گزیده سرمقاله روزنامه‌های سه شنبه

در ابتدا ستون یادداشت روز،روزنامه کیهان را میخوانید که به مطلبی از سعد الله زارعی با عنوان«اولین آثار پیروزی سوریه بر دشمنانش»اختصاص یافت:

عملیات ارتش سوریه در شمال و شرق استان بزرگ حلب و آزادسازی تعدادی از شهرها و روستاهایی که در این دو منطقه آزاد شده‌اند، بیانگر آن است که زمان آزادی ‌شهر استراتژیک حلب فرا رسیده است. از سوی دیگر علنی شدن ارتباط فرماندهان گروههای شبه نظامی تروریستی با مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی از شدت بحران در معارضه مسلحانه سوری حکایت می‌کند. در عین حال کشته شدن تعدادی از برجسته‌ترین فرماندهان میدانی گروههای تروریستی از جمله «عبدالقادر صالح» یا به قول نیروهای تحت امرش، حجی مارع میزان آسیب‌پذیری این گروهها از یک سو و میزان اشراف ارتش سوریه را از سوی دیگر نشان می‌دهد.دو روز پیش گزارشگر «ساندی تایمز» در ترکیه دو خبر را در کنار هم به چاپ رساند «روت شرکوک»، خبرنگار این روزنامه نوشت، تعداد زیادی از فرماندهان گروههای مسلح از جمله «احمد القنطاری» سرکرده گروه «عمرالمختار» در منطقه جبل‌الزاویه، براندازی نظام سوریه را رها کرده و صرفا در قبال دریافت پول از سوی چند کشور عرب خلیج‌فارس به جنایت دست می‌زنند و پس از آن تا رسیدن سفارش بعدی در خانه‌های مجلل زندگی کرده و از خودروهای گران‌قیمت استفاده می‌کنند.

خبر دیگر گزارشگر ساندی تایمز به نقل از شبکه تلویزیونی وابسته به پارلمان رژیم صهیونیستی بود که در آن آمده بود «ابوعدنان» یکی از سران عناصر مسلح در سوریه با یعقوب مارکی و مندی صفدی دو مقام دولت و مجلس رژیم صهیونیستی در ترکیه ملاقات کرده‌اند. پس از این ملاقات، صفدی اعلام کرده است که «اسرائیل با همکاری ابوعدنان و دیگر فرماندهان گروههای مسلح برای اتحاد گروههای مسلح سوری تلاش خواهد کرد». این در حالی است که براساس دستور مقامات آمریکایی، اسرائیلی‌ها از اعلام موضع و یا آشکار کردن روابط با گروههای مسلح منع شده بودند. این دو خبر عمق بحران مخالفان نظام بشار اسد را برملا می‌کند.

عملیات ارتش سوریه طی هفته‌های اخیر کاملا هوشمندانه انجام شده و برخلاف دو سال گذشته عمدتا عناصر موثرتر را هدف قرار داده است. کشته شدن عبدالقادر صالح که محوری‌ترین فرمانده گروههای تروریستی در حلب بود، نمونه‌ای از این حرکت هوشمندانه است. صالح در ابتدای بحران سوریه، گردان «آزادگان مارع» را تشکیل داد و از این طریق کنترل چندین شهر و روستا در حومه حلب را به دست گرفت. سپس از طریق توزیع پول زیاد توانست سایر گروههای مسلح را با خود همراه کند و عملا بر بخش اعظم شهر حلب که اولین شهر اقتصادی و اجتماعی و دومین شهر سوریه به لحاظ سیاسی می‌باشد، سیطره یافت. صالح ارتباط آشکاری با دولت اردوغان و اخوان‌المسلمین مصر داشت و مانند یک مقام رسمی عمل می‌کرد بگونه‌ای که اخوان و دولت مرسی، «محمد فاروق طیفور» معاون دبیرکل اخوان را واسطه ارتباط خود با عبدالقادر صالح قرار داده بود.

