از فحش به ده نمکی چه نصیبتان می شود ببینید رمز موفقیتش چیست؟ / دوپاسپورتی ها در حوزه فرهنگ دنبال عافیت خودشان اند / جریان فرهنگ جریان وزارت خارجه و لبخند زدن نیست

به گزارش سرویس نقد رسانه پایگاه 598، ابراهیم حاتمی‌کیا در برنامه چهارشنبه شب "راز" شبکه چهار سیما در گفتگویی با نادر طالب زاده گفت: آرزوی ما هم هست که فیلمهایمان با توده زیادی از مخاطب درگیر شود اما تا فیلم را نسازیم نمیتوان فکری کنیم اما باید جذابیت و قصه گویی و حرف زمان و .. را داشته باشد تا بتواند جذب مخاطب کند.

وی ادامه داد: در اصل باید بدانیم برای چه آمده‌ایم که میخواهیم چه بگوئیم در این سینما؛ یک فیلمهایی در لحظه جذب مخاطب می‌کند و برخی فیلمها در طول زمان کارش دیده میشود و باید بعنوان سرمدار حرکت شناخته شود.

میخواستم هم به حال جواب بدهم و هم به فکر آینده باشم

حاتمی‌کیا همچنین گفت: مهمترین مسأله من در "چ" همین حرکت در مسیر زمان بود. فیلم ساختن درباره شهید چمران برایم ریسک بود. می‌ترسیدم چون که خیلیها شناختهای متفاوتی از شهید چمران دارند و من باید به جنگ این شناختها میرفتم و در آن نفوذ کنم. باید حرفی که مستقل خودم هست را بزنم؛ برای همین نمی‌توانستم در زمان ساخت "چ" فکر کنم که مخاطب آیا با من راه خواهد آمد یا نه؟

جز اخلاقیات من است جایی بروم که کمتر از آن بحث شده

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: مسأله من بود که چه مقطعی را برای روایت "چ" انتخاب کنم؛ جز اخلاقیات من است جایی بروم که کمتر از آن بحث و حرف زده شده. احساس کردم دوران ابتدایی انقلاب زندگی شهید چمران کمترمطرح شده است.

رهبر انقلاب صراحتا به موضوع فرهنگ اشاره می‌کند و خدا کند که دوستان به یک ابلاغ کارشان را قطع نکنند. من امیدوارم جلسات فرهنگی علنی بگذارند و دغدغه های رهبری را پیدا کنند و دنبال مسأله باشند.

گفته شده؛ دوران انقلاب تحت تأثیر جنگ قرار گرفت و در همان دوران بسیار پرتلاطم و پرتغییر را سپری کردیم؛ این مقطع را دوست داشتم.

حاتمی کیا گفت: شاید منم محافظه کارم؛ "چ" را من درست کردم "مران" را بقیه بیایند پای کار. تخصصم در محدود بودن اتفاق و یک دوره است. وقتی فیلم پخش شد میگفتند مگر چنین اتفاقی هم رخ داده بود بعد از انقلاب؟ در واقع میخواستم از چیزی حرف بزنم که رخ داده بود اما کمتر از آن اطلاع داشتیم. من فقط یک گوشه کردستان ابتدای جنگ را نشان دادم.

این کارگردان همچنین در این باره توضیح داد: من میخواستم حرف زمان حال را هم جواب بدهم و به درد آینده هم بخورد. چمران را بیشتر چریک دیده بودیم درحالیکه او چهره دیگری دارد و به دنبال ختم خیر کردن ماجرا بود؛ احساس کردم به درد الان میخورد.

کسی که دغدغه نظام دارد باید "چ" را تحلیل کند

وی همچنین در ارتباط با تحلیل فیلم افزود: کسی که دغدغه اش حرف نظام است باید بیاید و این فیلم را تحلیل کند. چمران هم علم دارد و هم علم و تجربه و ... میخواست یک غائله را ختم کند. فیلمنامه "چ" دو قسمت دارد مذاکره برای صلح و دیگری جنگ برای صلح.

حاتمی کیا ادامه داد: در فیلم "چ" میخواستم به ان داشته ها برگردیم و الان دارد همان اتفاقات رخ میدهد. پاوه خط مقدم آن زمان بود و یک عده از همین بچه های ما و اقلیتی باید مدافع اکثریتی می بودند که در مذاکره هم کوتاه نمی آمدند.

اعتراضم مگر به جایزه است؛ پس این همه فیلمهای قبلم که اعتنا نکردید چه؟

وی تأکید داشت: احساس کردم این مسأله امروز سینما نیست. به گفتند چون جایزه نگرفته ای اعتراض میکنی درحالیکه من خیلی فیلمها ساختم و جایزه نگرفتم. بوی پیراهن یوسف، برج مینو و ... فیلمهایی بودند که در دوره خودش به آن اعتنایی نکردند اما دیده شدند. الان اگر اعتراض کردم به جایزه نبود بلکه هشدار دادم به متولی سینما که چرا حواسش نیست به این موضوعات.

