چه کسانی از بازی کردن با جان مردم سود بردند؟

بالاخره 17 اردیبهشت ماه سال جاری بود که بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت از شمارش معکوس برای توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور خبر داد و در تکمیل گفته‌های خود، به واردات 10 میلیون لیتری بنزین توسط وزارت نفت اشاره کرد. موضوعی که شاید در نگاه اول، تدبیر دولت یازدهم برای رفع آلودگی هوا و البته صرفه اقتصادی این تصمیم را نمایان می‌کند، اما آیا واقعیت نیز همین است؟ تیترسازی رسانه‌های خاص با عنوان «بی‌کیفیت بودن بنزین داخلی» چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ چه کسانی از سیاسی کردن این موضوع منتفع شدند؟

بیستم خرداد ماه بود که سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از توزیع بنزین پاک در چهار کلانشهر کشور خبر داد و گفت: هم اکنون در چهار شهر تهران، البرز، قم و اراک بنزین پاک عرضه می‌شود. «بنزین پاک» ترکیبی از بنزین یورو2 و یورو4 است و به گفته مسئولان وزارت نفت، حجم آلودگی آن نسبت به بنزین یورو2 کمتر است.

اما هنوز یک روز از سخنان این مقام مسئول نگذشته بود که ابعاد تازه‌ای از بنزین نمایان شد.

یورو 4، یورو 2 از آب درآمد

پس از سخنان عباس کاظمی، معاون وزیر نفت در خصوص توقف واردات بنزین مشخص شد بنزینی که تا این لحظه به عنوان بنزین یورو 4 به خورد ماشین‌ها داده می‌شد، بنزین یورو 4 نبوده و حتی استانداردهایی پایین‌تر از یورو 2 دارد.

بسیار جالب است؛ با وجود تاکیدات فراوان و جو رسانه‌ای که حامیان بنزین وارداتی ایجاد، و به همین دلیل نیز از تولید بنزین در پتروشیمی‌ها جلوگیری کرده بودند، مشخص شد هرگز بنزینی با استاندارد یورو4 وارد کشور نشده است و مسئولان شرکت ملی نفت ایران به تاز‌گی تصمیم به واردات بنزین یورو4 گرفته‌اند.

اما آیا این آقایان تاکنون اطلاع نداشتند که بنزین وارد شده از استاندارد یورو 4 برخوردار نیست؟ مگر در زمان خرید آنالیزی بر روی محصول خریداری شده انجام نمی‌شود؟ و سوال مهم‌تر اینکه در صورت اطلاع از این موضوع چرا این‌ همه سنگ واردات بنزین را به سینه می‌زدند و تاکنون به رسانه‌ها و مردم اعلام می‌کردند که بنزین وارداتی یورو 4 است و به صرفه که جایگزین بنزین داخلی شود؟

حقایقی که از آنالیز بنزین‌های وارداتی بدست آمد

بیش از دو ماه پیش یعنی در 5/4/2014 بنزینی توسط ایران خریداری، و قبل از بارگیری در کشتی CHAMTANG نمونه‌ای از آن توسط شرکت بازرسی بین‌المللی SGS گرفته شد که نتایج زیر را دربرداشت.

با ورود این کشتی و محموله به ایران یعنی مقصد، در آزمایشگاه شرکت پالایش نفت بندرعباس نیز نمونه‌گیری مجدد انجام شد و محصول مورد آزمایش گرفت. نتایج این آزمایش نیز مشخص گردید و مورد تایید مراجع ذی صلاح نیز قرار گرفت.

اما نکته قابل توجه تفاوت فاحش میان دو آزمایش است. بر طبق اسناد منتشر شده در آنالیز شرکت SGS مشهود است در بنزین خریداری شده توسط ایران مقدار 700 پی پی ام ماده فروسین که یک ماده اکتان افزا و سمی است موجود است. همچنین در این آنالیز Gum بنزین بارگیری شده 0٫5 تخمین زده شده است که درواقع نشان از ناپایداری ترکیبات بنزین دارد.‌ هم چنین عدد اکتان این بنزین 95٫1، بنزن 2٫11درصد و آروماتیک 18٫3 است.

اما آنالیز شرکت پالایش نفت بندرعباس، نتایجی دیگر را نشان می‌دهد. بر اساس آزمایش‌های انجام شده در ایران، عدد اکتان بنزین 94 است که به دلیل وجود ماده فروسین و ناپایداری این ماده عدد اکتان پایین آمده و در عوض GUM بنزین از 0٫5 به 3 می‌رسد.

