نقش معماری نوین در ترویج بی‌عفتی

به گزارش پایگاه 598 به نقل از بی باک، حضرت امام خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب چندی پیش در دیدار رئیس و اعضای شورای اسلامی، شهردار، معاونین و شهرداران مناطق مختلف تهران، با اشاره به لزوم اهتمام ویژه به معماری ساخت و سازها در تهران به منظور ایجاد فضای سبک زندگی اسلامی، تأکید کردند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی به موضوع معماری ساخت و سازها در تهران نیز اشاره کردند و فرمودند: حقیقتاً معماری و نمای تهران، نمای یک شهر اسلامی نیست و شهرداری و شورای شهر باید این موضوع را جزء جدی‌ترین مسائل خود بدانند.

در این راستا خبرنگار ما با حجت الاسلام و المسلمین دکتر اسدالله طوسی، کارشناس تربیتی و مشاور خانواده گفتگویی داشته است تا در خصوص این دغدغه و مطالبه حضرت امام خامنه ای و میزان تاثیر معماری ساختمان ها در تربیت نظرات وی را جویا شود. نکته مهمی که در این میان مطرح می شود، این است که آیا نمای ساختمان‌ها و شهرسازی  می تواند به عنوان یک منبع و نماد تربیتی تاثیرات مثبت یا منفی در رشد کودکان و نوجوانان داشته باشد؟

 

تربیت چیست؟
صاحب نظران تعلیم و تربیت را اینگونه معنا می کنند، دست اندرکاران امر تربیت زمینه را برای ایجاد تغییر در رفتار فرد را مهیا کنند تغییر به این معنا که استعداد هایی را که خداوند در وجود انسان نهاده است شکوفا شود آن هم در جهت خاصی که در اسلام از آن به عنوان نقطه کمال انسان و قرب الهی یاد می شود.

آفرینش انسان به گونه ای است که مهیا و آماده تربیت است، زمینه تربیت را باید مسئولین تربیتی و فرهنگی آماده نمایند، برای اینکه این اتفاق رخ دهد روش هایی به کار برده می شود که از گذشته مرسوم بوده است و متولیان تربیتی اصول و روشی را رعایت می کردند تا انسان در مسیر صحیح تربیت شود. در همه زمان ها و در همه ملل  و در همه ادیان مسئله تربیت وجود دارد و یک اصل مشترک انسانی است.

معماری و ساخت و ساز و تربیت چه ارتباطی به یکدیگر دارند؟

 در تعلیم و تربیت گفته می شود که تربیت اگر به شیوه های غیر مستقیم باشد تاثیر از نظر کمی و کیفی بیشتر و ماندگارتر خواهد بود، غالبا در انتخاب روش های تربیتی سعی می شود روش های مستقیم و نصیحتی کمتر باشد مگر اینکه مجبور به موعظه مستقیم شوند.

در خصوص معماری و مبلمان شهری یک نکته مهم وجود دارد که همان تاثیر پذیری از روش های غیر مستقیم است که به معنای فضا سازی است اساسا فضاسازی برای روش های غیر مستقیم تربیتی است، که همان مهیا کردن زمینه است،  افرادی که در فضاهای طراحی شده قرار می گیرند تغییر میکنند، منتهی تغییرات تدریجی است البته بعضا هم تغییرات ناگهانی است.

چرا فضا سازی ها در روحیه انسان تاثیر می گذارد؟

در فلسفه اسلامی چنین بحث های مطرح شده است، این تاثیر پذیری به دلیل وجود یک ویژگی خاص در وجود انسان ها می باشد، که همان بعد انفعالی است ، انسان ها علاوه بر اینکه در برخی از ابعاد فعال هستند در برخی ابعاد منفل  هستند به این معنی که تاثیرپذیر است، این ویژگی انفعالی باعث می شود که از محیط از جامعه از انسان های دیگر از آن چه مشاهده می کند تاثیر بپذیرد.

به همین دلیل است که متخصصان بحث تعلیم و تربیت را مطرح می کنند، فضاساز سازی و محیا کردن محیط استفاده از بعد انفعالی در تربیت انسان است، خداوند در جهان هستی از همین روش استفاده کرده است بشر زمانی که جهان را مشاهده می کند به یاد خدا می افتد، زیرا خداوند جهان را طوری آفریده که پر است از آثار وجود خداوند و بدون اینکه به انسان ها گفته شود خدائی وجود دارد با مشاهده اثار موجود در طبیعت به این احساس که خدائی وجود دارد پی می برد، در سراسر قرآن انسان را به مشاهده فراخوانده است پس نمی توان گفت که معماری و ساخت و ساز در شهر ها ربطی به تربیت ندارد.