 وی در عین حال سرشاخه اصلی ارتباط گروههای تروریستی سوریه با سازمان اطلاعاتی ترکیه و فرماندهان نیروهای مسلح ترکیه بود. به درازا کشیده شدن - سه هفته‌ای - نبرد القصیر تا حد بسیار زیادی به دلیل مقاومت شدید نیروهای صالح - موسوم به تیپ توحید - بود. گروه وی پس از شکست در القصیر حمص راهی حلب شدند و چند روز پیش در شمال حلب توسط ارتش سوریه به هلاکت رسید. با کشته شدن وی افراد او و افراد سایر گروههای مسلح که در ذیل فرماندهی او عمل می‌کردند متواری شدند و بخش عظیمی از مناطق شمالی حلب آزاد شد. با آزادی این منطقه کنترل مرزهای شمالی سوریه تا حد زیادی به دست ارتش افتاد و راه ورود کمک‌های نظامی و غیرنظامی ترکیه به تروریست‌ها در حلب در مقیاس گسترده‌ای مسدود شد. جدای از اینکه کنترل بخش‌هایی از مرز شمالی سوریه یک دستاورد بسیار مهم به حساب می‌آید، در عین حال اینکه ارتش سوریه به شمال حلب نفوذ کرده نشانه آشکار نزدیک شدن زمان آزادی حلب است. کما اینکه دو روز پیش، نیروهای ارتش طی عملیاتی به منطقه شرق حلب نفوذ و از جمله شهر تیاره را آزاد کردند.

 نفوذ ارتش به شرق حلب نیز بیانگر آن است که از یک سو ارتباط تروریست‌ها در دو استان رقه و حلب بشدت ضعیف شده و از سوی دیگر تروریست‌های حلب از سمت منطقه شرق نیز در محاصره قرار گرفته‌اند. با این وصف و با توجه به قطع کامل ارتباط گروههای تروریست در دو منطقه جنوبی و غربی حلب اینک حلب در محاصره نسبتاً کامل ارتش قرار دارد و این به معنای آغاز شمارش معکوس آزادی حلب است. آزادی حلب قطعاً آزادی رقه، دیرالزور و ادلب را نیز در پی می‌آورد و بساط تروریزم را در سوریه برهم می‌زند و روند آن را به شدت کُند و قابل کنترل خواهد کرد.شکست تروریست‌ها در سوریه کشورهای حامی آنان را بشدت نگران کرده است. از یک طرف کشورهای عربستان، قطر،‌ ترکیه و رژیم صهیونیستی وقتی در طرف «ائتلاف بازنده» قرار می‌گیرند، تبعات مواجه شدن با «ائتلاف پیروز» را باید بپذیرند و آن پذیرش برتری ائتلاف پیروز یعنی جبهه مقاومت است و این، کفه موازنه را بیش از گذشته به نفع مقاومت سنگین می‌کند. آثار چنین موضوعی در لبنان، سرزمین‌های اشغالی یعنی فلسطین، عراق، یمن، بحرین، عربستان و ترکیه کاملاً قابل پیش‌بینی و محاسبه است در این میان تنها ترکیه قادر است با اصلاح مواضع و نزدیک شدن به ایران تا حدی تبعات شکست ائتلاف بازنده را در مورد خود، کاهش دهد. موضوع دیگر این است که شکست، تروریست‌ها را به کشورهای خود گسیل خواهد کرد.

گروههایی که مزه کار با سلاح را چشیده‌اند به هیچ وجه رتبه شهروند حاشیه‌ای را نمی‌پذیرند، آنگاه مقامات عرب یا باید حقوق ویژه آنان را به رسمیت بشناسند و یا خود را برای یک رویارویی خونین آماده نمایند.تبعات دیگر شکست تروریزم برای اروپاست. اروپایی‌ها نه تنها از تروریزم سوریه حمایت کردند، بلکه در آموزش، تسلیح، سازماندهی،‌دادن پوشش اطلاعاتی به آنان نیز شرکت کرده و بستر اعزام شهروندان جنایتکار کشور خود به سوریه را فراهم کردند به گونه‌ای که گفته می‌شود عدد تروریست‌های اعزامی از اروپا از مرز چند هزار نفر فراتر رفته است. اروپا برای اینکه تبعات حمایت از تروریزم سوری را مهار نماید به یک بازی چند وجهی روی آورده است. اروپا از یک طرف تلاش می‌کند تا با راه‌اندازی «نشست ژنو 2» معارضه ضد سوری را به دستاوردهایی ولو نازل برساند و از این طریق سرخوردگی آنان از سرویس‌های اطلاعاتی و سازمانهای سیاسی دولت‌های اروپایی را التیام ببخشند.

