به گزارش سرویس اندیشه دینی پایگاه 598، هشتمین همايش سالانه ستاد فرهنگی فجر انقلاب اسلامي جمعه ۱۵ آذرماه با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمين سید محمد مهدی ميرباقري رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم و برخی دیگر از چهره های فرهنگی و سیاسی در جمع کثیر فعالان فرهنگي و سياسي سراسر كشور با موضوع "تبيين مسأله عدالت" در مجتمع یاوران مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشربف) برگزار گردید.
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد مهدی میرباقری در این اجتماع بزرگ گفت: اگر ما نتوانیم الزامات تحقق عدالتی را که به دنبال آن هستیم را در حوزه عمل فراهم کنیم، عدالت خواهی تبدیل به یک آرزو خواهد شد و عملاً ملت ها محاسبات ظالمانه ی عالم را به رسمیت خواهند شناخت؛ در حالی که آرزوی تحقق عدالت را هم دارند.
وی با تاکید بر اینکه ما باید عدالت خواهی را تبدیل به یک برنامه عملیاتی کنیم تا بتوانیم بر اساس آن برنامه، ملت ها را در مسیر تحقق عدالت به همکاری و مشارکت عملی دعوت کنیم گفت: بنابراین ما ناچار هستیم ایده عدالت را تا مرحله ی برنامه ریزی تعقیب و تبدیل به برنامه ریزی های قابل تحقق نمائیم .
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به عرصه های گسترده عدالت پژوهی گفت: بحث عدالت پژوهی، دامنه ی وسیع و گسترده ای در حوزه ی علوم اجتماعی و انسانی داردو باید در همه این عرصه ها به بحث عدالت بپردازیم.
حجت الاسلام و المسلمین میرباقری در توضیح معنای کلی عدل و عدالت گفت: عدل در عالم چیزی جز بسط و گسترش جریان الوهیت حضرت حق نیست و در تکوین و خلقت عالم، عدل محقق است و همه ذرات عالم از این منظر در موقِف خودشان هستند که: « وَ هُوَ الَّذي فِي السَّماءِ إِلهٌ وَ فِي الْأَرْضِ إِله - (سوره زخرف آیه ی ۸۴». )
مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم با بیان اینکه الوهیت خدای متعال در عالم، ضامن تحقق عدالت است خاطرنشان کرد: عدالت چیزی جز جریان همین اولوهیت در عالم نیست. (فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرى مِنْ فُطُورٍ -سوره ملک آیه ی۳ ) که بر اساس همین جریان الوهیت، اگر همه ی ذرات عالم را با دقت مورد بررسی قرار دهیم، در نظام آفرینش هیچ فطور و سستی و خروج از مدار عدالت و فساد نیست.
وی تاکید کرد: اگر در نظام آفرینش الهی غیر از حضرت حق می بود، به فطور و فساد عالم ختم می شدو اما در حوزه ی اختیار مخلوقات و آنجایی که به مخلوقات اختیار داده شده، به خصوص ما انسان ها، چون می توانیم از الوهیت خداوند متعال تخلف بکنیم، امکان این که از مسیر عدالت خارج بشویم، وجود دارد.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: همه ی بی عدالتی ها ریشه در خروج از وادی توحید و ریشه در شرک دارد و اگر همه مدار اختیار انسان بر مدار پرستش خدای متعال و خضوع و خشوع در مقابل درگاه حضرت حق جاری بشود،حتماً به یک عدلِ کلی در نظام تاریخی و اجتماعی زندگی بشر می رسیم و همچنین به یک عدل در حوزه حیات معنوی و باطنی انسان ها راه پیدا می کنیم.
وی با اشاره به انقلاب اسلامی و رابطه آن با عدالت گفت: وقتی امام خمینی (ره ) در باب ظهور بحث می کردند و می فرمودند با ظهور، عدالت محقق می شود، یکی از نکات لطیفی که اشاره می کردند، همین بود که عدل در حوزه ی باطنی انسان ها محقق می شود و به جز اولیای خدا و کُمّلین، حقیقتِ عدالت به نحو تام در وجودشان محقق نیست.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری با اشاره به اینکه رسیدن به نقطه ی عدالت،چیزی جز تحقق الوهیت خدای متعال در اراده انسان نیست افزود: انسان اگر با همه ی وجود و به نحو کامل و تام در مقابل الوهیت خدای متعال سجده کرده و مناسبات پرستش خدای متعال در همه ی لایه های وجودش از سِرّ تا اخلاقش، اندیشه و رفتارش جاری شد، این انسان به نقطه عدل می رسد و به میزانی که مبتلا به شرک می شود (اگرچه شرک خفی)از مدار عدالت خارج می شود و همین امر در حوزه عدالت اجتماعی و تاریخی هم، جاری است.
وی اضافه کرد: اگر همه مناسبات اجتماعی بر محور توحید و پرستش حضرت حق محقق بشود و اخلاص در بندگی در همه محاسبات اجتماعی جریان پیدا کند، تمام روابط اجتماعی به روابط عادلانه تبدیل می شوند و به هر میزانی که از توحید تخلف شود، بی عدالتی و ظلم در جهان محقق خواهد شد.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری افزود: وقتی در تاریخ اجتماعی بشر بحث می کنیم، و بحث به حوزه ی فلسفه تاریخ کشیده میشود، مجدداً تحقق عدالت تاریخی به تحقق توحید قید میخورد.