وی همچنین به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ اشاره کرد و گفت: رهبر انقلاب صراحتا به موضوع فرهنگ اشاره می‌کند و خدا کند که دوستان به یک ابلاغ کارشان را قطع نکنند. من امیدوارم جلسات فرهنگی علنی بگذارند و دغدغه های رهبری را پیدا کنند و دنبال مسأله باشند.

برخی منتقدین ما انگار از این کشور نیستند

حاتمی کیا تصریح کرد: من در خیلی فیلمبرداریها لباس سپاه و جنگ تنم بود و برای این لباس گریه کردم و جنگیده ام. گول جنگولک بازیها را نخورییم و برخی سر و صداها که ارزشی ندارد.

جز سربازان و مدافعین این نهضت هستم و دنبال همینم که گفته شود. برخی منتقدین انگار در کوبا و... سیر میکنند و انگار بجای کشورمان از بورکینافاسو حرف میزنیم. دنیای آرمانی معمولا دشمن کم ندارد و اتفاقا بزرگ هم دارد و این نشانه بزرگی ماست اما این کجا در سینمای ما جلوه دارد و کدام فیلمهای ما این را نشان میدهد.

"چ" بازگشت به انقلاب است

وی تأکید داشت: این مشکلات ربطی هم به همکاران من و فیلمساز ندارد و مشخصا باید سکانداران فرهنگی پاسخگو باشند. فیلم "چ" بازگشت به انقلاب است و از اینها تا دلتان بخواهد برای گفتن داریم. سینماگر من وارد این حوزه ها شود و دنبال استفاده از آنان برای پاسخگویی به مسائل روز باشد.

من عشق سینما هستم اما نه اینکه زیر بیرق آن سینه بزنم

حاتمی کیا در ادامه عنوان کرد: من عشق سینما هستم اما قرار نیست زیر این بیرق سینه بزنم؛ دغدغه ام جامعه ام است ابتدا. چرا ولی این دغدغه سینمای ما نیست. اگر ممیزی است رفع کنند اما آیا فقط درد سینمای ما این است؟

این کارگردان توضیح داد: واقعا مهم است که سال ۹۳ همه مسئولین فرهنگی دغدغه را مطرح کنند باید تحلیلها و نشستها و ... بگذارند. واقعا برخی جاها خسته میشدم از اتفاقات جشنواره فجر. متنفرم از افتادن در این ورطه اما وظیفه داشتم که برخی مسائل را مطرح کنم.

وی با اشاره به حواشی جشنواره فیلم فجر تأکید داشت: من فیلمسازم و با فیلمهایم حرفم را میزنم و بقیه باید روی آن تحلیل بکنند. من شاید جیغی و دادی بزنم اما همین صدا نشانه ای است که باید بقیه به آن توجه کنند. جالب وقتی من داد میزدم میگفتند او که خورده و برده چرا داد میزند؟ حرف را به بیراهه میردند. من سینمای در ارتباط با مردم را دوست دارم اما میبینم که کاری نشده.

انتظار دارم ناله های مرا تحلیل کنند

حاتمی کیا یادآور شد: بعد از ینکه آقا دغدغه فرهنگی خود را مطرح کرده امیدوارم عده ای پای کار بیاند. من هم انتظار دارم که ناله مرا تحلیل کنند نه اینکه بگویند هروقت فیلم ساخته، خورده و برده و ۶میلیارد خرج فیلمش کرده و از این حرفا... متأسفانه مسئولین همیشه عقب تر از ما بوده اند.

وی دغدغه بچه های جشنواره عمار همان ۳۰ سال پیش من است و حرفهای ان زمان من است و زمان ۳۰ سال پیشم را در بین الان آنان میبینم.

وی با بیان اینکه مسئولین باید فرهنگ را جدیتر بگیرند، گفت: خدا کند اخطار آقا را توجه کنند. اگر گوش نکنند من باز هم سر و صدا راه میاندازم و جیغم را میزنم سر دوستان. در سینما خب برخی اعتراضها برای شهرت است اما امیدوارم مسئولین گول نخورند. حرف من این است که باید جریان سینمای انقلاب و دفاع مقدس باید همیشه تحلیل شود و نترسیم.

حاتمی کیا اضافه کرد: من در خیلی فیلمبرداریها لباس سپاه و جنگ تنم بود و برای این لباس گریه کردم و جنگیده ام. گول جنگولک بازیها را نخورییم و برخی سر و صداها که ارزشی ندارد.