در عین حال این یک اقدام بی‌فایده است چرا که قطعاً دولتی که در سال سوم بحران قادر است شهرهای خود را از چنگ «جبهه مشترک غربی، عربی، عبری تروریزم» بیرون بیاورد در اجلاس ژنو امتیاز نمی‌دهد و هیچ نگرانی هم از شکست مذاکرات ندارد. از طرف دیگر از حدود سه ماه پیش تماس‌ دولت‌های درجه دو و سپس درجه یک اروپایی با دولت سوریه برای عادی‌سازی روابط دیپلماتیک آغاز شده و بعضی از سفرا هم به دمشق بازگشته‌اند این حرکت اروپا برای آن است که قبل از اعلام رسمی شکست تروریزم در سوریه، نقش خود در این روند سه ساله را کمرنگ کرده و خود را اگر بشود در طرف مقابل گروههای تروریستی معرفی نماید! این هم البته به جایی نمی‌رسد چرا که حمایت کشورهای اروپایی از تروریزم آنقدر عیان بوده که کتمان کردن آن ممکن نیست.

البته تردیدی نیست که اروپایی‌ها مثل همیشه وقتی بوی شکست به مشام می‌رسد، همکاران و رفقای خود را در وسط میدان رها می‌کنند، امروز هم به وضوح ادامه ماجرا را به اعراب سپرده‌اند. دو روز پیش «صدام الجمل» یکی از عناصر مؤثر «جیش‌النصره» - تحت حمایت سعودی- در یک فیلم اینترنتی فاش کرد که اخیراً نشستی با حضور فرماندهان گروههای مسلح در شرق و شمال سوریه و امیر یکی از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و مسئولان سرویس‌های اطلاعاتی برخی از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و یک کشور همسایه سوریه- که براساس خبر قبلی، رژیم صهیونیستی است- برگزار شده است. اعضای این جلسه ضمن ابراز نگرانی از روند عملیاتی در سوریه، ‌شبه نظامیان را به مقاومت در برابر ارتش سوریه ترغیب کرده‌اند.

پایان بحران سوریه برای غرب دردناک است، چرا که شکست یک جبهه کامل از آمریکا گرفته تا کشورهای اروپایی تا کشورهای عربی، ترکی و رژیم صهیونیستی اعتراف به ناتوانی است. آمریکایی‌ها باید بپذیرند که نتوانسته‌اند یک بحران را با همه هزینه‌های آن به سوی نتیجه‌ای که می‌خواسته‌اند، مدیریت کنند. آمریکا باید بپذیرد که توان رهبری یک بحران را ندارد و اروپا باید بپذیرد که هم‌پیمانی با آمریکا و دنباله‌های منطقه‌ای آن به پیروزی ختم نمی‌شود و این می‌تواند به منافع حیاتی آنان آسیب وارد کند. در پایان این بحران، ترکیه باید بپذیرد که سیاست رقابت با جبهه مقاومت جواب نمی‌دهد و استفاده از پتانسیل آمریکا، اروپا، رژیم صهیونیستی و اعراب نمی‌تواند محدودیت‌های ژئوپلیتیکی آن را برطرف نماید. ترکیه باید فهمیده باشد که از سد سه کشور متحد شیعی- ایران، عراق و سوریه- نمی‌تواند عبور کند کما اینکه نمی‌تواند علایق 23 میلیون علوی، 19 میلیون کرد و حدود 40 میلیون دیگر سنی شهروند خود که همه دوستدار اهل بیت پیامبر(ص) و در نتیجه هوادار ایران هستند را نادیده بگیرد. تجربه سوریه باید به اردوغان فهمانده باشد که «نئو عثمانی» نه در داخل ترکیه، نه در منطقه و نه حتی در سطح بین‌المللی خریداری دارد، از این رو آنکارا باید بار دیگر خود را در محیط منطقه‌ای و به عنوان بخشی از آن تقویت نماید.

