پیامهای مغرضانه، خطرات تحلیلگرانه!
پرسش: چهارشنبه‌سوری که یکی از سنت‌های به ارث رسیده از گذشتگان ما می‌باشد تا چه حدی با آموزه‌های عقلانی و وحیانی انطباق دارد؟
پاسخ:
آموزه‌های عقلانی و وحیانی درخصوص اعمال و سنت‌های گذشتگان، تقلید کورکورانه را نفی کرده و تأکید می‌کند که با عقل‌گرایی و منطق‌گرایی باید به سنجش و ارزیابی امور پرداخت و هر عمل و فعلی که با ملاکهای عقل و منطق و آموزه‌های وحیانی انطباق نداشته باشد مورد قبول و پذیرش انسان نباید قرار گیرد. در این رابطه شهید مرتضی مطهری(ره) تبیین زیبا و شایسته‌ای دارند که بخشی از سخنرانی آن بزرگوار در این زمینه می‌باشد، ایشان می‌فرمایند: قرآن منشأهایی برای فکرهای بی‌ریشه که آنها را به درخت‌های بی‌ریشه تشبیه می‌کند ذکر می‌کند. یکی از آنها «تقلید» است. البته قرآن با کلمه تقلید مطلب را بیان نکرده است، با تعبیر دیگر بیان کرده است. تعبیر قرآن تبعیت کورکورانه از گذشتگان، از پدران، مادران، آباء و اجداد است. این هم از موضوعاتی است که قرآن روی آن زیاد تکیه کرده است و آن را منشا لغزش و خطای بشر می‌داند و سخت انتقاد می‌کند. مثلاً می‌گوید آنها چنین می‌گویند: «انا وجدنا آبائنا علی امه و انا علی آثارهم مقتدون» اینها می‌گویند ما پدران خودمان را بر طریقه‌ای یافته‌ایم و ما هم همان طریقه پدران خودمان را می‌گیریم و می‌رویم. به تعبیر امروز «سنت‌گرایی»، حالا این تعبیر صحیح است یا غلط و بهتر از این هم می‌توانستیم تعبیر پیدا بکنیم، به هرحال این کلمه امروز رایج شده است.
قرآن «سنت‌گرایی» بی‌منطق را محکوم می‌کند، اما اشتباه نشود، ضد سنت‌گرایی (تجددگرایی) را هم قرآن محکوم می‌کند، هر دو را محکوم می‌کند، چطور؟ قرآن فقط «عقل‌گرایی» و «منطق‌گرایی» را تأیید می‌کند. قرآن می‌گوید هر امر به اصطلاح قدیمی و هر سنت قدیمی را به دلیل اینکه گذشتگان ما چنین می‌کرده‌اند، نیاکان ما اینچنین بوده‌اند و ما باید راه نیاکان خودمان را برویم انجام دادن آن محکوم است، چرا؟ می‌گوید ممکن است نیاکانتان اشتباه کرده باشند، ممکن است نیاکانتان عقل و منطق نداشته باشند. این که دلیل نمی‌شود، نیاکان ما در گذشته چنین می‌کرده‌اند ما هم چنین می‌کنیم! چهارشنبه آخر اسفند می‌شود، بسیاری از خانواده‌ها آتشی و هیزمی روشن می‌کنند، بعد آدمهای سر و مر و گنده با هیکل‌‌های چنین و چنان از روی آتش می‌پرند و می‌گویند: ای آتش زردی من از تو سرخی تو از من!
می‌پرسیم چرا چنین می‌کنید؟ می‌گویند این سنتی است میان ما مردم، از قدیم پدران ما چنین می‌کرده‌اند. قرآن می‌گوید: «او لو کان آباوهم لایعقلون شیئا» اگر هم پدران گذشته‌تان چنین کاری می‌کردند، شما وقتی می‌بینید یک کار بی‌منطق است و دلیل بی‌عقلی پدران شماست، رویش را بپوشانید، چرا این سند بی‌عقلی را سال به سال تجدید می‌کنید؟ این فقط یک سند بی‌عقلی و بی‌منطقی است که کوشش می‌کنید آن را همیشه زنده نگه دارید: ماییم که چنین پدر و مادرهای بی‌عقلی داشته‌ایم: « او لوکان آباوهم لایعقلون شیئا.»