جریان فرهنگ جریان وزارت خارجه نیست

وی به جریان تحولات و ارتباطات اخیر حوزه بین الملل اشاره کرد و گفت:آقای ظریف با لبخند و ظرافت خودش باید این مسیر را پیش ببرد و پشتش هم الحمدالله محکم است. اما جریان فرهنگی جریان وزارت خارجه نیست؛ این نوع برخوردها و لبخند زدن نباید در مسئولین ارشاد و فرهنگ بیاید چون ما نیاز به رک گویی داریم.

حاتمی کیا اینگونه ادامه داد: این نهضتی که با این همه خون نگه داشته ایم باید ببینیم آیا دغدغه دوستان فرهنگی هست؟ باید ببینم که باید اینها در فیلمها جار و ساری شده؟ فیلمساز دلش میخواهد بسازد اما وقتی میدان به او نمیدهند چه کار کند. آنچه بعنوان استراتزی مطرح میشود من فیلمساز نسل انقلاب حس غربت میکنم؛ این حس به معنی جایزه دادن و ندادن و سر و صدا نیست.

خدا کند بنشینند و دوباره جشنواره فجر را تحلیل کنند

حاتمی کیا تأکید داشت: خدا کند بنشینیم و تحلیل کنیم که جشنواره فجر ما آیا فجر انقلاب هست یا نیست؟ الان حس میکنم این، یکی از نقطه هایی است که دوباره بر آن حرف بزنیم و تحلیل کنیم. آیا همه این فیلمهای فجر جز مسأله ماست؟

وی با تأکید بر اینکه بر اینکه سینمای خراجی هدفش مشخص است، عنوان کرد: "۱۲ سال بردگی" را بارها دیدم و معتقدم بارها بهترش را گفته و ساخته اند؟ اما میسازند چون میخواهند این نگاه قطع نشود. آنها میفهمد اما ما نمیخواهیم بفهیم همکاران من اگر نمیخواهید حرف مردم را بزنید پس زنده باید سینمای جشنواره ای؛ آن ور آبیها کیف هم میکنند از کارتان! برخی فیلمسازان واقعا درگیر ردکارپت شده اند.

جریان نقد جریان ترجمه ای است؛ بروید ببیند مردم چطور فیلمهایی را دوست دارند؟ بروید ببینید. آن مهندس بالایی چطور؟ چقدر دغدغه ایم مسائل را دارد و ادبیاتمان، ادبیات انقلاب نیست و این خطرناک است.

آیا نگاه ما هم باید اسکاری باشد؟

وی با تأکید بر اینکه دوستان غایت نگاهشان جشنواره اسکار است، گفت: ما باید بدانیم آیا نگاه ما نیز نگاه آنان باید باشد؟ من نمیخواهم به همکاران حرفی بزنم انتقاد دارم اما سرجایش الان نیاز به مهندسی فرهنگی داریم. ما که نباید نگاهیمان نگاه اسکاری ها باشد.

تندی جشنواره عمار مرا هول می‌کند

وی جشنواره فیام عمار را نیز مورد بحث قرار داد و گفت: تندی عمار مرا هول میکند و گاه میترسم نزدیکش شوم ولی یک چیزی را درونش دارند اینکه که چرا درست شده و چرا این بچه ها احساس میکنند که در فجر جایی ندارند؟ من در جشنواره برلین دیدم که ما حرفی در میان آنان نداریم و مسأله ما مسأله آنان نیست.

حاتمی کیا ادامه داد: دغدغه بچه های جشنواره عمار همان ۳۰ سال پیش من است و حرفهای ان زمان من است و زمان ۳۰ سال پیشم را در بین الان آنان میبینم.

لحن برخی همکاران من مثل وزارت خارجه‌های شده

وی همچنین در نکته‌ای عنوان داشت: لحن برخی همکاران من در سینما، عین وزارت خارجه ای هاست؛ من تعجب میکنم ما هنوز داخلمان را نمی‌بینم و سراغ خارج میرویم.

ابراهیم حاتمی کیا با اشاره به فیلمهای پرفروش مسعود ده‌نمکی و انتقادهای همیشگی نسبت به او اعلام کرد؛ ببینید چرا فیلمهای ده نمکی میفروشد نه اینکه هر دفعه بهانه ای بیاورید و بگوید مثلا یا بازیگر و تبلیغ و ... را بهانه فروش فیلم کرده و میلیونی شده.

حالا بنشین و فقط ده‌نمکی را تحقیر کن

وی افزود: ده نمکی را همیشه تحقیر میکنند و حرف و متلک میزنند درحالیکه همچنان ترقی میکند و راهش را بخوبی میرود. جای این کارها، تحلیل کنید چطور پیشرفت میکند. چرا بخاطر عقبه سیاسی او به او توجه نمیکنند؟ اتفاقا ببنید چطور دارد پیشرفت میکند و چطور حتی سینماهای شهرستان بیشتر به سمت او می‌روند.