تحولات سوریه باید به هم‌پیمانان عرب غرب فهمانده باشد که درگیر شدن با جبهه مقاومت ولو اینکه با لجستیک فراوان و انواع حمایت‌های غرب توام باشد، به نتیجه نمی‌رسد، این سران عربی باید فهمیده باشند که مواجهه نظامی امنیتی با جبهه مقاومت به رشد و زایش این جبهه می‌انجامد. مگر نه این است که در سوریه پیش از این بحران حتی یک نفر نیروی ‌بسیجی وجود نداشت امروز تعداد این نیروها از 100 هزار نفر فراتر رفته و این یعنی افزوده شدن یک ارتش به ارتش‌های مقاومت و مگر نه این است که عراقی‌ها هم در همین ایام نیروهای جدیدی را برای دفاع از حریم اهل بیت(ع) در سوریه به میدان فرستادند و با تحولات سوریه شور جدیدی در ایران به وجود آمد و صفوف جبهه مقاومت را در همه این مرز و بوم‌ها منسجم‌تر کرد. حالا بعد از سه سال اعراب، ترکیه و غرب چه به دست آورده‌اند؟ از این پس عربستان، قطر، ترکیه، فرانسه، انگلیس، آمریکا و... باید هر شب کابوس انفجار نقطه‌ای حساس در پایتخت‌های خود به وسیله نیروهایی که خود آموزش داده و تجهیز کرده‌اند، ببینند و این تفسیر عینی این آیه شریفه است «و مکروا و مکرالله والله خیرالماکرین».

علیرضا رضا خواه در مطلبی که با عنوان«ساز «کي يف» به کدام سمت کوک مي شود؟»در ستون یادداشت روز،روزنامه خراسان به چاپ رساند در رابطه با تصمیم گیری دولت اوکراین درباره ی تعلیق گفت و گو های انضمام این کشور به اتحادیه ی اروپا چنین نوشت:

 از حدود ۲ هفته پيش که دولت اوکراين دربارۀ تعليق گفت وگوهاي انضمام اين کشور به اتحاديۀ اروپا تصميم گرفت، شهرهاي اوکراين عرصۀ گسترده ترين تظاهرات اعتراض آميز در اين کشور از زمان انقلاب نارنجي بوده است. تحليل گران معتقدند اتحاديه اروپا هرگز چنين شکستي را تجربه نکرده بود هرچند اتحاديه به آن اذعان نکرده است. اوکراين که دومين کشور بزرگ اروپاست، در پي فروپاشي اتحاد جماهير شوروي سابق در سال ۱۹۹۱ مستقل شد و از آن زمان، ميان نزديک تر شدن به اروپاي غربي و آشتي با روسيه در نوسان بوده است. روسيه تامين کننده بخش اعظم نيازهاي انرژي اوکراين است.

"يا با آن هايي يا با ما"

اروپايي ها معتقدند تصميم کي يف تحت فشار روسيه صورت گرفته است. خوزه مانوئل بوروسو رئيس کميسيون اروپا در اجلاس رهبران اتحاديه اروپا دخالت روسيه را مغاير با موازين قوانين بين المللي توصيف کرد. بوروسو گفته که اتحاديه اروپا حاضر به پذيرش وتوي روسيه نخواهد بود و افزود که " دوره حاکميت محدود" در اروپا به پايان رسيده است. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، نيز گفته است که اکنون اميدي به امضاي اين توافق نامه تجاري ندارد هرچند تاکيد کرده است که "درها براي توافق مجدد هنوز باز است." صدر اعظم آلمان پيش از شروع جلسه سران اتحاديه اروپا از دولت روسيه انتقاد کرد و گفت که روسيه نبايد رابطه بين يکي از جمهوري هاي سابق اتحاد جماهير شوروي و اروپا را به تهديدي عليه خود تعبير کند. وي گفت که بايد بر اين تفکر که "يا با آن هايي يا با ما" غلبه کنيم. او تاکيد کرد: جنگ سرد تمام شده است. پيشتر ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه اتحاديه اروپا را به "باج خواهي" متهم کرده بود. با اين حال ويکتور يانوکوويچ، رئيس جمهوري اوکراين بر ضرورت اصلاحات مقدماتي براي رسيدن به اين توافق تاکيد دارد. اما دعوا بر سر چيست؟

