گزینه‌های آیت‌الله خامنه‌ای چیست؟

روزنامه وطن امروز نوشت: ابلاغ سیاست‌های مربوط به اقتصاد مقاومتی توسط رهبر حکیم انقلاب آن هم در برهه‌ای که ایران بشدت مشغول رایزنی و گفت‌وگو با کشورهای اروپایی و آمریکاست، رسانه‌های غربی را با شگفتی مواجه کرده است. این رسانه‌ها در وهله اول به این مساله می‌اندیشند که شاید این موضوع نشانه‌ای برای دست نکشیدن ایران از اهداف و برنامه‌های هسته‌ای‌‌اش باشد و نشان می‌دهد رهبر انقلاب همه شرایط و امکانات نهایی برای احتمال نرسیدن به توافق با کشورهای غربی را آماده کرده‌اند و از سوی دیگر کارشناسان بر این باورند که حتی اگر این اقدام به معنای مقابله با تحریم‌ها هم نباشد، نشانه‌ای بارز بر امید ایرانیان به بهبود فضای کسب و کار و تجارت‌شان است.

روزنامه جروزالم‌پست درباره این سیاست‌های جدید نوشته است: آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر عالی ایران از استراتژی‌ای خبر داد که قرار است در مقابل احتمال ادامه یافتن تحریم‌ها علیه این کشور به کار برده شود. براساس این استراتژی جدید ایران باید با پیشرفت در حوزه تکنولوژی‌های نوین، برنامه‌ای برای اقتصاد مقاومتی و مستقل داشته باشد. سیاست جدید ایران نشاندهنده این مساله است که رهبر ایران برنامه‌های زیادی برای مقابله با تحریم‌های احتمالی بعد از مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا دارد.

این روزنامه همچنین بیان کرده است براساس گزارش‌های منتشر شده توسط تحلیلگران موسسه تحقیقات خاور نزدیک، سیاست خارجی ایران فعال‌تر و البته متاثر از تحولات گوناگون است و بدین‌ترتیب نمی‌توان براساس یک چرخه منظم و تکراری آن را پیش‌بینی کرد. به همین دلیل می‌توان انتظار داشت که آیت‌الله خامنه‌ای به همه گزینه‌ها و احتمالات ممکن درباره مذاکرات ایران با گروه کشورهای عضو 1+5 اندیشیده و همانطور که خود نیز بارها اعلام کرده است‌ به این مذاکرات خوشبین نیست. 

کارشناسان این مرکز بیان کرده‌اند با وجود تفاوت‌نظرهایی که در ایران درباره مسائل سیاسی وجود دارد،‌ درباره انرژی هسته‌ای معمولا اظهارنظرها یکسان است اما در مقابل اقدامات دولت جدید ایران در گفت‌وگو با آمریکا، نظرات مختلفی وجود دارد و رهبر ایران می‌خواهد در موقع لزوم و در شرایطی که اختلافات با گفت‌وگوهای دولت با آمریکا شدت گرفت ‌از منتقدان دفاع کرده و راه برای بازگشت به برنامه هسته‌ای این کشور را باز نگه دارد.


رمزگشایی از اقتصاد مقاومتی در ایران

المانیتور نیز در گزارشی به سیاست‌های جدید اقتصاد مقاومتی در ایران پرداخته و بیان کرده است: برخی تحلیلگران بر این عقیده‌اند که سیاست‌های جدید ابلاغ شده توسط رهبر عالی ایران نشاندهنده این است که تلاش‌های سیاست خارجی این کشور برای حل و فصل مسائل مربوط به پرونده هسته‌ای ایران نباید موجب دست‌کم گرفتن تحریم‌ها و از یاد بردن نقاط ضعف برنامه‌های اقتصادی ایران شود و نباید تحریم‌های خارجی علیه این کشور را نادیده گرفت. 

در واقع بسیاری از تحلیلگران در ایران بر این عقیده‌اند که باید از فرصت تحریم‌ها برای تبدیل‌شدن بیش از پیش کشور به قدرت برتر اقتصادی بهره‌گرفت و اقتصاد را کارآمد‌تر کرد. بدین‌ترتیب می‌توان به این نتیجه رسید که این سیاست‌ها به دنبال این است که در صورت مثبت و کارآمدبودن گفت‌وگو‌ها نیز ایران نباید به یک وارد‌کننده صرف تبدیل شده و قدرت اقتصادی و کارخانجات خود و صنایعش را نادیده بگیرد.  این رسانه آمریکایی در ادامه تصریح کرده است: با این حال باید گفت واژه «اقتصاد مقاومتی» تنها اشاره به تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور دارد و این مساله را ثابت می‌کند که این سیاست‌ها برای مقابله با تحریم‌های بیشتر علیه این کشور تصویب شده و قرار است فشارهای اقتصادی علیه ایران را کم کند. 