وی ادامه داد: اگر در حیات تاریخی و نظام تاریخی زندگی بشر مناسبات توحید تحقق پیدا کند، عدالت تاریخی محقق خواهد شد. که البته این نکته نیاز به بحث و گفتگو دارد که ما باید همه مفاهیم را به مفهوم توحید برگردانیم و اگر ما در انقلاب فرهنگی که ایجاد می کنیم، همه مفاهیم از مفاهیم پایه تا معادلات کاربردی و برنامه های اجرایی را بر اساس کلمه «لا اله الا الله» تنظیم نکنیم، نمی توانیم بگوییم ما یک نظام معنوی و اسلامی داریم. وقتی نظامِ اسلامی خواهد شد که همه مفاهیمی که در نظام جریان پیدا می کنند، بسط کلمه توحید باشند.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم اضافه کرد: عدل در یک کلمه؛ چیزی جز "بسط الوهیت حضرت حق در جهان" نیست که در حوزه اختیاری که به انسان ها داده شده است، به وی اجازه تخلف از این الوهیت را داده اند: «لا اکراه فی الدین " در پذیرش الوهیت، ما به لحاظ باطنی مجبور نیستیم و همین باعث شده که ما از عدل یعنی پرستش خدای متعال، تخلف می کنیم.
وی ابراز داشت: به میزانی که آلهه ای غیر از حضرت حق اخذ می شود، به همان میزان از مدار عدالت خارج می شویم. اگر آلهه شرک، آشکار باشد، انحراف از عدالت، انحراف آشکار است و اگر شرک خفی باشد، انحراف، انحرافِ خفی است و اگر نفاق و شرک منافقانه باشد، جور و ظلم منافقانه در عالم اتفاق می افتد.
مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم ادامه داد: تحقق الوهیت حضرت حق و توحید و ولایت خدای متعال در گام بعد، در عرصه ی حیات تاریخی و اجتماعی بشر، بر محور انبیا و اولیا و در کل، بر محور وجود مقدس رسول خاتم (ص) و اهل بیت ایشان محقق می شود همانطور که امام کلمه عدل در عالم است: « وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلا- سوره انعام آیه ۱۱۵».
وی خاطر نشان کرد: وقتی می خواهید این کثرات عدالت را به یک نقطه ی کانونی برگردانید و آن جنبه ی وحدت عدالت را که بسط پیدا می کند، در حیات تاریخی و اجتماعی بشر ببینید، در مسیر الوهیت خدای متعال، وجود مقدس نبی اکرم (ص)،نبوت و ولایت ایشان، مسیر تحقق عدل در عالم است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم تاکید کرد: در حیات تاریخی و اجتماعی بشر، اگر تمام حیات تاریخی ما یعنی تاریخ اجتماعی بشر را که در فلسفه تاریخ مورد بررسی قرار می گیرد، وهمه عرصه های عدالت اجتماعی تحت ولایت نبی اکرم (ص) و سرپرستی ایشان سامان پیدا بکند، عدالتِ تاریخی محقق می شود و این عدالت تاریخی را که انبیا دنبال می کردند و اسلام، بشارت آن را می دهد، در دوره ی ظهور محقق می شودکه دوره ی ظهورِ دین نبی اکرم(ص). دوره ظهور ولایت نبی اکرم(ص) و تجلی شمس نبی اکرم (ص) در عالم است.
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم یاد آور شد: اگر بخواهیم نظریه عدالت تاریخی اسلام را دنبال کنیم، می شود: "نظریه تحقق ولایت نبی اکرم(ص) در عالم" که این تحقق عدالت با یک برنامه ای در عصر ظهور به نحو تام، محقق می شود.
وی خاطر نشان کرد: اتفاقی که در عصر ظهور می افتد، همین است (و اظهر به دین نبیک)، به واسطه امام زمان(عج)، دین نبی اکرم(ص) از غیب به منصه ظهور می رسد. آن دینی که در یک حقیقتِ غیبی است، در عرصه حیات اجتماعی ظاهر خواهد شد و به تعبیر دیگر، در وجود مقدس امام زمان(عج) و در فجر وجود ایشان، آن حقیقتِ شمسِ هستی و پرتوی آن شمس که وجود مقدس نبی اکرم(ص) هستند، تجلی پیدا می کند که در قرآن در موارد مختلفی به آن اشاره شده است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم نظریه تاریخی عدالت اسلامی را بیان کنیم عبارتست از: تحقق جریان ولایت نبی اکرم (ص) بر عرصه حیات اجتماعی مومنین.
وی اضافه کرد: وقتی ولایت نبی اکرم (ص) در عرصه حیات اجتماعی مومنین تحقق پیدا می کند، عدالت محقق می شود و اگر عدالت اخلاقی را هم از این منظر دنبال کنیم، می گویند عدالت اخلاقی یعنی حاکمیت قوه عاقله بر قوای دیگرکه البته این یک نگاه درونی است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری خاطر نشان کرد: بر اساس نگاه بیرونی،عدالت اخلاقی یعنی تحقق ولایت نبی اکرم (ص) بر همه عرصه های باطنی انسان، یعنی همان مسئله ای که در حدیث عقل و جهل آمده است.