مشارکت شرقي

اتحاديه اروپا در سال ۲۰۰۹ برنامه موسوم به «مشارکت شرقي» را به ۶ عضو پيشين اتحاد جماهير شوروي پيشنهاد کرد. هدف از اين برنامه يکپارچه سازي قوانين و مواضع اقتصادي و سياسي اعلام شد. نمايندگان اتحاديه اروپا و کشورهاي ارمنستان، آذربايجان، گرجستان، بلاروس، مولداوي و اوکراين در هفتم ماه مه همان سال در پراگ گردهم آمدند و بيانيه مشترکي را در اين زمينه امضا کردند. اما طي سال هاي اخير، روابط سياسي اقتصادي بين اتحاديه اروپا و بلاروس به حداقل کاهش يافت و بلاروس نيز مانند ارمنستان ترجيح داد براي حفظ روابط بهتر با روسيه به «اتحاد گمرکي» بپيوندد. اوکراين هم به تازگي در تصميمي ناگهاني عضويت در برنامه مشارکت شرقي را به حالت تعليق درآورد. اهميت استراتژيک اين ۶ کشور بديهي است، البته در اين ميان، اوکراين با جمعيتي ۴۶ ميليوني و منابع طبيعي و انساني از اهميت ويژه اي برخوردار است. اتحاديه اروپا، در ۳ سال اخير، بيش از ۲ ميليارد و ۵۰۰ ميليون يورو در اين زمينه سرمايه گذاري کرده است.

پوتين و احياي قدرت بزرگ

از سوي ديگر ولاديمير پوتين روياي احياي روسيه بزرگ را در سر مي پروراند. به دنبال فروپاشي شوروي منابع و ظرفيت هاي «قدرت بزرگ» روسيه به طور قابل ملاحظه اي کاهش يافت و اين کشور بخش اعظمي از نفوذ ژئوپلتيکي، جايگاه سياسي، قدرت اقتصادي و توانمندي هاي نظامي خود را از دست داد. در اين شرايط برخلاف آن چه در اظهارنظرهاي مقامات روسيه اعلام مي شد، روسيه شايستگي جايگاه يک ابرقدرت و حتي يک «قدرت بزرگ» را نداشت. روسيه نه تنها کوچک تر شده بود، بلکه خود را در يک وضعيت ژئوپلتيکي جديد مي ديد که بايد از ادعاي يک کشور «يورآسيايي» که نيروي متوازن کننده (و يا حلقه اتصال) شرق و غرب است، دست مي کشيد. اين امر براي مردم، نخبگان فکري و سياسي روسيه که همچنان با ذهنيت هاي دوره شوروي و نوستالژي «قدرت بزرگ» رفتار مي کردند، قابل درک نبود. تحت اين شرايط و براي پر کردن خلأ ناشي از حذف ايدئولوژي کمونيستي ايده هاي مختلفي از جمله  «يوروآتلانتيسم»، «همبستگي دموکراتيک»، «يورآسيانيسم»، «موازنه قوا» و گونه هاي مختلفي از «ملي گرايي» براي احياي موقعيت «قدرت بزرگ» روسيه توسط افراد و گروه هاي مختلف مطرح شد. بسياري از اين ايده ها به واسطه گرايش هاي ايدئولوژيکي و آرمان گرايي شديد و انطباق نداشتن با واقعيت هاي موجود با موفقيت همراه نبود.

