بیابان قم و ساوه عامل بروز توفان‌های تهران

به گزارش پایگاه 598، دکتر ابراهیم مقیمی در گفتگو با خبرنگار علمی «خبرگزاری دانشجو»، ایران را منطقه خشک و نیمه خشک توصیف کرد و افزود: مشاهده توفان یکی از ویژگی‌های مناطق خشک است ولی از سوی دیگر توفان‌هایی که در کشور ایجاد می‌شود با توفان‌هایی که در سایر کشورهای توفان خیز مانند آمریکا دیده می‌شود، متفاوت است.

 

رئیس انجمن مخاطره شناسی ایران تفاوت توفان‌ها را به لحاظ نسبت رطوبت و بار معلق (غبار) دانست و اظهار داشت: آمریکا که به عنوان یک کشور توفانی معروف است دارای توفان‌های شدید، بدون بار معلق و دارای بار رطوبتی بالا است ولی توفان در ایران به عنوان یک کشور لرزه‌خیز، در مقیاس کوچک و کم ولی بار معلق بالا رخ می‌دهد.

 

وی وجود پدیده توفان شن را از ساختارهای طبیعی کشور دانست و یادآور شد: وجود کویرها، تپه ماسه‌های بادی و بیابان‌های وسیع از دلایل رخداد توفان است و مطالعات تاریخی نیز این امر را نشان می‌دهد و توفان دیروز تهران نیز یکی از این پدیده‌ها طبیعی بوده است .

 

مقیمی با تاکید بر اینکه در آینده نیز باید انتظار فراوانی بیشتر این توفان‌ها نه فقط در تهران بلکه برای شهرهای دیگر کشور را داشته باشیم، ادامه داد: با توجه به شرایط کشور این توفان‌ها دارای بارهای مختلف اعم از رطوبتی و بار معلق که شامل ریزگردها می‌شود، خواهد بود.

 

 

وی با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه وقوع توفان دیروز تهران، افزود: بر این اساس منشا تولید توفان دیروز تهران بیابان‌های ساوه و قم بوده که به سمت تهران حرکت کرده و به تدریج شدت یافته گرفته است و بار رسوبی آن نیز موجب شده تا شدت غبار را مشاهده کنیم.

 

استاد جغرافیای دانشگاه تهران به بیان روند توفان شن روز گذشته پرداخت و یاداور شد: توفان ایجاد شده با عبور از سطح بیابان‌های ساوه و قم غبار بسیاری را با خود حمل کرده و از آنجایی که این دو بیابان در منطقه بیابانی و نیمه خشک قرار دارد، میزان رطوبت توفان زیاد نبوده است.

 

 

مقیمی با تاکید بر اینکه توفان‌های ایجاد شده در 5 طبقه دسته بندی شده‌اند، در این باره توضیح داد: طبقه اول این رده بندی مربوط به توفان‌های تا 95 مایل در ساعت است که منجر به خسارت اندک خواهد شد. طبقه دوم شامل توفان‌های  110 مایل در ساعت است که منجر به وارد شدن خسارت اندک به گیاهان می‌شود.

 

وی طبقه سوم توفان‌ها را با سرعت 130 مایل در ساعت ذکر کرد که ممکن به ساختمان‌ها خسارت وارد و در این حالت نیاز به تخلیه منازل باشد و اضافه کرد: در طبقه چهارم سرعت باد 155 مایل در ساعت است که در این حالت ضمن آنکه تخلیه کامل مناطق مسکونی لازم است باید شرایط فوق بحرانی اعلام شود.

 

مقیمی طبقه پنجم را مربوط به بادهای بیش از 133 مایل در ساعت عنوان کرد که همه چیز را با خود می‌برد و منطقه را به ویرانه‌ای تبدیل می‌کند و یادآور شد: توفان دیروز تهران با 130 کیلومتر در ساعت مربوط به طبقه اول این دسته بندی است.

 

وی با اشاره به میزان خسارات وارد شده از این توفان، گفت: خسارت‌های وارد شده این توفان بخشی از آن مربوط به ناپایداری تاسیسات بوده است. زمانی که درختی از ریشه پوسیده است برای سقوط نیاز به توفان ندارد.