وی تاکید کرد: در حدیث عقل و جهل، نبی اکرم(ص) آن وجود مقدسی هستند که همه قوای اخلاقیِ حمیده به ایشان داده شده است. و هر مومنی که به نقطه کمال ایمان می رسد، وجود مقدس نبی اکرم(ص) و صفات کریمه ایشان در او تجلی می کند و این معنی ایمانِ کامل و عدالتِ کامل است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری تاکیدکرد: اگر انسان با همه وجود، تحت ولایت نبی اکرم(ص) قرار گرفت و شمس نبی اکرم(ص) با همه کرامت های اخلاقی شان در وجود او تجلی کردند، این یک انسانِ عادل می شود. بنابراین عدالت اخلاقی چیزی جز بسط وجود نبی اکرم(ص) در وجودِ انسان نیست.
وی ادامه داد: من در حوزه فلسفه اخلاق زمانی بحث می کردم که همه الزامات اخلاقی به صفات نبی اکرم(ص) در عالم برمی گردند که با اراده نبی اکرم (ص) تبدیل به الزامات اخلاقی می شوند.
استاد برجسته حوزه افزود: اگر انسان در درون خود یک نوع الزامی نسبت به عدالت، نسبت به تقوا و امثال این ها احساس میکند، این الزام ناشی از اراده نبی اکرم(ص) است که در صدد بسط بندگیِ خدا در عالم هستند. بنابراین عدالت اخلاقی تفسیر می شود به: تحقق ولایت نبی اکرم(ص) در حوزه اختیارِ انسان، سرِّ انسان، باطن انسان، روح انسان، فکر و رفتار انسان. هرگاه این ها متجلی به ولایت نبی اکرم (ص) شدند، عدالت در این انسان محقق شده است.
وی خاطر نشان کرد: اینکه در عصر ظهور عدالت در باطن انسان محقق می شود، به خاطر این است که در عصر ظهور، حجابِ ولایت کنار می ر ود و حقیقت ولایت در ارواح مومنین، تجلی می کند و عقول شان کامل می شود که مقصود عقل نظری محاسبه گر نیست. بنابراین این هم عدالت اخلاقی است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در توضیح عدالت تاریخی گفت: عدالت تاریخی هم به این است که درتمام جریان تحقق تاریخ، ولایت نبی اکرم (ص) جاری بشود. تمدن هایی که تحقق پیدا می کنند، چه تمدنِ حق و چه تمدنِ باطل، چیزی جز تجسّدِ روح ُولاتِ آن تمدن ها نیست. یعنی اگر شما مدیریتی که بر تحقق این ولایت حکومت میکرده را به این محور برسانید، این تمدن، تجسّدِ روحِ آن ولی است. هر کجا می بینید، صبغه ی آن ولایت را دارد. و اگر تحت ولایت نبی اکرم (ص) واقع شد، همه زوایای آن، صبغه الله پیدا می کنند:(صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَة). که در روایات آمده: «صبغه الله» همان ولایت حقه است.
استاد حوزه علمیه قم اضافه کرد:هر کجا ولایت امیرالمومینین (ع) بود، صبغه الله است. بنابراین جریان الوهیتِ حضرت حق، مدارِ تحققِ توحید است و جریان شرک، مدارِ تحققِ ظلم و جور است.
وی خاطر نشان کرد: در هرجایی اگر همه چیز بر مدار الوهیت الهی بود ، عدالت است.و در حوزه اختیار تاریخی و اجتماعی انسانها، رجوع به عدالت و توحید، رجوع به ولایت نبی اکرم(ص) است که عبدِ مطلق خدای متعال هستند و رسول خدا تحقق عدالت در همه عالم هستند. بنابراین تحقق ولایت نبی اکرم (ص) موجب میشود که همه قیام به عدل بکنند: ( لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط- سوره حدید آیه ۲۵)
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در تشریح نظریه عدالت تاریخی اسلام گفت: نظریه عدالت تاریخی اسلام این است که توحید در تاریخ حیات اجتماعی انسان از طریق ولایت نبی اکرم(ص) و اهل بیت شان و پرچم داران ایشان که انبیا و اوصیا هستند، در عالم و در عصر ظهور محقق می شود. این نظریه عدالت تاریخی است.
استاد برجسته حوزه علمیه ادامه داد: وقتی وجود نبی اکرم(ص) و نبوت ایشان تجلی کرد، این مَثَل نور الهی است که در آیه مبارکه نور آمده، که تجلی می کند و همه عالم، بیت النور می شود (۱) و همه ی کره ی زمین واین عالم بیت النور می شود و تمام کسانی که در این بیت النور هستند،(۲). و در این بیت زندگی می کنند، هیچ تجارت و هیچ شأنی ازشئون زندگی شان را از "إِقامِ الصَّلاةِ وَ إيتاءِ الزَّكاة "و از ذکر خدا غافل نمیکنند. وهمه زندگی شان می شود صلاه و عبادت ، و تجارت میکنند اما تجارت شان هم مسجد است.