همچنین موارد مهمی همچون اتانول، بنزن، آروماتیک و گوگرد که از فاکتورهای اساسی تعیین کیفیت و استاندارد بنزین محسوب می‌شود، اصلاً مورد آزمایش قرار نمی‌گیرد و یا عدد حاصل از آزمایش به دلایلی در فرم‌ها درج نمی‌شود.

اما این تنها نمونه نیست. در 8/4/2014 بار دیگر این موضوع تکرار شد. بر اساس آنالیز شرکت SGS از این محموله که توسط کشتی ALORS  حمل شده است، مشخص می‌شود به میزان 210 پی پی ام ماده MMT در این بنزین موجود است.

MMT یا متیل سیکلو پنادین منگنز تریبونیل، یک اکتان افزای حاوی منگنز و با ترکیبات فسفری و گوگردی می‌باشد و در افزایش آلایندگی بویژه در کلانشهرها تاثیرگذار است.

استفاده از این ماده شیمیایی و خطرناک توسط پژوهشگاه صنعت نفت ممنوع و مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش نیز بارها استفاده از این ماده سمی را در بنزین تکذیب کردند؛ این ماده سالیان متمادی است که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و حتی اتحادیه اروپا نیز استفاده از این ماده سمی را ممنوع اعلام کرده است.

اما با وجود تمام این تکذیب‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها آنالیز شرکت SGS چیز دیگری را نشان می‌دهد. این ماده سمی در بنزین خریداری شده توسط ایران موجود بوده است.

در 20/4/2014 بار دیگر بنزینی توسط کشتی CHAMTANG به کشور وارد شد. این بنزین علاوه بر دارا بودن شرایط بالا یعنی استفاده از فروسین و ام ام تی، از نفتای سبک نیز استفاده شده بود که موجب شد تا بخارات بنزین بشدت بالا رود.

در آنالیزی که توسط آزمایشگاه بندرعباس ارائه شده است علاوه بر عدم آزمایش اتانول، بنزن،آروماتیک و گوگرد موجود در این بنزین، که مشخص نیست این موارد چه حجمی از بنزین وارداتی به ایران را شامل شده است، بخارات بنزین وارداتی به ایران عدد 72 را نشان می‌دهد و حتی در انتهای این آنالیز به طور مشخص نوشته شده است RVP=72 HIGH که به معنای بالابودن عدد بخارات بنزین است.

پیش از این مهدی موسوی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، گفته بود: در سال 91 دستگاه‌های متولی بنزین موجود در جایگاه‌های تهران را برای انجام آزمایش به آلمان فرستادند که در این تست‌ها بنزن وجود در این بنزین‌ها 87 تخمین زده شد که به معنای بنزین با استاندارد یورو 2 است در صورتی که اینها مدعی بودند بنزین یورو 4 توزیع کرده‌اند.

 وی اضافه کرده بود: از آنجایی که ظرفیت تولید بنزین یورو 4، 17 میلیون لیتر می‌باشد، مابقی نیاز کشور را چه باید کنیم؟ اگر قرار است در تمام کشور بنزین یورو 4 توزیع شود باید بقیه بنزین پتروشیمی و پالایشگاه‌ها را متوقف کنیم و بنزین یورو 4 وارد کنیم، اما سوال من این است با توجه به شرایط تحریمی که در حوزه بنزین داریم، آیا امکان وارد کردن این میزان بنزین یورو 4 وجود دارد؟ پس چرا تاکنون این واردات انجام نشده است؟

این نماینده مجلس تاکید کرده بود: بر اساس نمونه تستی که مجموعه پالایش و پخش از بنزین وارداتی داشتند و آزمایشاتی که بر روی این بنزین انجام شده است، متوجه شدیم برخی از مولفه‌های مهم همچون آروماتیک، بنزن و سولفور این بنزین تست نشده است و مولفه‌هایی نیز که تست شده متناسب با استانداردهای یورو 2 و حتی پایین‌تر از آن بوده است. مسئولان سازمان محیط زیست در این زمان کجا بودند؟

به راستی با وجود تمام این مستندات که به خوبی نشان می‌دهد بنزین وارداتی نه تنها از استاندارد یورو 4 برخوردار نبوده، بلکه حتی استانداردهایی پایین‌تر از یورو 2 داشته، پس با توجه به چه مستنداتی سازمان محیط زیست بنزین تولید پتروشیمی‌ها را آلوده تشخیص داد و واردات بنزین را باصرفه خواند؟ صرفه اقتصادی واردات این محصول که این چنین بی‌کیفیت و سمی است، به جیب چه کسانی می‌رفت که این چنین در مقابل منتقدان می‌ایستادند و از واردات بنزین دفاع می‌کردند؟!