چندنفر از اساتید از توافق ژنو دفاع می کنند؟

به گزارش رجانیوز رئیس‌جمهور که در اجلاس روسای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری و مراکز آموزشی و تحقیقاتی با انتقاد از منتقدان توافقنامه ژنو  و سکوتِ جامعه دانشگاهی گفت: "ما شهامت سقراط‌وار را می‌خواهیم. از چه می‌ترسید؟ چرا یک کار بزرگ بین‌المللی انجام می‌شود. استادان دانشگاه خصوصی برای رییس‌جمهوری نامه می‌نویسند. چرا نمی‌آیند حرف بزنند و صحبت کنند؟. لااقل این توافق ژنو اولین گشایش برای دانشگاه و برای پول دانشجوها بود. فقط یک عده معدود که از جای معدود تغذیه می‌شوند آنها باید حرف بزنند. آنها هم البته حرف بزنند اشکال ندارد، نقد کنند اشکال ندارد، چرا یک عده کم‌سواد بیایند حرف بزنند؟ استادان دانشمند ما، بزرگان دانشگاه ما خصوصی چرا حرف می‌زنند و نمی‌آیند در میدان؟"

 

این صحبت های حسن روحانی در حالی عنوان می شد که پس از امضای توافقنامه ژنو، مجموعه دولت و در رأس آن شخص حسن روحانی و مطبوعات و مجلات پرشمار همسو با دولت، با ایجاد جو رسانه ای سنگینی در پی القاء این نکته بودند که توافق ژنو یک پیروزی بزرگ و دستاورد تاریخی و بازشدن قفل چندین ساله مذاکرات هسته ای است. هاشمی رفسنجانی نیز که این روزها از اصلی ترین حامیان دولت به حساب می آید در ابتدای شروع روند مذاکرات، آن را «نقطه عطف تاریخ ایران و جهان» دانسته و با اشاره به  جمله صريح نتانياهو كه با خشم گفته ايران هر چه مي‌خواست از اين مذاكرات به دست آورد و غرب چيزي نگرفت گفته بود :این جمله گرچه براي تحريك آنها گفته شده  اما خيلي معنادار است.

 

از سوی دیگر با شروع مذاکرات بین ایران و 1+5 آنچه از سوی دولت تحت عنوان "محرمانه بودن محتوای مذاکرات" عنوان می شد بر نگرانی های داخلی افزوده بود. برخی اقدامات و موضع گیری های طرف غربی و آمریکایی مثل انتشار یک سویه ی بخشی از مذاکرات که از سوی مسئولین دستگاه سیاست خارجی دولت به صورت دوپهلو نه مورد رد و نه مورد تایید قرار می گرفت نیز بر شدت این نگرانی می افزود. 

پس از انتشار متن توافقنامه ژنو و مشخص شدن تقریبی امتیازات داده شده و ما به ازاء گرفته شده، انتقادات چهره های سیاسی که برخی از آنها پیش از این در دستگاه دیپلماسی کشور فعال بوده اند و همچنین برخی چهره های دانشگاهی شدت بیشتری به خود گرفت. "عدم به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران" و "متوازن نبودن تعهدات ایران در قبال به اصطلاح امتیازات طرف مقابل" اصلی ترین و مهمترین نکات مورد اشاره منتقدین بود. 

 

حالا که چندماه از امضای توافقنامه ژنو می گذرد، نگاهی به طیف بندی و مواضع مخالفین و موافقین خیلی مسائل را روشن می کند

اول اینکه برخلاف آنچه بسیاری و حتی خودِ دولت گمان می‌کردند چهره های خارج از دولت که از نظر سیاسی با آن در یک جبهه قرار می گیرند، به شدت و قوت دولت از این توافقِ تاریخی و بُردِ بزرگ در عرصه دیپلماسی حمایت نکردند. به تعبیر دقیقتر می توان گفت در بین سیاستمداران و دیپلماتهای باسابقه و جامعه دانشگاهی، تنها عده معدودی حاضر به دفاع از این دستاورد دولت شده اند. حتی برخی چهرهای همسو با دولت که موافق بوده اند، بنابر سخنان رئیس جمهور حاضر نشده اند به میدان آمده و از توافقنامه ژنو دفاع کنند و به حمایتها و موضعگیریهای خصوصی اکتفا کرده اند.

 

دوم آن که منتقدان این توافق طیف گسترده ای را شامل می شود. طیفی از نمایندگان مجلس و اساتید دانشگاه تا دیپلمات‌ها، ائمه جمعه و علماء را دربر می‌گیرد. افرادی مثل آیت الله مصباح، دکتر فریدون عباسی، دکتر ابومحمد عسگرخانی، دکتر فواد ایزدی، دکتر سعید زیباکلام، دکترمحمدجواد لاریجانی، مهندس ناصر نوبری، دکتر قدیری ابیانه و دکتر منوچهر محمدی از شناخته شده ترین این افراد هستند. نوع نگاه دولت به آمریکا، منافع ملی و مقوله عزت در سیاست خارجی، متوازن نبودن آنچه در توافق داده ایم و آنچه گرفته ایم، عدم به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران، باقی ماندن ساختار و شاکله اصلی تحریمها از جمله اصلی ترین انتقادات این طیف است.

 

سومین نکته‌ی شایان توجه، چرایی عدمِ دفاع چهره های دانشگاهیِ همسو با سیاست خارجی دولت و حامی توافق ژنو است. به نظر می رسد اصلی ترین علت آن، همان نکته ی مورد انتقاد مخالفان یعنی "عدم اطلاع از جزئیات توافقنامه در نتیجه ‌ی محرمانه بودن مذاکرات" باشد. عدم شفاف سازی و بیان محتوای مذاکرات از سوی دولت باعث می شود که هیچ کس از جزئیات و موارد جزئی آن اطلاع دقیقی نداشته باشد و طبیعی است که هیچکس حاضر نخواهد بود از کلیتِ یک توافق که اطلاعی از جزئیات محتوا و چگونگی اجرای آن ندارد دفاع کند.

در نتیجه مشاهده می شود حامیان توافق ژنو که غالبا شامل مسئولان و مشاوران دستگاه سیاست خارجی دولت به اضافه یک استاد دانشگاه که به موضع گیری های خاص شهرت دارد هستند؛ غالبا در دفاع خود از توافق ژنو به به بیان مسائل و نکات کلی می پردازند و وارد بررسی دقیق و جزئی محتوای توافقنامه نمی شوند. چرا که یا از آن اطلاعی ندارند و یا خود می دانند که محتوای آن قابل دفاع نیست.این رویگردانی موافقان از بررسی جزئی و دقیق محتوای توافقنامه در حالی است که منتقدان آن، مدعی هستند که بند بند آن قابل تامل و نقد و بررسی است.

 

در نهایت باید گفت این آرایش و طیف بندی منتقدین و موافقین، نشان‌دهنده ی نادرستی حرف رئیس جمهور مبنی بر "معدود بودن منتقدین و تغذیه آنها از جای معدود" است، بلکه ظاهرا عکس آن صادق بوده و این موافقین هستند که معدود بوده و غالبا به دولت منسوب و متکی هستند.

 

رجانیوز با انجام یک تحقیق میدانی، نظر تعدادی از اساتید دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران راجع به توافق ژنو را جویا شده است. لازم به ذکر است که برخی اساتید بیان داشته اند که ضمن موافق یا مخالف بودن با توافق ژنو، مایل به اظهار نظر راجع به آن در قالب یادداشت، مقاله و یا شرکت در میزگرد نیستند.