وی خاطر نشان کرد: وقتی عالم بیت نبی اکرم(ص) شد، ( عصر ظهور اینطور است) نبی اکرم(ص) در این بیت تجلی می کند که آن وجود مقدس امام زمان(عج) است. ولایت حضرت در عالم محقق می شود، و همه کسانی که در این محیطِ ولایت هستند، رجالی هستند که مشغول به عبادت دائمی اند و همه زندگی شان عبادتاست : «عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُون - سوره معارج آیه ۲۳» . و همه جهان می شود بیت النور و مسجد می گردد.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم درادامه تشریح نظریه عدالت تاریخی اسلام گفت: وقتی این عبدِ مطلق خدا، این شمسِ الهی تجلی بکند، عالم روشن می شود و همه عالم می شود معبد و وقتی که مصداق آیه ی ظلمات (۳) از عالم برچیده می شود،(که درواقع محیط شرک و بت پرستی و ظلم و جور ا ست) عدالت محقق می شودوهنگامی که عدالت محقق شد، همه زندگی ،پرستش و توحید می شود. رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ - سوره نور آیه ی ۳۷»
وی برنامه تحقق این عدالت را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: مسیر تحقق عدالت تاریخی اسلام از درگیری بین نور و ظلمت مسیر تحقق حاصل می شود .نور نبی اکرم(ص) است وظلمات اولیای طاغوت هستند. این درگیری بین توحید و کفر، بین ایمان و شرک، بر محور نبی اکرم(ص) و ائمه(ع) و اولیای طاغوت ادامه پیدا می کند منتهی با غلبه مطلق نبی اکرم(ص) و تحقق ولایت ایشان در عالم، منجر می شود.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری خاطرنشان کرد: ولایت نبی اکرم(ص) بر عرصه زمین از عالم غیب، ظهور پیدا می کند واین عصر ظهور است. همه عالم، بیت النور و معبد میشود و همه می شوند: "عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُون". وهمه بر محور امام خودشان مشغول نماز می شوند و زمان نماز در جهان می شود:" اشهد انک قد اقمت الصلوه".
وی با توضیح حدیث «الصلوه عمود الدین» و ارتباط آن با تحقق عدالت در عصر ظهور گفت: وقتی خیمه وجود انسان بر محور نماز قرار گرفت و نماز در وجود انسان اقامه شد،و همه چیز به نماز برگشت، آن وقت نماز اقامه شده است.
وی تاکید کرد: وقتی بیت النورِ امام زمان(عج) در عالم محقق شد همه چیزنماز و ذکر و بندگی می شود.واین یعنی عدالت.
مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم اضافه کرد: عدا لت تحقق الوهیت در حوزه اختیارات انسان بر محور عبدِ مطلق است که اگر اراده عبد مطلق بر همه زوایای زندگی سرپرستی کرد و حاکم شد، همه زندگی می شود محیط عبادت؛واو می شود امام و بقیه می شوند ماموم؛ وهمه در ذکر و صلاتشان دائمون هستند. تجارت، خواب، مناسبات و نکاح ایشان صلاه است. این می شود عدالت.
وی با تاکید بر اینکه امام کلمه عدل است وعدالت با تجلی وی در تمام شئون محقق می شود گفت: این نظریه عدالت تاریخی اسلام است که از بستر درگیری حق و باطل است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: برنامه بعثت انبیا و درگیری تاریخی بین انبیا، برنامه تحقق عدالت تاریخی است که یکی از آنها عاشورا و تلاش معصومین علیهم السلام است.
وی با تاکید براینکه کانونی ترین درگیری ها بین حق و باطل در عاشورا تجلی پیدا کرده است گفت: عاشورا نقطه اوج درگیری نبی اکرم(ص) و دستگاه فراعنه و ابلیس و اولیای طاغوت و سقیفه در مسیر تحقق عدالتی است که اسلام دنبال می کند.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری ادامه داد: اگر گفته می شود سید الشهدا(ع) برای تحقق عدالت قیام کردند، یعنی برای تحقق چنین عدالتی قیام کردند برای تجلی نبوت، ولایت و دین نبی اکرم(ص) در عالم و برای اقامه صلاه که همه خیمه زندگی اجتماعیِ انسان بر محور این عمود بچرخد، قیام کردند.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم اضافه کرد: در بهشت همه نعمت ها موجوداست (۴)و لازم نیست کسی زحمتی برای بدست آوردن نعمتی در بهشت بکشد و درخت ها میوه های خودشان را به مومنان نزدیک می کنند. این اتفاق زمانی می افتد که همه چیز بر مدار نبی اکرم(ص) بچرخد. آن وقت دیگر نیاز به این زحمات نیست. در آن زمان می شود که: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض - سوره اعراف آیه ۹۶»
وی با تاکید براینکه با تحقق نظریه عدالت تاریخی اسلام درهای رحمت و نعمت به روی انسان ها باز می شوندگفت: اینکه الان عالم از ما خیراتش را دریغ می کند، به خاطر این است که ما از خیر فاصله گرفتیم. این هم نظریه عدالت تاریخی اسلام هست وبرنامه تحقق آن هم برنامه انبیا و اوصیا و عصر ظهور است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری پس از توضیح نظریه عدالت تاریخی اسلام ، در تشریح نظریه عدالت اجتماعی اسلام نیز گفت: حضرت امام (رضوان الله تعالی علیه) ولایت فقیه را به عنوان نظریه عدالت اجتماعی مطرح می کردند و اگر همه شئون اجتماعی بر مدار ولایت فقیه شکل وآن ولایتی که امام می فرمودند که شعبه ای از ولایت مفوضه ی نبی اکرم(ص) است ، شکل بگیرد این جامعه، جامعه عادله می شود.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: نظریه ولایت فقیه، نظریه عدالت اجتماعی در قبل از ظهور و در دوران غیبت است والبته این نظریه عدالت اجتماعی نیاز به یک برنامه تحقق هم دارد و انقلاب اسلامی برنامه تحقق عدالت اجتماعی قبل از ظهور است.