در ادامه این گزارش آمده است: با وجود اینکه بسیاری از اهداف مورد نظر در این سیاست‌ها همان اهدافی است که در سند چشم‌انداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی نیز بدان‌ها اشاره شده اما باید این مساله را نیز مدنظر قرار داد که تحریم‌ها راه برای رسیدن به این اهداف را سخت کرده بود و به همین دلیل این اهداف این بار با تاکید بیشتری برای مدیران و دست‌اندرکاران اقتصاد کشور بیان شده است تا با وجود تحریم‌ها نشان داده شود رسیدن به این اهداف امکان‌پذیر است.  البته برخی دیگر از تحلیلگران نیز معتقدند حرکت نکردن ایران طی سال‌های گذشته در مسیر رسیدن به رشد اقتصادی بالا و همچنین قدرت اول اقتصادی منطقه‌شدن،‌ رهبر ایران را وادار ساخته که دوباره تاکیدی بر این اهداف داشته باشد و از سوی دیگر نشان می‌دهد آیت‌الله خامنه‌ای به دنبال حمایت تمام و کمال از برنامه‌های اقتصادی است که دولت وعده داده بود اجرایی می‌کند. بر همین اساس باید این حکم را یک حمایت سطح بالا از تمرکز دولت جدید بر اصلاحات جامع اقتصادی دانست.

المانیتور در ادامه خاطرنشان کرده است: مساله مهم در اینجا این نیست که چگونه این اهداف را تقسیم‌بندی کرده یا آنها را با درجات اهمیت مختلف تقسیم‌بندی کنیم، مهم این است که این اهداف باید براساس ضرورت‌ها و پتانسیل‌های داخلی برنامه‌ریزی شود. بر این اساس اقتصاد ایران پتانسیل حرکت‌کردن به سمت اقتصاد توسعه‌یافته را دارد.  در واقعیت هم این فرضیه درست است چرا که ایران همه امکانات طبیعی، انسانی و ژئوپلتیک را برای اینکه تبدیل به یک کشور تاثیرگذار بین‌المللی در عرصه اقتصاد شود، داراست.


خودکفایی اقتصادی هدف اول ایران

در ادامه گزارش المانیتور آمده است: یکی از مواردی که در این سیاست‌ها به خوبی دیده شده و احساس می‌شود، تلاش ایران برای رسیدن به خودکفایی اقتصادی است. بسیاری از سیاست‌های ایران طی سال‌های گذشته نیز بر همین اساس استوار بوده و اغلب توسط رهبر این کشور نیز تایید شده است. یکی از این سیاست‌ها، سیاست آزاد‌سازی قیمت‌ها و هدفمندی یارانه‌ها بوده و سیاست دیگر که قرار است بزودی اعمال شود و سال‌های سال بشدت روی آن تاکید می‌شده استقلال بانک مرکزی این کشور از دولت است. 

المانیتور اضافه کرده است: حکم جدید رهبر عالی ایران درباره اقتصاد مقاومتی باید به عنوان تلاش جدید آیت‌الله خامنه‌ای در ارائه خطوط اصلی دکترین اقتصادی ایران دیده شود. این خطوط ممکن است کشورهای اروپایی را با این شک و تردید رو به رو سازد که شاید این سیاست‌ها نشان‌دهنده تلاش ایران برای حفظ برنامه هسته‌ای خود به بهای اضافه‌شدن به تحریم‌ها باشد اما این مساله نشان می‌دهد ایران امیدوارانه به آینده چشم دوخته و برنامه‌ای منسجم برای برخورد با حوادث و احتمالات آینده دارد. از سوی دیگر این مساله بشدت نشاندهنده ایدئولوژیک ‌بودن برنامه‌های اقتصادی این کشور است. این سیاست‌ها با کلماتی مانند فرهنگ جهادی تولید ثروت و کارآفرینی همراه شده که نشان می‌دهد ایدئولوژی نقشی چشمگیر در فرآیندهای اقتصادی ایران دارد.