حاتمی کیا همچنین خاطرنشان کرد: بخشی از موفقیت ده نمکی شاید بخاطر غریب القربا بودنش است و خدا کمک او میکند. اینقدر توی سر او میزنند اما او کارش را همچنان می‌کند و فیلم میلیاردی میسازد.

بروید ببنید مردم چه فیلمی را دوست دارند

این کارگردان با انتقاد از برخی فیلمسازان، گفت: همکاران من اگر نمیخواهید حرف مردم را بزنید پس زنده باید سینمای جشنواره ای؛ آن ور آبیها کیف هم میکنند از کارتان! برخی فیلمسازان واقعا درگیر ردکارپت شده اند. جریان نقد جریان ترجمه ای است؛ بروید ببیند مردم چطور فیلمهایی را دوست دارند؟ بروید ببینید. آن مهندس بالایی چطور؟ چقدر دغدغه ایم مسائل را دارد.

کو امثال آقا مرتضی که جستجو کنند چموشی ماها بخاطر چیست؟

این کارگردان سینما به دوران و روابط خود با شهید آوینی اشاره کرد و تأکید کرد: من واقعا جای آقا مرتضی را خالی می‌بینم. چه کسی مثل او داریم که الان بیاید و جستجو کند که چرا امثال این دوپاسپورتها بویژه در حوزه فرهنگ یعنی چه که اتفاق افتاده" چرا طرف یک پایش اینور است و یک پایش آن ور. این غم انگیز است برای ما که تا ببیند خبری است دنبال آفیت باشند و جای دیگر بروند. اگر از این مملکتی پای آن بایست.

من باید چموشی کنند؟ سر می‌چرخانم که جای او الان کسی هست؟ نمی‌بینم. قلم او را نداریم.

وی افزود: عین فانوس دریایی در بین تلاطم شدید بگوید که اینجا ساحل است. الان بیشتر احساس میکنم جای امثال او؛ آدمهای استخواندار. دوره او هم گل و بلبل نبود و حسابی بحث داشت. حرف او همیشه تازه بود و جلوتر از زمانه بود. متأسفم که جای او بشدت خالی است.

حاتمی کیا همچنین گفت: دوست نداشتم که به شیوه رایج درمورد مرتضی حرف بزنم؛ آقا مرتضی یک منشوری بود که انوار متنوعی داشت متأسفانه خیلی از بخشهای او را نادیده گرفتیم. ای کاش از او بگوئیم که او از شکم مادرش شهید آوینی نشده و رفته و رفته تا به این مرحله رسید. باید بخوبی در مورد او توضیح بدهیم و در مورد قبل و بعد از انقلابش بپردازیم.

امیدوارم به حق علی فانوسهایی پیدا شوند که در سینما گمراه نشویم

وی همچنین افزود: باید همه مسیرش را ببینیم تا بتوانیم با او ارتباط بگیریم که چگونه به این شخصیت رسیده است. من ندیدم بخوبی در موردش حرف بزنند. آقا مرتضی سرمدار نوگرایی بود. ای کاش بچه های آن زمان و دوران جنگ بیشتر قدرت میگرفتند. تعارف بر سر اصل و اصول نداشت با اینکه از حریم ادب خارج نمیشد.

حاتمی کیا در ادام این گفتگو اضافه کرد: میبینم حتی برخی دوستانم که لهجه شان دارد عوض میشود. ما هم خودمان را عوض نکنیم. جای این ژنرال بسیار خالی است و من بسیار دلتنگش هستم. امیدوارم به حق علی فانوسهای پیدا شوند که در سینما گمراه نشویم.

تو که بچه ارزشی هستی چرا هر فیلمی را می‌سازی

وی با انتقاد از برخی فیلمسازان گفت: به برخی دوستان میگویم که تو از بچه های ارزشی هستی اما این چیست که میسازی؛ باید این را بگویی. نیامده ایم بگوییم و بخندیم و ببریم. تعارف را باید کنار گذاشت و با ادب و رک بهم بگوئیم. دعا کنید من قدرت داشته باشم من دوران دفاع مقدس را بسازم

وی ادامه داد: در سینمای ما هم دشمن سازی آفت شده؛ قرار نیست که اسکار برای من تعیین تکلیف کند. من حرف خودم را میخواهم بزنم. اگر حرف حقی میخواهم بزنم باید بزنم حتی اگر بقیه هم ناراحت باشند.

لابد دنبال آفیت طلبی هستی که در فرهنگ هم دوپاسپورت داری

حاتمی کیا در نکته ای تشریح کرد: این دوپاسپورتها بویژه در حوزه فرهنگ یعنی چه که اتفاق افتاده" چرا طرف یک پایش اینور است و یک پایش آن ور. این غم انگیز است برای ما که تا ببیند خبری است دنبال آفیت باشند و جای دیگر بروند. اگر از این مملکتی پای آن بایست.