آموزه‌های عقلانی و وحیانی درخصوص اعمال و سنت‌های گذشتگان، تقلید کورکورانه را نفی کرده و تأکید می‌کند که با عقل‌گرایی و منطق‌گرایی باید به سنجش و ارزیابی امور پرداخت و هر عمل و فعلی که با ملاکهای عقل و منطق و آموزه‌های وحیانی انطباق نداشته باشد مورد قبول و پذیرش انسان نباید قرار گیرد. در این رابطه شهید مرتضی مطهری(ره) تبیین زیبا و شایسته‌ای دارند که بخشی از سخنرانی آن بزرگوار در این زمینه می‌باشد، ایشان می‌فرمایند: قرآن منشأهایی برای فکرهای بی‌ریشه که آنها را به درخت‌های بی‌ریشه تشبیه می‌کند ذکر می‌کند. یکی از آنها «تقلید» است. البته قرآن با کلمه تقلید مطلب را بیان نکرده است، با تعبیر دیگر بیان کرده است. تعبیر قرآن تبعیت کورکورانه از گذشتگان، از پدران، مادران، آباء و اجداد است. این هم از موضوعاتی است که قرآن روی آن زیاد تکیه کرده است و آن را منشا لغزش و خطای بشر می‌داند و سخت انتقاد می‌کند. مثلاً می‌گوید آنها چنین می‌گویند: «انا وجدنا آبائنا علی امه و انا علی آثارهم مقتدون» اینها می‌گویند ما پدران خودمان را بر طریقه‌ای یافته‌ایم و ما هم همان طریقه پدران خودمان را می‌گیریم و می‌رویم. به تعبیر امروز «سنت‌گرایی»، حالا این تعبیر صحیح است یا غلط و بهتر از این هم می‌توانستیم تعبیر پیدا بکنیم، به هرحال این کلمه امروز رایج شده است.
قرآن «سنت‌گرایی» بی‌منطق را محکوم می‌کند، اما اشتباه نشود، ضد سنت‌گرایی (تجددگرایی) را هم قرآن محکوم می‌کند، هر دو را محکوم می‌کند، چطور؟ قرآن فقط «عقل‌گرایی» و «منطق‌گرایی» را تأیید می‌کند. قرآن می‌گوید هر امر به اصطلاح قدیمی و هر سنت قدیمی را به دلیل اینکه گذشتگان ما چنین می‌کرده‌اند، نیاکان ما اینچنین بوده‌اند و ما باید راه نیاکان خودمان را برویم انجام دادن آن محکوم است، چرا؟ می‌گوید ممکن است نیاکانتان اشتباه کرده باشند، ممکن است نیاکانتان عقل و منطق نداشته باشند. این که دلیل نمی‌شود، نیاکان ما در گذشته چنین می‌کرده‌اند ما هم چنین می‌کنیم! چهارشنبه آخر اسفند می‌شود، بسیاری از خانواده‌ها آتشی و هیزمی روشن می‌کنند، بعد آدمهای سر و مر و گنده با هیکل‌‌های چنین و چنان از روی آتش می‌پرند و می‌گویند: ای آتش زردی من از تو سرخی تو از من!
می‌پرسیم چرا چنین می‌کنید؟ می‌گویند این سنتی است میان ما مردم، از قدیم پدران ما چنین می‌کرده‌اند. قرآن می‌گوید: «او لو کان آباوهم لایعقلون شیئا» اگر هم پدران گذشته‌تان چنین کاری می‌کردند، شما وقتی می‌بینید یک کار بی‌منطق است و دلیل بی‌عقلی پدران شماست، رویش را بپوشانید، چرا این سند بی‌عقلی را سال به سال تجدید می‌کنید؟ این فقط یک سند بی‌عقلی و بی‌منطقی است که کوشش می‌کنید آن را همیشه زنده نگه دارید: ماییم که چنین پدر و مادرهای بی‌عقلی داشته‌ایم: « او لوکان آباوهم لایعقلون شیئا.»
اخبار ویژه
روایت صحیح از نحوه مدیریت انرژی در دولت شهید رئیسی؛
در دیدار هزاران نفر از زنان و دختران؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