در دوره پوتين رويکرد احياي موقعيت «قدرت بزرگ» با تغييرات قابل ملاحظه اي همراه بود. او از ابتداي به دست گرفتن قدرت دستيابي به جايگاهي بايسته در فرآيند رقابت هاي جهاني و بازيابي جايگاه «قدرت بزرگ» روسيه را هدف دولت خود اعلام و براي عملياتي کردن اين هدف با انتخاب رويکردي عمل گرايانه تلاش کرد به واقعيت ها و عينيت هاي شرايط متحول شده داخلي، منطقه اي و جهاني توجه کند. تاکيد هاي اخير پوتين بر همگرايي در جمهوري هاي سابق شوروي را مي توان در همين چارچوب ديد. از همين رو است که تحليل گران معتقدند "توافق اوکراين و اتحاديه اروپا به نوعي اهانت به روسيه و تخريب چهره شخصي پوتين بوده و او ممکن است اين توافق را تهديدي اقتصادي و ايدئولوژيکي نيز محسوب کند".

از مجسمه لنين تا پرچم اتحاديه

با وجود شمار بالاي معترضان در خيابان هاي کي يف اما واقعيت اين است که آن ها نماينده خوبي براي مردم اوکراين نيستند، کشوري که ميان شرق و غرب دو تکه شده است. در شهرهاي شرقي اوکراين بسياري از تابلوهاي مغازه ها و گفت وگوهاي مردم در کوچه و خيابان به زبان روسي است. حتي مجسمه ولاديمير لنين را هم مي‌توان در برخي از اين شهرها يافت. اما اين جا شرق اوکراين است. قلب صنعتي کشور که پيوندهاي جغرافيايي و اقتصادي نزديکي با روسيه دارد، جايي که مردمش به شدت مخالف پيوستن به اتحاديه اروپا هستند. بي بي سي مي نويسد مديران کارخانه ها در اين بخش از اوکراين از آن بيم دارند که امضاي يک قرارداد تجارت آزاد با بروکسل، به وضع موانعي در تجارت با شرق منجر شود.

 اما داستان در غرب اوکراين متفاوت است. جايي که آثار معماري سبک رنسانس، باروک و کلاسيک خودنمايي مي کنند. کاملا شبيه قلب اروپا، در اين جا مردم از روسيه متنفرند و خود را اروپايي مي دانند و پرچم اتحاديه اروپا در دست دارند. اوکراين ميان شرق و غرب دوپاره شده است.به هر حال همان طور که روزنامه واشنگتن پست نوشته «اوکرايني ها هفته گذشته متوجه شدند که کشورشان در جاي بدي قرار دارد، روي مرز دو تمدن متفاوت. اما اين بدان معني نيست که اوکراين دچار برخورد تمدن ها يا برخورد اديان است به گونه اي که ساموئل هانتينگتون، انديشمند آمريکايي مطرح کرده بود.» بلکه ظاهرا اوکرايني ها بايد تصميم بگيرند که کيفشان به کدام سمت کوک مي شود، شرق يا غرب؟

محمد رحمانی در نوشته ای با عنوان«نرخ ارز و نشانه‌های ثبات و تدبیر»در ستون سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد به چاپ رساند به مهم‌ترین و کلیدی‌ترین متغیرهای اثرگذار بر تصمیمات عاملان اقتصادی،نیز اشاره کرد:

در تحلیل‌های اقتصاد کلان، کم وبیش، اجماعی بر این موضوع حاصل شده است که ثبات متغیر‌های کلیدی و اثرگذار بر تصمیم‌گیری عاملان اقتصادی برای بهبود عملکرد اقتصاد مطلوب است. به عنوان مثال، شرایط با متوسط نرخ تورم 10 درصد و نوسان اندک نرخ تورم حول عدد 10 درصد بهتر از شرایط با متوسط نرخ تورم 7 درصد؛ اما دارای نوسان قابل‌توجه حول عدد 7 درصد است. دلیل این موضوع نیز آن است که در شرایط ثبات متغیرهای کلیدی و اثرگذار بر تصمیم عاملان اقتصادی، شرایط اقتصادی برای تولید‌کنندگان کالاها و خدمات قابل‌پیش‌بینی‌تر بوده و امکان تصمیم اشتباه در تخصیص منابع عاملان اقتصادی کاهش می‌یابد، اما در آن صورت انگیزه سرمایه‌گذاری و تولید کالاها و خدمات بیشتر بوده و به تبع آن رشد اقتصادی بیشتر خواهد شد. به همین دلیل است که از الزامات رشد اقتصادی بالا ثبات اقتصادی ذکر می‌شود. گرچه ممکن است در مورد منافع ثبات اقتصادی برای رشد اقتصادی دیدگاه‌های مخالفی نیز وجود داشته باشد، اما نظر غالب بر سودمند بودن اثر ثبات متغیرهای اقتصاد کلان برای فعالیت‌های اقتصادی و رشد اقتصادی دلالت دارد.