وی تاکید کرد: انقلاب اسلامی به روایت حضرت امام(ره) سه مرحله دارد که مقدمات ظهور و تحقق آن عدالت تاریخی است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری خاطر نشان کرد: ما می خواهیم در یک سرفصلی از تاریخ، بستری برای تحقق آن عدالت تاریخی، درست کنیم البته من نمی خواهم تطبیق بکنم ولی چون فلسفه هگل و به تبع آن نظر مارکسیست ها یک نظریه ای داشتند که خیلی روی آن تلاش کرده بودند تا آن را به یک نظریه جامع تبدیل کنند، بنده عرض می کنم وگرنه مقایسه، مقایسه غلطی است.
وی ادامه داد: در آن نظریه، ماده اصل می شودو این ماده در نهایت تبدیل به انسان و جامعه و روابط اجتماعی می شودو در یک فرآیندی بر اساس منطق دیالکتیک، ماده در مسیر تکامل خودش به حیات و انسان و جامعه و تکامل تاریخ اجتماعی ختم می شود.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در ادامه افزود: دوره موعود جامعه مارکسیست هادوره تجلی ماده در روابط اجتماعی بشر است و نه چیز دیگر که از یک مسیر تاریخیِ درگیری طبقاتی بر اساس روابط تولیدی عبور می کند. یعنی جنگ هایی بر محور انگیزه های مادی و اقتصادی شکل می گیرد و پایان این درگیری ها می شود تجلی کاملِ ماده در روابط اجتماعی انسان.
وی گفت: نظریه های مقابل هم همین طور هستند. هم اکنون در حوزه عدالت اجتماعی، نظریه های فراوانی وجود دارد . نباید همه اینها را به یک صورت نقد کرد. از نظریه های کلاسیک تا دوره های نظریه پردازی در دوره مدرن و تا نظریات عدالت اجتماعی؛ اینها همه را باید مطالعه کرد.
حجت الاسلام .المسلمین میرباقری اضافه کرد: من نمی گویم از آنها فارغ بشوید ولی الان نظریه های عدالت اجتماعی که وجود دارند، روحشان را که نگاه می کنید، عبارتند از اینکه بت پرستی و شرک بر جامعه حاکم می شود و نام این را عدالت می گذارند. اتفاقی که بعد از رنسانس افتاده که با صدای بلند هم این را در عالم می گویند، این است: عرفی سازی زندگی اجتماعی ورها کردن زندگی اجتماعی از عرصه مفاهیم قدسی و ادیان و آنچه انبیا آورده اند. یعنی رها سازی و خالی کردن جامعه از توحید.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به اینکه وقتی جامعه از توحید خالی می شود، جای آن شرک و بت پرستی می نشیند گفت: آنچه الان مدار عدالت اجتماعی درنظریه های غربی است، این است.
وی در توضیح جامعه آرمانی جوامع غربی بر مبنای نظریه های غیر توحید گفت: در این جوامع بهره بری از ماده به حد کمال می رسد و ابتهاجات و لذت های مادی به صورت اجتماعی به نقطه نهایی خودش می رسند.
مدرس حوزه علمیه قم افزود: اگر آرمان های " توسعه" را دنبال کنید، چیزی فراتر از این نیست و توسعه یعنی "تغییرات همه جانبه اجتماعی به نفع توسعه کامجویی از ماده" این تعریف فلسفی آن است.و توسعه معنایی غیر این ندارد.
وی ابراز داشت: عدالت؛ تناسبات تحقق آن هدف است. متناسب با مراحل اجتماعی که از آن تعبیر به اعتدال میکنند. اعتدال تناسبات، تحقق آن نقطه آرمانی است که با عدالت اخلاقی ما فاصله زیادی دارد. یعنی مناسبات تکامل دنیا پرستی در هر مرحله می شود: اعتدال و عدالت. عدالتی که آنها می گویند، به همین معناست.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در توضیح عدالت از نظر اسلام گفت : ما می گوییم عدالت عبارتست از اینکه توحید، از طریق عبدِ مطلق و رسولِ مطلق و انبیا و اوصیا در عصر ظهور محقق می شود.
این استاد حوزه تاکید کرد: عدالت در شکل لیبرال دموکراسی و شکل های دیگر، تجسّد دنیاپرستی است که از طریق ُولاتِ جور محقق می شود. که نظریات عدالت اجتماعی - نه عدالت تاریخی در فلسفه تاریخ - و نظریات عدالت اجتماعی در علوم اجتماعی همه آن به تحقق ولایت توحید و یا ولایت باطل و شرک، برمی گردند. تحلیل همه نظریات عدالت در نهایت به همین میرسد.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم اضافه کرد: البته نظریات التقاطی هم داریم مثل نظریه ارسطو و افلاطون که در همه عرصه هایی که از عدالت بحث می کنند، وقتی دقت می کنید کاملاً التقاطی هستند. بین خدا و دنیا را جمع کرده و یک نظریه آورده اند.
