزیه طلبی زده است، سخنانی که حتی صدای دوستان او را هم رد آورده و آن ها را وادار به واکنش کرده است.
در ذیل چند نمونه از این اظهارات آمده است:
وی در گفتگویی گفته است: "مردم را به دلیل عدم درک مسائل قومی و زبانی گرفتار مسائل روانی و هزار عقده کرده اید و زبان مادری خود را بر زبان های مادری دیگران در کشور خودشان ترجیح می دهید و یک بار حتی به ذهنتان نمی رسد که با گفتن فارسی برای همه، در واقع به حق مادری خود نیز خیانت می کنید، چرا که اگر یک ترک، کرد، ترکمن و بلوچ و عرب شما را به دنیا می آورد، مزه ی خیانت به مادر را شما هم می چشیدید، مخصوصاً اگر یک قوز بالاقوز تاریخی را هم متحمل می شدید که یکی از یک زبان دیگر شما را نصیحت کند که آقا جلو تجزیه طلبی را بگیرید! هر کسی که فارسی را زبان رسمی ایران بشناسد، طبق اعلامیه ی جهانی حقوق بشر محکوم است!
حکومتهای نژادپرست و پان ایرانیست پهلوی و جمهوری اسلامی پشت شعار به ظاهر زیبای «وحدت ملی» برای از بین بردن هویت ملی ملل غیر فارس در ایران به هر تاکتیک غیر انسانی دست زده و به طور سیستماتیک سیاست اهداف نژاد پرستانه خود را دنبال کرده اند.
تعجب می کنم که عده ای در کشور چندزبانه ای مثل کانادا زندگی کنند و ده ها مجله به زبان فارسی داشته باشند و شبانه روز در جلسات مختلف از هر چیزی دفاع و به هر چیزی حمله کنند، اما وحشتشان از این باشد که مبادا در شهری مثل تبریز تابلوی مغازه ای به زبان مادری آن مردم باشد و میلیونها آذربایجانی و کرد و ترکمن و بلوچ حق یادگیری زبان مادری خود را در مدارس و دانشگاه ها نداشته باشند."
**چاپ 4 کتاب این نویسنده مخالف نظام در دولت یازدهم/ کتاب ها بدون تغییر و یا حذف و اضافه منتشر شده اند
برخی کتاب های براهنی حدود 25 سال توقیف بوده اند، اما با این حال چندی پیش فرید مرادی، سرویراستار انتشارات نگاه از انتشار 4 کتاب این شاعر مخالف نظام جمهوری اسلامی به نام های «قصهنوسی براهنی»، «تاریخ مذکر»، «آواز کشتگان» و «چاه به چاه» خبر داده بود.
مرادی در خصوص این کتاب ها گفت: یکی از این کتابها، کتاب «قصهنویسی براهنی» است که اولینبار در دهه 40 در مجله « فردوسی» به صورت پاورقی منتشر شد. در دهه 50 هم انتشارات اشرفی آن را چاپ کرد و بعد این کتاب توقیف شد. بعد از انقلاب در دهه 60 نشر نو آن را چاپ کرد، اما بعد ممنوعالچاپ شد تا امروز که این کتاب با تجدیدنظر و مقدمهای مفصل منتشر میشود.
او درباره این کتاب توضیح داد: این کتاب مدرنترین کتابی است که توسط نویسندهای ایرانی درباره مباحث مختلف قصهنویسی با مترقیترین دیدگاههای غربی نوشته شده و به داستان ایرانی نگاهی تازه دارد. کتاب 700 صفحه دارد و متن مفصلی است که در ویراست تازه آن، دیدگاهها بهروز شده و کتاب به آثار نویسندگانی چون جلال آل احمد، صادق چوبک، بزرگ علوی و صادق هدایت میپردازد.
کتاب دیگر براهنی «تاریخ مذکر» (مرد) نام دارد که نگاه این نویسنده و منتقد است در تاریخ ادبیات ایران به مردسالاری و کمتوجهی به حضور زنان در ادبیات. این کتاب هم از دهه 60 تا کنون چاپ نشده و شامل نقد و بررسی آثار کلاسیک ایرانی هم میشود.
مرادی دیگر کتاب براهنی را رمان «آواز کشتگان» خواند و گفت: این کتاب رمانی شناختهشده از براهنی است که در دولت دهم مجوز نشر گرفت و چاپ شد، اما اجازه خروج و توزیع نگرفت و پنج سال است که منتظر عرضه است و حالا مجوز توزیع گرفته و منتشر خواهد شد.
رمان دیگر «چاه به چاه» است که این کتاب هم قبلا در دهه 60 چاپ شده و حدود 30 سال است که در بازار نیست و حالا با تیراژ 2000 نسخه چاپ شده و توزیع میشود.
مرادی در پایان درباره کتابهای تازه مجوزگرفته انتشارات نگاه گفت: ما در چند سال گذشته چیزی حدود 100 کتاب منتظر مجوز داشتیم که این کتابها مشکل خاصی نداشتند، اما متأسفانه امکان انتشار پیدا نمیکردند. حالا هم که مجوز گرفتهاند با تغییر یکی دو کلمه و یا حتی بدون هیچ تغییری مجوز گرفتهاند و به نظر میرسد چیزی که در دولت قبل وجود داشت، نوعی ستیزه بود با ادبیات مدرن که خوشبختانه در دولت امید این نگاه رفع شده است.
**آیا ارشاد نباید پاسخگوی چاپ این کتاب ها باشد؟
چاپ چنین کتاب هایی چند وقتی است که نگاه ها را متوجه ارشاد دولت یازدهم کرده است و باعث شده است تا کسانی که دغدغهمند هستند، نگران و چشم به پاسخگویی مسئولان معاونت فرهنگی ارشاد بدوزند.