از جمله مهم‌ترین و کلیدی‌ترین متغیرهای اثرگذار بر تصمیمات عاملان اقتصادی، نرخ ارز است. این موضوع به‌ویژه برای اقتصادهای بازتر که دارای ارتباطات تجاری یا ارتباطات مالی بیشتر با جهان خارج هستند، دارای اهمیت زيادي است. بی‌ثباتی نرخ ارز سبب دشوار شدن ارتباطات تجاری بلندمدت و ایجاد نااطمینانی در تصمیم‌گیری صادر‌کنندگان و وارد‌کنندگان کالاها و خدمات می‌شود. در شرایطی که وارد‌کنندگان انتظار کاهش نرخ ارز را دارند، تمایل به تعویق واردات خواهند یافت که سبب اختلال در تولید و مصرف کالاها می‌شود که در غیاب چنین انتظاری این اختلال نیز وقوع نمی‌یافت. هنگامی که وارد‌کنندگان انتظار افزایش نرخ ارز را داشته باشند، تمایل به جلو انداختن واردات یا خرید ارز از قبل می‌کنند که خود نوعی اختلال و اتلاف منابع محسوب می‌شود؛ عکس این وضعیت برای صادر‌کنندگان کالاها و خدمات وجود دارد. از جمله پیامدهای زیانبار نوسانات نرخ ارز نیز بی‌ثباتی در قیمت گذاری کالاها و خدمات توسط بنگاه‌ها است که خود دارای آثاری نامطلوب برای اقتصاد است. گرچه در دنیای کنونی در اغلب کشورها صادر‌کنندگان و وارد‌کنندگان کالاها و خدمات از طریق خرید و فروش سلف ارز می‌توانند نا اطمینانی ناشی از نرخ ارز را کاهش دهند، اما استفاده از این روش‌ها بدون هزینه نبوده و سبب تحمیل هزینه‌هایی برای تولید و عرضه کالاها و خدمات می‌شود. به همین دلیل جلوگیری از نوسانات نرخ ارز یک هدف مهم سیاستگذاری است.

اقتصاد ایران در طول دو سال گذشته دستخوش نوسانات چشمگیر و افزایش قابل‌توجه نرخ ارز یا کاهش ارزش پول ملی بود که به طور قطع زیانبار و از جمله دلایل اصلی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها بود و در صورت امکان پسندیده آن بود که از چنین نوساناتی پرهیز می‌شد. این کاهش ارزش پول ملی به دلیل تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران امری اجتناب‌ناپذیر بود و چندان هم نمی‌توان سیاستگذاران را از این بابت مورد انتقاد قرار داد. گرچه کاهش شدید ارزش پول ملی یا افزایش شدید نرخ ارز نامطلوب است و زیانبار؛ اما واقعیتی است که اتفاق افتاده و مدت قابل‌توجهی نیز نرخ دلار بالاتر از باقی مانده و عملا اثر خود را بر قیمت کالاها و خدمات بر جای گذاشته است. از زمان روی کار آمدن دولت جدید و رویکرد متفاوت در روابط خارجی بخشی از کاهش ارزش پول ملی جبران شده است و ظاهرا بنا به تصمیم بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت قصد بر تثبیت نرخ دلار است. ضمن اینکه این سیاست بانک مرکزی سیاستی همراه با تدبیر و واقع‌بینی و به دور از فشار رسانه‌ای و افکار عمومی در تصمیم‌گیری‌های اساسی اقتصاد کلان است، آنچه مهم‌تر است نوعی ثبات نسبی در نرخ ارز است که بانک مرکزی در دستیابی به آن (با فرض آنکه بانک مرکزی بازار ارز را مديريت می‌کند) توفیق قابل‌توجهی داشته است. نشانه بارز این تدبیر و ثبات را در واکنش نرخ ارز به موفقیت مذاکرات ایران و گروه 5+1 می‌توان مشاهده کرد