وی در توضیح یک نظریه التقاطی در نزد علمای یونان قدیم گفت این نظریه که عدالت اخلاقی یعنی حاکمیت قوه عاقله بر قوا، یک نظریه التقاطی است. عدالت اخلاقی یعنی حاکمیت توحید بر قوا، یعنی حاکمیت ولایت نبی اکرم(ص) بر قوا. بر اساس این نظریه، نظریه عدالت تکوینی نظریه لا اله الا الله است. و برنامه آن، برنامه ربوبیت خدای متعال بر جهان است
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در ادامه توضیح نظریه عدالت تاریخی گفت: نظریه ولایت نبی اکرم(ص) بر جهان بسطِ عبادت است: «بنا عُبِدَ الله، بنا عُرِفَ الله». «اشهد ان محمداً عبده و رسوله». که این عدالت تاریخی در مسیر درگیری کلمه "کفر "و کلمه "ایمان "در مراحل تاریخ، از طریق انبیا و اوصیا به عصر ظهور می رسد ودر عصر ظهور تجلی نبی اکرم(ص) است که عصر برچیده شدن ظلمات و ولایت باطل است. (۵)
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم ادامه داد: عصر ظهور ، دوره ظهور و تجلی نبی اکرم(ص) و امیرالمومنین(ع) در عالم است. که درآن عالم،" بیت النور" می شود " صلاه " اقامه می شود و همه زندگی بر محور این ستون است وتمام زندگی، ذکر و عبادت و صلاه و توحیدو لذت وبهجت هم است
وی خاطر نشان کرد: قلب و روح و عقل و جسم ما رزق می خواهدو این ارزاق یا از شیطان می رسد که می شود ابتهاجات مادی؛ ویا از طریق نبی اکرم(ص) می رسد که می شود بهجت های معنوی و همه می شود توحید.
استاد برجسته حوزه علمیه خاطر نشان کرد: این نظریه عدالت تاریخی که عرض کردم اگر خوب دقت نمائید، جوامع، تجسّد روح ُولات هستند. یا صبغه الله است که ولایت نبی اکرم(ص) است یا صبغه الشیطان است. این بحث وقتی تبدیل به نظریه اجتماعی می شود، به نظریه ولایت فقیه، می رسد که نظریه تحقق عدالت اجتماعی است
وی برنامه تحقق نظریه عدالت تارخی را انقلاب اسلامی دانست وگفت: انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی سه مرحله داشت: ایجاد یک حاکمیت دینی در جمهوری اسلامی، بیداری اسلامی در دنیای اسلام و عدالت-خواهی معنوی در جهان.
وی با اشاره به اینکه در مبنای رهبر معظم انقلاب همین مراحل تفصیل داده می شوند گفت: انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و امت اسلامی برنامه تحقق نظریه عدلت تاریخی است .
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری اضافه کرد: حضرت امام(ره) برای اینکه نظریه ولایت فقیه، که نظریه عدالت و نظریه توحید هم است را محقق بکنند، ولایت فقیه را شعبه ای از ولایت مفوضه نبی اکرم(ص) می دانند که بستر تحقق بندگی در عالم است.
وی ادامه داد : امام برای تحقق این نظریه کتاب نوشتند و اول نظریه را فی الجمله تدوین کردند ولی بعد از تبین نظریه، برنامه شان می شود "انقلاب اسلامی" و سپس می شود "بسط انقلاب اسلامی" به جهان و عبور از مرزها و درگیری با آمریکا .
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در تشریح روند تحقق نظریه عدالت اجتماعی توسط امام خمینی گفت: امام(ره) اول یک محور در داخل معین می کنند به نام شاه که او را محور باطل می دانند و این همان اندیشه ولایت است. یعنی همین طور که طرف حق بر مدار ولایت محقق می شود، آن طرف هم بر مدار باطل محقق می شودو با پرچمدار ولایت می جنگند.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری ادامه داد : امام خمینی(ره) وقتی شاه را از اریکه قدرت به پایین می کشند ، پرچمدار بعدی کفر و باطل را معین می کنند که آمریکا است چراکه اصلاً تحقق عدالت جز درگیری با باطل محقق نمی شود و این هم باید بر محور پرچمدار باشد. نمی شود پرچمدار باطل را رها کنید و بگویید ما داریم مبارزه می کنیم. نظریه تحقق عدالت، نظریه درگیری با آمریکا و با کلِّ تمدن مادی بر محور پرچمدار آن آمریکا است.این برنامه تحقق عدالت است.
وی تاکید کرد: اگر بخواهیم ولایت فقیه محقق شود، باید با آمریکا درگیر شویم.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم اضاف کرد: تفاوت حضرت امام(ره) با دیگر فقهایی که قائل به ولایت مطلقه فقیه بودند، در افقِ نگاهِ امام، نسبت به مأموریت این ولایت مطلقه است. امام در بیانات شان، پرچمداران کفر جهان را معین می کنند؛ یعنی ولایت مطلقه فقیه که نظریه عدالت اجتماعیِ امام است، موضوع درگیری اش ، کل جامعه جهانی است. نمی گوید "ما در ایران می خواهیم نظامی بر مدار ولایت فقیه درست کنیم" می گوید: "پرچمداران کفر، کفر را در جهان دارند محقق و استراتژی برای جهان معین می کنند، همین کار را ما باید بکنیم"
وی ابراز داشت: مدیریت جهانی، مقیاس تصرف ولایت فقیه است. پس تفاوت نظریه امام با بقیه در اینجاست. ولایت مطلقه یک فقیه عادلِ متولی به ولایت امام زمان(عج) که مسیر تحقق ولایت امام زمان(عج) است. شعبه ای از ولایت امام زمان(عج) است. تجلی از ولایت حضرت و بستر تحقق ولایت امام زمان(عج) در عرصه حیات اجتماعی است. که اگر این جاری شود، صبغه آن ولایت در زندگی اجتماعی می آید و می شود: "صبغه الله". این نظریه عدالت اجتماعیِ امام بود.
مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم مسیر و برنامه تحقق نظریه عدالت اجتماعی امام را یک انقلابِ عظیم عنوان کرد وگفت: انقلابی که از درگیری با محور باطل در مقیاس ملی شروع می شود، بعدها می آید در دنیای اسلام و سپس می رود در مقیاس جامعه جهانی. برنامه تحقق، برنامه درگیری با نظام ولایتِ باطل است. یعنی یک طرف ولایت فقیهی که به تفسیر امام، شعبه ای از ولایت نبی اکرم(ص) است و طریق تحقق اوست؛ و یک طرف هم ولایت باطل است که شعبه ای از ولایت ابلیس است و طریق تحقق ولایت ابلیس، ولایت اولیای طاغوت است. بنابراین درگیری، برنامه تحقق این نظریه عدالت است.
وی با بیان اینکه مقیاس این درگیری حق و باطل مقیاس ملی نیست گفت: حضرت امام(ره) در مقیاس ملی با محور طاغوت که سلطنت و شاه بود، می جنگید، در دنیای اسلام با سران کفر و نفاق و در جهان هم با آمریکا می جنگید. این برنامه تحقق عدالت است که باید همان ۵ مرحله - یا به تعبیر امام سه مرحله - را طی بکند. اگر بخواهیم برنامه ریزی دقیق بکنیم، ۵ مرحله است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در توضیح الزامات تحقق این عدالت گفت: ما باید یک نظریه پردازی برای تحقق این عدالت در همه عرصه های اجتماعی، بکنیم. و اینکه چگونه می شود در بنیان های اخلاقی، دانش و تکنولوژی اجتماعی و در حوزه اخلاق ودر در ساختارهای خرد، کلان و توسعه اجتماعی این نظریه یعنی ولایت نبی اکرم(ص) را جریان داد
وی با بیان این مطلب که باید مشخص کنیم در مقیاس ملی، بین المللی و جامعه جهانی نظریه ولایت فقیه چگونه محقق می شود گفت : باید این مسئله را برنامه ریزی کنیم و تا این مسئله تبدیل به برنامه دقیق نشود، قابل تحقق نیست. این برنامه، اعم از برنامه انقلابِ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: ما بر محور ولایت فقیه باید برنامه انقلاب سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در مقیاس جامعه جهانی داشته باشیم تا بتوانیم مقابل آنها بایستیم. همان طور که نظام استکباری به دنبال عدالت بر محور لیبرال دموکراسی است و همین امر را دنبال می کند و مارکسیستها هم قبل از اینکه شکست بخورند، یک برنامه جامع برای ایجاد یک انقلاب سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در جهان داشتند ومی گفتند "در کلِ جهان باید انقلاب های کارگری راه بیفتد چراکه به نظرشان این انقلاب ها، هم نظام سیاسی، هم نظام فرهنگی و هم نظام اقتصادی را عوض می کرد و درنهایت دین از عرصه فرهنگ و دولت از عرصه نظام سیاسی و مالکیت از عرصه نظام اقتصادی حذف می شد. این نظریه کلانِ آنها برای تحقق عدالت در جهان بود.
وی اضافه کرد: مارکسیست های می گفتند یک انقلاب سیاسی، فرهنگی و اقتصادی باید راه بیفتد که البته آنها انقلاب اقتصادی را اصل می دانستند. نتیجه آن هم، نفی مالکیت، دین و دولت در عرصه اقتصاد، فرهنگ و سیاست است. در حال حاضر نیز جریان لیبرال دموکراسی هم همین است.
استاد برجسته حوزه علمیه با اشاره برنامه های جریان لیبرال - دموکراسی برای بسط برنامه های خود د رسراسر جهان گفت: برای تحقق لیبرال دموکراسی در جهان و ایجاد دهکده واحد جهانی، برنام جامع سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، هم برای جهان، هم برای مناطق و هم برای ملیت ها دارند و در عین این که برای جهان برنامه ریزی می کنند، برای خاورمیانه - به اصلاح استعماری خودشان که این اصطلاح خاور میانه هم از آنهاست وهمچنین برای آمریکای لاتین و دیگر کشورها برنامه دارند.
وی با تاکید بر لزوم داشتن برنامه جامع برای بسط انقلاب اسلامی درجهان گفت: اگر ما مدعی عدالت اسلامی هستیم، باید برای انقلاب فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در جهان، در مناطق و روابط بین ملتها و دولت ها و در مقیاس ملی، برنامه داشته باشیم و اساسا برنامه انقلاب اسلامی برای همین منظور است.
حجت الاسلام والمسلمین سید محمد مهدی میرباقری با اشاره به اینکه نظریه عدالت اجتماعی، در مسیر عدالتِ تکوینی که توحید است و عدالت تاریخی که تحقق ولایت نبی اکرم(ص) است قابل بحث است ادامه داد: نظریه ولایت فقیه، ولایت نبی اکرم(ص) در بستر تحقق کلمه «لا اله الا الله» است. لذا ایشان ارکان توحید می شوند و "عبدِ مطلق" هستند و ولایت فقیه نیز بستر تحقق ولایت نبی اکرم(ص) است که شعبه از آن ولایت مفوضه است و برنامه تحقق آن، انقلاب هم اسلامی است و برنامه انقلاب اسلامی، برنامه ای در مقیاس جامعه جهانی و بین دولت و ملتها و در مقیاس ملی، و اعم از برنامه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است که محور آن هم درگیری تمام عیار و جنگ کاملِ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با جهان است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: اگر شما این جنگ را تعطیل کنید، نمی توانید عدالت اسلامی را محقق کنید.
