اقتصاد برای بندگی انسان ها به خداوند است

پایگاه 598 - شاید بسیاری افراد، تصور کنند که بین دو کلمه «جهاد» و «اقتصاد» نوعی تضاد وجود دارد؛ چرا که معمولا در اذهان مردم، کلمه «جهاد» یک بار معنوی ویژه و یک جنبه ارزشی خاص دارد، اما «اقتصاد» بیشتر با امور مادی و معیشت مردم در ارتباط است؛ در حالی که این دو مفهوم در آموزه های دینی ما به یکدیگر نزدیک  و کاملا قابل جمع هستند.

اصولا نگاه جامعه ما به اقتصاد، نگاه درستی نیست. در حال حاظر،موضوعاتی مانند «تولید» و «مولد بودن» در فرهنگ جامعه ما ارزش زیادی ندارد و این دیدگاه باید تغییر کند. می توان گفت جامعه ما در این راستا به یک «تغییر فرهنگی» نیاز دارد. نگرش ما به اقتصاد نباید منفعت طلبانه و سود جویانه باشد و حتی دیدگاه ما به اقتصاد،باید فراتر از بحث «نفع جامعه» باشد.

از یک دیدگاه میتوان گفت «وزارت اقتصاد و دارایی باید اسلامی ترین وزارتخانه باشد» چون ما انسانها که اساسا برای عبودیت آفریده شده ایم، بیشترین وقت را برای معیشت و فعالیت اقتصادی صرف میکنیم؛ بنابراین در این «ظرف فعالیت اقتصادی» باید به بندگی بپردازیم. در واقع پروردگار عالم، اقتصاد را به گونه ای طراح کرده است که ظرفی باشد، برای بندگی و تقرب انسانها به خداوند. فعالیت اقتصادی «پر» و هنرمندانه، میتواند ما را به پروردگار نزدیک کند؛ به این مفهوم که انسان هر کاری انجام میدهد، کار او آنقدر هنرمندانه و کامل باشد که قابلیت عرضه در بازار را داشته باشد و خریده شود،هر چند آن کار به خاطر نفع مالی انجام نشده باشد.

نقش مهم آموزش و پرورش در رواج فرهنگ جهاد اقتصادی

در حال حاظر، نظام آموزشی ما برای جهاد اقتصادی خوب نیست و برای اینکه فرهنگ جهاد اقتصادی در جامعه رواج پیدا کند و فرزندان ما اهل فعالیت اقتصادی شوند، میتوان گفت به یک آموزش و پرورش دیگری نیاز داریم؛ در واقع این نقیضه بزرگ در آموزش و پرورش ما باید برطرف شود.

امروز در نقاط مختلف دنیا، در مقاطع تحصیلی گوناگون، اصول فعالیت های اقتصادی را به دانش آموزان تعلیم می دهند.این کار به شیوه های جدید از جمله به صورت بازی یا سرفصل های درسی،بر اساس اهداف رفتاری خاص اقتصادی،به محصلان آموزش داده می شود. به این ترتیب، با برنامه های مختلف آموزشی،کودکان خود را از لحاظ اقتصادی توانمند بار می آورند.

البته این مساله محدود به آموزش و پرورش نمی شود بلکه والدین نیز می توانند در رفتار های خود با فرزندانشان، به گونه ای عمل کنند که تربیتی در راستای تولید و بهره وری داشته باشند و در کسب ارزش افزوده،توانمند شوند.

فعالیت جهادی و غیر جهادی

اساسا اگر انسان در انجام کاری، از تمام ظرفیت های خود استفاده کند، در واقع یک فعالیت مجاهدانه انجام داده است.

البته منظور از این مجاهدت، این نیست که بیش از ظرفیت خود کار کنیم بلکه باید «به اندازه تمام ظرفیت خود» تلاش کنیم و آن بخشی از توانایی ها و استعدادهای خودمان را که تاکنون به کار نبسته ایم، به کار بگیریم و در این فعالیت پرشتاب و پرانرژی، خودخواهی های خودمان را به عنوان هدف یا مانع قرار ندهیم.

در مورد فعالیت های اقتصادی، بر خلاف نگرش معمول که از دیدگاه «منفعت طلبی شخصی» صورت میگیرد، اگر یک «فعالیت اقتصادی غیر خودخواهانه» یا فراتر از آن، یک «فعالیت ایثارگرانه» صورت گیرد، در آن صورت لفظ «جهاد» در مورد آن فعالیت اقتصادی، صدق خواهد کرد.