 چنانچه نشانه‌ای از اراده برای ثبات نرخ ارز وجود نداشت، موفقیت مذاکرات که به عنوان یکی از مهم‌ترین توافق‌های بین‌المللی قرن بیست ویکم محسوب می‌شود سبب کاهش قابل‌توجه نرخ ارز می‌شد؛ اما رخداد فوق‌الذکر سبب نوسان قابل‌توجهی در نرخ ارز نشد و بخش مهمی از کاهش اولیه نیز به سرعت جبران شد. این موضوع حکایت از آن دارد که اولا عاملان اقتصادی و فعالان بازار ارز از مصمم بودن بانک مرکزی برای مديريت نرخ ارز مطمئن هستند و بانک مرکزی در حال بازسازی شهرت و اعتبار خود است که برای موفقیت سیاست‌های پولی و ارزی بسیار حائز اهمیت است. ثانیا بانک مرکزی در مقابل فشارهای متعدد و حتی نظریه‌های عامه پسندانه برخی تحصیلکرده‌های اقتصاد برای نرخ ارز در شرایط کنونی مقاومت کرده و منافع بلندمدت تثبیت نرخ ارز و معقول نگه‌داشتن نرخ ارز را به منافع کوتاه‌مدت آن ترجیح می‌دهد.

 از آنجا که هنوز آینده تحریم‌ها به طور کامل روشن نیست و کشور دارای محدودیت‌های ارزی است و این ارز محدود هم برای تامین هزینه‌های دولت که دولت را از انتشار پول بی‌نیاز یا کم نیاز کند بسیار حیاتی است و هم برای واردات اساسی به شدت مورد نیاز است، ارزان از دست دادن آن هیچ توجیهی ندارد و حتی اگر در آینده بهبود وضعیت تراز پرداخت‌ها امکان کاهش نرخ ارز را فراهم کند (که البته حتی در آن شرایط نیز کاهش نرخ ارز در راستای منافع بلندمدت اقتصاد ایران نخواهد بود) در شرایط کنونی منطق محکمی ورای کاهش نرخ ارز وجود ندارد؛ ‌بنابراین سیاست تثبیت نرخ ارز بانک مرکزی و ممانعت از نوسانات قابل‌توجه آن و به‌ویژه ممانعت از کاهش نرخ ارز نشانه‌ای از تدبیر است که امید می‌رود تداوم یابد. با توجه به بالا ماندن نرخ ارز برای مدتی طولانی آنچه در حال حاضر اهمیت دارد ثبات نرخ ارز و جلوگیری از تغییرات قابل‌توجه آن است که ضمن افزایش قابلیت پیش‌بینی برای تولید‌کنندگان کالاها و خدمات مانع از سفته‌بازی در بازار ارز می‌شود.
چنانچه بانک مرکزی به مديريت نرخ ارز ادامه دهد و در انجام آن توفیق داشته باشد که به نظر چنین می‌آید، علاوه‌بر آثار مثبت آن در تصمیم‌گیری عاملان اقتصادی موجب افزایش شهرت و اعتبار سیاستگذاری بانک مرکزی می‌شود که در زمینه سازی برای کاهش نرخ تورم به عنوان یکی از اهداف اساسی بانک مرکزی نیز سودمند خواهد بود.

روزنامه وطن امروز مطلبی را با عنوان«نقشه راه «تبدیل‌شدن به یکی مثل بقیه»»در ستون یادداشت روز خود به قلم مهدی محمدی به چاپ رساند که در ادامه میخوانید: