افزایش عوامل انتحاری زن در حوزه کشورهای پساشوروی

به گزارش 598 به نقل از خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، به‌ اعتقاد «میخائیل بوچکین» کارشناس امنیتی روسیه، بررسی موضوع اقدامات انتحاری در کشورهای مشترک‌المنافع حاکی از آن است که در فرهنگ، سنت‌ و جهان‌بینی مذهبی ملت‌های ساکن این حوزه جایگاهی برای وقوع این پدیده خطرناک وجود ندارد.

در اصل این سازمان‌های تروریستی بین‌المللی هستند که از عوامل انتحاری‌ محلی در راستای اهداف پشت‌پرده خود نظیر تغییر نظام‌های موجود، مرزهای بین کشورهای شوروی سابق و تجزیه‌طلبی استفاده می‌کنند.

همچنین به‌ خاطر فراهم کردن زمینه حصول به‌ این اهداف، به‌ اقدامات مربوطه به‌ اصطلاح رنگ و بوی مذهبی و قومی داده می‌شود.

از نگاه «سلطان حمد» کارشناس امنیتی تاجیک نیز اقدامات انتحاری برای حامیان گروه‌های تروریستی امتیازاتی را فراهم می‌کند زیرا برخلاف سایر اقدامات مسلحانه، گروه‌های تروریستی و سازمان‌یافته جنایی، برای افراد انتحاری‌ ضرورتی جهت در نظر گرفتن راه‌های خروج از محل عملیات وجود ندارد.

به‌عبارت دیگر، برای سفارش‌کنندگان اینگونه اقدامات، عمدتا در رابطه‌ با احتمال دستگیری عوامل انتحاری‌ و افشا شدن نام حامیان پشت‌پرده نگرانی‌ خاصی وجود ندارد.

نکته دیگر اینکه برخلاف 2 دهه پیش، در حال حاضر بیش از نیمی از عوامل انتحاری‌ را زنان تشکیل می‌دهند که این واقعیت در منطقه قفقاز برجسته است.

دلیل این امر این است که زنها در قیاس با مردها بیشتر قابل مدیریت بوده و به‌ مراتب به شکل عمیق‌تر تحت تأثیر تلقین ایدئولوژیک قرار می‌گیرند.

بیشتر عوامل انتحاری‌ زن از نظر سنی جوان بوده و به‌ اصطلاح مسئولیت و تعهد اجتماعی نیز ندارند و یا عمدتا زنان شبه‌نظامیانی هستند که در درگیری‌ها کشته شده‌اند.

این مسئله در حالی است که برای آماده کردن آنها از شیوه‌های تأثیرگذاری روانی و همچنین مواد مخدر و روانگردان استفاده می‌‌شود.

در قفقاز شمالی و مشخصا در چچن اقدامات انتحاری با حضور زنان از اواخر دهه 90 قرن گذشته شروع شد که به تدریج دامنه آن به شهرهای بزرگ روسیه و بویژه مسکو نیز رسید.

در آسیای مرکزی در سال 2004 اولین حادثه انتحاری از سوی یک زن در منطقه بخارای ازبکستان به‌ ثبت رسید.

هنوز حضور زنان در اقدامات تروریستی در آسیای مرکزی چندان فعال به‌ نظر نمی‌رسد ولی این بدان معنا نیست که نسبت به‌ این موضوع باید بی‌تفاوت بود. زیرا بر طبق اطلاعات نهادهای امنیتی منطقه، خانواده‌های زیادی از آسیای مرکزی در افغانستان و پاکستان به سر برده و حتی برخی از آنها در جنگ سوریه در صفوف تروریست‌ها شرکت دارند.

سلطان حمد بر این نظر است که جلوگیری از سرایت اقدامات انتحاری به منطقه آسیای مرکزی در کنار بالا بردن مهارت‌های تخصصی نهادهای امنیتی و انتظامی، بدون تردید از طریق ارتقاء نقش روحانیت فعال و سنتی در امور جوامع منطقه میسر خواهد بود.

وی که با خبرنگار منطقه‌ای فارس صحبت می‌کرد، نقش دانشمندان و متنفذین اسلامی در زمینه مقابله با تروریسم و به خصوص اقدامات انتحاری را مهم دانست.

از نگاه حمد، ضمن تشریح حرام بودن اقدامات انتحاری، باید برای مردم از ماهیت اصلی «جهاد» صحبت شود اما واقعیت امر این است که تروریسم با داشتن ماهیت جنگ روانی، خود را بدون کمک عوامل انتحاری‌ نمی‌تواند تصور کند. زیرا اقدامات انتحاری به مراتب بیشتر مورد توجه رسانه‌های گروهی قرار گرفته و در میان مردم بیم آسیب‌پذیری و بی‌اعتمادی نسبت به‌ نهادهای انتظامی و امنیتی در راستای دفاع از آنها را افزایش می‌دهد.

بخصوص هنگامی که از ناحیه چنین اقداماتی افراد غیرنظامی و آن‌ هم در محل تجمع مردم مانند خیابان‌ها، فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و غیره کشته و زخمی می‌شوند، اثر روانی آن خیلی بیشتر می‌باشد.

تحلیلگران بر این اعتقادند که در پی خروج آمریکا و ناتو از افغانستان مرحله جدیدی از فعالیت‌های گروه‌های تروریستی و افراطی مذهبی در آسیای مرکزی آغاز خواهد شد.

با این وجود، به‌ نظر نمی‌رسد که کشورهای منطقه برای گفتن پاسخ مناسب به‌ چالش‌های احتمالی امنیتی آمادگی لازم داشته باشند.