فضا سازی در قرآن زمانی است که به فرموده حضرت علی(ع) زمانی که در دل شب آیه هایی قرآن که در خصوص بهشت است تلاوت می کنند از شوق بهشت خوشحال می شوند و زمانی که آیه های قرآن در خصوص جهنم را تلاوت می کنند از خوف جهنم ناخوداگاه اشک میریزند.

نمونه های عینی فضاسازی در جامعه امروزی را توضیح دهید؟

در دو ماه محرم و صفر بدون اینکه سازمان و یا گروه و یا حکومت دستور دهد دوماه تمام مساجد تکیه ها، حسینه ها ، درب منازل، خیابان و هر جایی که چشم می خورد حتی نوع پوشش انسان ها نشان از عزداری دارد، این دو ماه چنان فضا مهیا است که اگر فردی از خارج از ایران وارد شود بدون اینکه به وی گفته شود متوجه خواهد شد که چه خبر است.

کسی که در حال مهیای محیط و فضاسازی است می خواهد پیامی به انسان ها منتقل کند، معماری و مبلمان شهری در همه ممالک دنیا با یک هدف خاصی ساخته و اجرا می شود در تمدن اسلامی معماری اسلامی را بر همین اساس بنا کرده تا خانه های معمولی و ساختمان های مربوط به مراکز اداری ، مساجد، حسینه ها سبک هایی خاصی دارد، این سبک ها پشتوانه قوی داشته است، مثلا ورودی های زورخانه هایی که درسطح کشور وجود دارد سقف ورودی کوتاه است  تا افرادی که وارد محل زورخانه می شوند سر را خم کنند که فلسفه این سقف های کوتاه این است که فرد غرور و منیت خود را هنگام ورود به محلی که دم از پهلوانی و مردانگی زده می شود بشکند.

چه اتفاقی در افتاده که نوع معماری و شهر سازی کشورمان باعث تذکر و دغدغه رهبری شده؟

اگرمشاهده کرده باشید در تصاویر و مناظر که در خانه ها و محیط های کاری وجود دارد در کنار این مناظر ساختمان هایی با شکل های خاصی وجود دارد که سالهاست این ها را می بینم اما در تحقیقات انجام شده مشخص شد که این ساختمان ها کلیسا است و طراحی واتیکان است که دست به انتشار چنین تصاویر می زند و هدف این است که کلیساهایی که زیبا و مدرن ساخته شده را انتخاب می کند و در کارت پستال ها و تقویم و یا و در تابلوها به کار می برد تا از کودکی چشم ها به این کلیساها عادت کند تا در آینده احساس خوبی به آنها با وجود دیدنشان در این کلیسا ها داشته باشیم که همان بحث روانشناسی در تربیت است.

اعلام می کنند اگر چنین تصاویری را منتشر کنیم و سالهای سال مقابل چشمان افراد باشد، بعد ها زمانی که مبلغین ما برای تبلیغ می روند درصد پذیرش افرادی که با چنین تصاویری بزرگ شدند بالا خواهد رفت نکات مهم و قابل تامل که متاسفانه  مسئولین فرهنگی آن را جدی نمی گیرند.

همچنان که سعی می شود مساجد سبک معماری خاصی داشته باشد تا افراد بدون اینکه به آنها گفته شود متوجه خواهند شد این مکان مسجد است برخی رفتارها و کارها نباید در این مکان صورت بگیرد نوع معماری ساختمان ها هم باید این را نشان دهد که و بدون گفتن کلامی پیام را منتقل کند و تاثیر گذار باشد.

زمانی که هزینه می کنند تا ظاهر و نمای ساختمان ها در کشورهای اسلامی تغییر کند ، ساخت فیلم چاپ نشریات و مجلات همه دارای هدف های بلند مدت است تا بعد از گذشت مدت زمانی تاثیر خود را بگذارد؛ 30سال پیش آشپزخانه ها چهار دیواری بود که یک در داشت و نیازی نبود که به معمار گفته شود که آشپزخانه چطور ساخته شود، اما امروزه خود به خود معماران آشپزخانه ها را بدون اینکه به وی گفته شده باشد اپن می سازند.

زمانی منازل دارای اتاق های متعددبود تا به این وسیله حریم ها رعایت شود، در گذشته فرزندان در محیطی رشد می کرد که زمانی که میهمان وارد منزل می شد حجاب ها رعایت می شد به این معنی که اتاقی که اهالی منزل در آن بودند با اتاق میهمان متفاوت بود محیط اشپزخانه که محل رفت و آمد زنان خانه بود کاملا پوشیده و دور از چشم افراد غریبه و مهمان بود، فرزندی که در چنین محیطی بزرگ می شد غیر مستقیم معنی محرم و نامحرم و حرمت ها را می فهمید اما امروزه به دلیل  تبلیغات رسانه ای خانه ها تبدیل به یک سالن بزگ و یک آشپزخانه اپن شده و فرزندان در این محیط بزرگ می شوند در محیطی که همگی افراد خانه با افراد میهمان چه غریبه و چه آشنا مجبور به همنشینی هستند این نوع فضا برای اینکه کودک ضد تربیت اسلامی رشد کند تاثیر بسیاری خواهد داشت، باید با توجه به شرایط پیش آمده دغدغه رهبری را جدی گرفت.

چگونه می توان سبک اسلامی را در معماری شهری  به کار برد؟

تصاویر که در سطح شهر نصب می شود، مجسمه هایی که ساخته می شود و در میادین و یا محل های عمومی گذاشته می شود حتی حالت این تصاویر و مجسمه ها باید کارشناسی شود تا در مسیر تربیت اسلامی صرف شود ، همه اینها پشتوانه علمی در روانشانس و جامعه شناسی دارد.

زمانی که وارد مسجد می شود با دیدن محراب متوجه می شوم قبله کدام سمت است اما اگر داخل مسجدی شدیم و سمت قبله را متوجه نشدیم و مجبور به سوال شدیم نشان دهند این است که معمار آن مسجد معمار اسلامی نبوده است.

نکاتی که گفته شد از نوع تربیت غیر مستقیم است که به مراتب تاثیر آن از تربیت مستقیم بیشتر است، دانش آموزان در کلاس سخن معلم را شنیده و به آن عمل می کنند اما بخش مهم که باید به آن توجه کرد این است که بیشتر از توجه به سخن معلم به رفتار وی توجه می کنند و عینا همان را تکرار می کنند.

در معماری شهری هم همینطور است هر قدر افراد را موعظه کنیم اما زمانی که وارد محیطی شوند که نشانی از تربیت اسلامی نیست بلکه زمینه تبلیغ ضد اسلامی فراهم باشد همه آنچه گفته شد بی ثمر خواهد شد، در جنوب اسپانیا که آثار ساختمان هایی با قدمت 800ساله وجود دارد که به وضوع نشان دهنده حاکمیت مسلمانان در آن برهه تاریخی را نشان میدهد.

معماری اسلامی نه تنها بر کودکان بلکه بر کل جامعه تاثیر گذار است، اگر قرار است دختر خانمی را با حجاب بار بیاورید بستگی شدید به نوع رفتار و سبک زندگی در خصوص افرادی است که وارد این خانه می شوند دارد ، به اینکه زمانی که میهمانی وارد این خانه می شود حرمت ها و حریم ها رعایت مشود یا نه، زمانی که قرار است فرزندتن را تشویق به نماز کنید در روایت وجود دارد که حتما یک مصلی (محلی برای نماز) در خانه داشته باشید که این محل مخصوص برای نماز کنجکاوی در کودک ایجاد می کند.

وسایل مود استفاده در منزل هم بر تربیت فرزندان مهم است، مشاهده می شود افراد که ظاهر اسلامی دارند  محرم و صفرها هم به شدت مقید هستند اما در منزل خود آثار غیر اسلامی دارند به طور مثال ظروف مخصوص شراب خوردی را یا به عنوان دکور و یا وسیله نوشیدن استفاده می کنند وقتی فرزند با چنین وسایلی بزرگ شود اگر در فیلم و یا هر رسانه دیگر مشاهده شراب خواری کند به دلیل وجود وسیله شراب خواری در منزل خود از آن ا حساس خوشنودی خواهد کرد.