 

 

رئیس انجمن مخاطره شناسی ایران با تاکید بر اینکه توفان‌های ایجاد شده قابل پیش بینی و رصد است، خاطر نشان کرد: زمانی که توفانی در حد 130 کیلومتر در ساعت داریم از منشا پیدایش این توفان که بیابان‌های جنوب شرقی و یا بیابان‌های جنوب غربی تهران است یک ساعت زمان نیاز دارد تا به تهران برسد و این زمان فرصت کافی را در اختیار ما قرار می‌دهد تا هشدارهای لازم را به شهروندان ارائه شود.

 

وی با بیان اینکه امکان پیش بینی و دانش آن در کشور جود دارد، اضافه کرد: باید از آسمان و هوای ایران و شهرها رصد شود تا در معرص این گونه مسایل کمتر قرار بگیریم.

 

 

مقیمی با تاکید بر اینکه در آینده شاهد بروز توفان‌های شن خواهیم بود، اظهار داشت: ایران روند افزایشی به سمت خشک شدن را دارد به گونه‌ای که منابع آبی کشور رو به کاهش و از میزان بارش‌ها کم شده است.

 

وی توسعه و گسترش بیابان‌ها را از دیگر دلایل این امر نام برد و گفت: در شرایطی که قرار داریم بهبودی مناسبی پیش بینی نمی‌شود و اگر بتوانیم میانگین بارش سالانه را در هر سال آبی داشته باشیم خوب است ولی در حال حاضر پیش‌بینی می‌شود که میزان بارش از میانگین کمتر خواهد شد.

 

عضو هیات علمی دانشگاه تهران میانگین بارش در کشور را 230 میلیمتر در کل کشور ذکر کرد و یادآور شد: میزان بارش از این عدد کمتر است به ویژه در سال جاری که میزان بارش در کل کشور از این میران کمتر بوده است ضمن آنکه مصرف منابع آب افزایش یافته است و از سوی دیگر بیابان‌های کشور توسعه یافته اند. این عوامل موجب شده است که شرایط خشک تری را برای ایران فراهم کند.

 

وی با تاکید بر اینکه این ماهیت طبیعی ایران است، اضافه کرد: ایران کشوری نیمه خشک به این معنا که ممکن است در زمانی آب کافی داشته باشیم و در زمانی نداشته باشیم و بدانیم که یکی از ویژگی‌های مناطق خشک و نیمه خشک وجود این توفان‌ها است و اگر این توفان‌ها از سطح زمین حرکت کنند و به شکل محلی تولید شوند می‌توانند تولید غبار کنند.

 

مقینی با بیان اینکه همه غبارهای همراه با توفان‌ها منشا خارجی ندارند، خاطر نشان کرد» در داخل کشور پتانسیل تولید توفان داریم و وجود پهنه‌های سیلکی و ریز دانه عاری از پوشش گیاهی موجب می‌شود زمانی که در معرض باد قرار می‌گیرند به سرعت حرکت می‌کنند.

 

وی دشت بزرگ کویر ایران را دارای طرفیت بالایی برای تولید غبار و توفان توصیف کرد و ادامه داد: از این رو باید بدانیم که ایران یک منطقه نیمه خشک است و با وجود نیمه خشک بودن بایدسازگازی و برنامه ریزی برای این نوع آب و هوا داشته باشیم.

 

 

رئیس انجمن مخاطره شناسی ایران دلیل اصلی توفان‌ها را افزایش و یا کاهش دما دانست و گفت: محیط‌ها یا تحت تاثیر جریان‌های اقیانوسی هستند و یا جریان‌های قاره‌ای و خشکی و زمانی که میان سطوح کوهستانی مرتفع و دشت جا به جایی هوا به دلیل اختلاف دما صورت می‌گیرد، توفان ایجاد خواهد شد.

 

وی با بیان اینکه هر چه اختلاف دما بیشتر باشد باد شدیدتر خواهد شد، یادآور شد: در هر منطقه‌ای اگر توده هوا گرم در کنار توده هوای سرد قرار گیرد جا به جایی آن تولید فشار و توقان می‌کند.

مقیمی توسعه فضای سبز را حداقل راهکاری برای جلوگیری از توفان‌های ریزگردها دانست و افزود: زمانی که توفان ایجاد شود به دلیل وجود پوشش‌های گیاهی اجازه نمی‌دهد تا ریزگردها جا به جا شوند ضمن آنکه فضای سبز می‌تواند در کاهش سرعت باد نیز نقش آفرینی کند.