نذرهایی که تاریخی شدند/ از نذر فتحعلی شاه برای قم تا نذر سیاسی آیت‌الله جنتی

598 به نقل از مجله مهر: نذر دشوار آیت الله بروجردی برای تندی نکردن با دیگران، آن را به یکی از متفاوت ترین نذرهای ایرانی معروف کرد. روایت می شود که آیت اللّه بروجردی زمانی که در بروجرد ساکن بودند، نذر کردند اگر نتوانند خشم و عصبانیت خود را کنترل کنند و به دیگران تندی کنند، یک سال روزه بگیرند. ایشان یک روز در حین مباحثه علمی با یکی از شاگردان خود عصبانی شدند و با او بلند صحبت کردند. بعد از آن، چون عهد خود را شکسته بودند، به مدت یک سال روزه گرفتند.

نذر آیت الله بروجردی برای تادیب نفس‌شان اگرچه دشوار و بزرگ بود اما هستند کسانی که با نذرهای کوچک و نمادین، انگیزه های اجتماعی و دینی شان را به نمایش می گذارند. چند سال قبل، چند جوان خوش ذوق در کربلا نذرشان را طور دیگری ادا کردند که از چشم هیچ رسانه ای در جهان اسلام مخفی نماند. آنها گوشه ای از حرم حضرت عباس(ع) نشستند و به طور صلواتی کفش های زائران را واکس زدند تا هم غبار از پای زائران زدوده باشند و هم جنبه اجتماعی و پرمهر دین را نشان دهند. جنبه ای که یک اندیشمند غیر مسلمان هم با درک آن نامش در صف نذر کنندگان قرار گرفت.

آنتوان بارا فرزند یوسف بارا نویسنده و اندیشمند فرانسوی، یکی از همین کسانی بود که با نذر متفاوتش سر زبان ها افتاد. او با وجود این که مسیحی است در سن هفتاد سالگی و در روز اربعین سید الشهدا(ع) با هیات های عزاداری پیاده روی کرد تا به گفته خودش گوشه ای از رنج های قافله حضرت زینب (س) را لمس کند. او که کتاب حسين در انديشه مسيحيت را نوشته، درباره این کارش می گوید: «هیچ انسان منصفی منکر فضیلت امام حسین(ع) و انقلاب بزرگش نمی شود. او وارث رسول الله (ص) است و شباهت بسیاری به حضرت عیسی (ع) دارد. من نذر کرده بودم پیاده به این زیارت بیایم و این تجربه منحصر به فردی بود. در این سفر چیزی جز زیبایی ندیدم.»

یک نذر سیاسی

نذرها اگرچه بیشتر انگیزهای فرهنگی و اخلاقی دارند اما گاهی وقت ها بهانه های سیاسی هم نذرهای متفاوتی را در پی داشته است. معروف ترین نذر سیاسی تاریخ معاصر را به فتحعلی شاه نسبت می دهند. او  در ایام جوانی نذر کرده بود که اگر به سلطنت برسد، اولاً از قم مالیات نگیرد، ثانیاً آن را آباد کند که البته بعد از جلوس فقط به شرط دوم وفا کرد و با آن که پادشاه خسیسی بود، در کمال سخاوت برای تعمیر و تزئین شهر قم تلاش کرد. او گنبد حضرت فاطمه معصومه(س) را با خشت‌های مسی زر اندود تزئین کرد و یک بیمارستان (مدرسه داالشفاء)، یک مدرسه علمیه و یک مهمان‌سرا در شهر قم ساخت.

در بین نذرهای سیاسی، نذر یکی از شهروندان شاهرودی هم در سال 88 خبرساز شد. او قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری نذر کرده بود در صورت پیروزی احمدی‌نژاد 120‌میلیون تومان به مسجد در حال احداث علی بن‌الحسین شهرک گلبرگ شاهرود کمک کند. بعد از پیروزی احمدی‌نژاد این فرد به نذر خود عمل کرد و چکی به مبلغ 120 میلیون تومان در اختیار هیات امنای مسجد قرار داد.

اما از زمان انقلاب به بعد، شاید لقب معروف ترین نذر سیاسی به 40 روز روزه شکری برسد که آیت الله جنتی نذر کرده بوده. او در سال های پر تب و تاب انقلاب نذر کرد که اگر پسرش حسین که فراری بود و روند انقلاب را قبول نداشت دستگیر یا اعدام شود 40 روز روزه شکر بگیرد. محمدحسین جنتی در سالهای پیش از انقلاب به عضویت سازمان مجاهدین خلق در آمده بود و اگرچه با نظام شاهنشاهی مبارزه می کرد اما بعد ز پیروزی انقلاب و زمانی که مواضع خصمانه این سازمان علنی شد، باز حاضر نشد از این سازمان جدا شود و به مبارزه مسلحانه علیه جمهوری اسلامی پرداخت. او همراه با همسرش فاطمه سروری به زندگي مخفي رو آورد و بالاخره در 19 بهمن 1360 در اصفهان کشته شد.

کتاب می‌خورید یا کباب؟

چند سالی است که در ماه محرم یک نذر متفاوت باب شده است. نذری به نام نذر فرهنگی که کتاب های عاشورایی را جایگزین بشقاب های قیمه و قرمه سبزی می کند. عزداران در این ماه کتاب هایی را با موضوع محرم، قیام عاشورا و شناخت امام حسین(ع) با 50 درصد تخفیف از ستاد نذر کتاب تهیه کرده و در دسته های عزاداری، هیات ها و حسینه ها توزیع می کنند. این نذر از سال 88 اجرا شده و برای امسال 35 عنوان کتاب از ناشران مختلف در نظر گرفته شده است که هر کس می تواند حداقل یک جلد از آنها را به عنوان نذری خود به دیگران هدیه دهد. نذری‌گیرها بعد از خواندن کتاب باید آن را در اختیار نفر بعدی قرار دهند و این سلسله به نیت پنج تن، تا پنجمین نفر ادامه دارد. پنجمین نذری گیر، صاحب کتاب به حساب می‌آید و می‌تواند آن را به کتابخانه‌های عمومی ببخشد.