وی در توضیح استراتژی نظریه ولایت فقیه گفت: جنگ بین حق و باطل ، برنامه و تاکتیک می خواهد و دراین برنامه تاکتیک های مختلفی چون عقب نشینی و پیشروی وجود دارد دارد.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری تاکید کرد: استراتژی نظریه تحقق نظریه ولایت فقیه، عبارتست از:" درگیری بین حق و باطل".
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم خاطر نشان کرد: امام هم از همین طریق حرکت می کردند و در واقع اصلِ استراتژیک برنامه ریزی امام، درگیری همه جانبه با کفر بود و عدالت از بستر درگیری توحید با کفر،و بستر درگیری ایمان و شرک وهمچنین از بستر درگیری ولایت نبی اکرم(ص) و ولایت ابلیس، و درگیری ولایت فقیه با ولایتِ استکباری که شعبه ای از ولایت ابلیس است، محقق می شود.
این استاد برجسته حوزه در توضیح موضوع درگیری حق و باطل گفت: تمام موضوعاتی که آنها در مورد آن برنامه ریزی می کنند، موضوعِ درگیری است.
وی ادامه داد: بر همین اساس، بنده قبل از انتخابات عرض کردم که " کسی مناسب پرچمداری در دولت اسلامی است که این مسائل بفهمد و متوجه شود اگر کسی اینها را نمی فهمد،برای کشور ترکیه خوب است. چون نظامِ ترکیه، نظامِ سکولار است. البته معلوم نیست بهترین گزینه باشد؛ ولی خوب است. اگر اینها را نسبت به انقلاب اسلامی بفهمند مفید هستند.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری ادامه داد: البته اگر این فهم را داشته باشند، در برنامه ریزی ممکن است تاکتیکی عمل بکنند.یعنی یک جا پیش روی و یک جا عقب نشینی کنند. چراکه میدان، میدانِ جنگ است و عقب نشینیِ تاکتیکی هم جزء جنگ است ولی هیچ وقت جنگ را تعطیل نمی کنیم. ممکن است گفتگو هم بکنیم.ولی گفتگو، یک برنامه در مسیر استراتژیِ درگیری است. نه این که گفتگو، استراتژی بشود.
وی با بیان اینکه دروایل انقلاب گروههای لیبرال و مارکسیست به دنبال ربودن انقلاب سلامی از مردم بودند گفت: کسانی که انقلاب اسلامی را یک انقلابِ اجتماعی برای حذف نظام سلطنتی می دانند، می گویند بعد از انقلاب یا باید کمونیسم و یا باید لیبرال دموکراسی بیاید. بعضی گروهک های مسلح در وایل انقلاب می گفتند شما علمِ مبارزه ندارید. روحانیت باید کنار برود و ما که علم مبارزه را داریم!
یک قطره خون هم برای دموکراسی دادن حیف است
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم اضافه کرد: نباید انقلاب اسلامی بعد از ۳۵ سال به این نقطه برسد که بگوییم باید دموکراسی محقق شود. برای دموکراسی که نمی شود خون داد. یک قطره خون هم برای دموکراسی حیف است. این شهدایی که ما دادیم، برای دموکراسی ندادیم مگر ما دموکراسی پرست هستیم ؟! آنها برای تحقق آرمان ها و منویاتِ مادی خودشان، برای پرستش دنیا، جنگ راه می اندازند. بیش از ۴۰ میلیون کشته هم از جهان می گیرند. آماری که در جنگ جهانی اول می دهند، فقط در ایران ۷ میلیون نفر از قحطی کشته شدند. قبل و بعد از جنگ جهانی آمار گرفتند، ۷ میلیون نفر کاهش پیدا کرد. ببینید در جهان چه قدر کشته شدند. برای تحققِ دنیاپرستی و بت پرستی، نظامِ استکباری و عدالتی که خودشان تعریف می کنند.
وی در پایان سخنان خود با تاکید مجددبر اینکه تحقق عدالت اجتماعی در جامعه ما، از بستر بسطِ ولایت فقیه در مقیاس جامعه جهانی، محقق می شود گفت: اگر بخواهیم این مدلِ خودمان را جهانی بکنیم، به نسبتی که موازنه جهانی را تغییر می دهیم، موفق به اقامه عدالت در مقیاس ملی می شویم. ولی اگر در آن مقیاس عقب نشینی کنیم، امکان تحقق عدالت یعنی ولایت حقه و توحید، در مقیاس ملی آسیب پذیر می شود
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری در پایان خاطر نشان کرد: ما باید دنبال تولید برنامه برای این مراحل که برنامه تحقق عدالت است، باشیم که از طریق انقلابِ فرهنگی، از جمله انقلابِ علمی و از جمله تحقق در علوم انسانی، ممکن است این برنامه ریزی واقع بشود.
منبع: هم اندیشی
*************
منابع :
۱: « بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ - سوره¬ی نور آیه¬ی ۳۶»
۲: «يُسَبِّحُ لَهُ فيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصال رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إيتاءِ الزَّكاة - سوره نور آیه ۳۶ و ۳۷»
۳: «أَوْ كَظُلُماتٍ في بَحْرٍ لُجِّيٍّ - سوره نور آیه ۴۰»،
۴:«قُطُوفُها دانِيَة - سوره¬ی الحاقه آیه¬ی ۲۳»
۵:« وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها ؛ وَ اللَّيْلِ إِذا يَغْشاها - سوره شمس آیات ۳ و ۴»