دسته‌بندی تسخیرکنندگان سفارت آمریکا

سایت دیدبان نوشت: تسخیر سفارت آمریکا یکی از اتفاقات مهم دوران 35 ساله جمهوری اسلامی است که از ابعاد مختلف بررسی شده است. این واقعه مهم تاریخی که از سوی امام خمینی «انقلاب دوم» نام گرفت به دست افرادی طراحی شد که به دانشجویان پیرو خط امام موسوم بودند. در بین دانشجویان پیرو خط امامی که در تسخیر سفارت آمریکا حضور داشتند افرادی با عقاید گوناگون و خط فکرهای سیاسی مختلف حضور داشتند. این تفاوت خطوط سیاسی پس از گذشت 34 سال از این واقعه بیشتر نمایان شده است و بسیاری از افرادی که در اشغال سفارت حاضر بوده اند امروزه عقاید کاملاً متضادی نسبت به یکدیگر دارند. در این مطلب افراد حاضر در این حادثه حساس تاریخی را به سه دسته تقسیم کرده و نقش هر یک در اشغال سفارت و مواضع فعلی برخی از آنها نسبت به این واقعه را مرور کرده ایم.

1- توابین از اشغال سفارت

در این گروه افرادی قرار دارند که در زمان اشغال سفارت آمریکا جزو فعال ترین افراد و حتی طراح بسیاری از اقدامات انجام شده در آن زمان بوده اند. در بین شورای مرکزی دانشجویان پیرو خط امام (ره) دو نظر درباره اشغال سفارت آمریکا وجود داشت؛ برخی، مثل محمود احمدی نژاد، خطر کمونیسم را بیشتر می دانستند و عدۀ دیگری که البته در اکثریت بودند خطر آمریکا و لیبرالیسم را. سرانجام نظر گروه دوم غالب شد و دانشجویان پیرو خط امام تصمیم به اشغال سفارت آمریکا گرفتند. در بین دانشجویان فعال پیرو خط امام کسانی مثل ابراهیم اصغرزاده، عباس عبدی و محسن میردامادی حضور داشتند که هر سۀ آنها امروز از عملکرد گذشته خود پیشمان شده اند و به دنبال عذرخواهی از عملکرد خود هستند. ابراهیم اصغرزاده در این باره می گوید: «اگر بدانم که عذرخواهی من تنش موجود [بین ایران و آمریکا] را کاهش می دهد، این کار را انجام خواهم داد، زیرا اگر رابطه دو کشور در گرو یک "عذرخواهی" است، بهای این امر را پرداخت خواهم کرد.» و یا عباس عبدی که در قضیه اشغال سفارت حضور داشت سال ها بعد در فرانسه دیداری با باری روزن، آخرین وابسته سفارت آمریکا در ایران، داشت. روزن درباره این دیدار می گوید: «عبدی عذرخواهی کرد و گفت وقتی به عقب نگاه می‌کند، گروگان‌گیری را اشتباه می‌پندارد و متأسف بود که بخشی از آن است.» این عملکرد و رفتار دوگانه عبدی مورد اعتراض بسیاری قرار گرفت. صادق خرازی درباره چرخش مواضع عبدی طی سالیان  گذشته می گوید: «جناب عبدی! آیا این قابل قبول است که عده ای رندانه با ارتزاق از آرمان های امام و انقلاب نان و نام برای خویش دست و پا کنند و با بالا رفتن از دیوار سفارت آمریکا معجزه بیافرینند و شفا بجویند و روزگاری به گفت وگو با آمریکایی ها روی آورند؟ سؤال من از آقای عبدی این است: مواضعی که علیه نهضت آزادی و دولت مرحوم مهندس بازرگان و شهید مظلوم آیت الله بهشتی گرفتید چه بود؟ چه شد که همان کسانی که آن روز قربانی واقعه اشغال سفارت شدند و از جانب شما موضوع افشاگری بودند، اینک دوستان نزدیک شما شده اند و ایشان را به یاران امام و انقلاب ترجیح می دهید؟»  محسن میردامادی نیز از فعالین جریان تسخیر سفارت آمریکا بود که بعدها از عملکرد خود درباره افشای اسناد لانه جاسوسی علیه نهضت آزادی و جبهه ملی اظهار پشیمانی کرد. او در این باره می گوید: «اقدام دیگری که برای مدتی به صورت تبلیغاتی انجام شد و به «افشاگریها» معروف شد، انتشار اسناد و گزارشهای مربوط به افراد بود. فشارهایی از طرف برخی از گروههای سیاسی اعمال میشد که دانشجویان باید همه اسناد موجود در سفارت را منتشر کنند و مردم باید از همه اسناد سفارت مطلع شوند و عدم انتشار یا حتی تأخیر در انتشار آنها را مخفی کردن مطالب و نامحرم دانستن مردم تفسیر و تبلیغ میکردند. یکی از شعارهای ثابت جمعیتهای قابل توجهی که هر روز در اطراف سفارت اجتماع میکردند هم شعار "دانشجوی خط امام افشا کن افشا کن" بود. ولی اینک با نگاهی نقادانه و منصفانه به آن مسئله، به نظر من افشاگریها در مورد افراد  اشتباهی مهم از طرف دانشجویان بود.»

2- انقلابی مانده ها

دسته دوم از تسخیرکنندگان سفارت آمریکا کسانی هستند که هنوز بر آرمان های انقلابی خود پایبند هستند و آمریکا را شیطان بزرگ می دانند. این افراد طی سالیان پس از انقلاب و در دوران های سخت جمهوری اسلامی با پذیریش مسئولیت، سعی در پیشبرد اهداف نظام جمهوری اسلامی داشته اند. از جمله افراد این گروه می توان به عزت الله ضرغامی، رئیس فعلی صدا و سیما، اشاره کرد. وی که سال ها در سپاه پاسداران و صدا و سیما به خدمت مشغول بوده است از حضور در تسخیر سفارت آمریکا نه تنها پشیمان نیست، بلکه آن را برای خود افتخار می داند.  حسین دهقان، وزیر دفاع دولت یازدهم و رئیس بنیاد شهید در دولت های هشتم و نهم، از دیگر افراد حاضر در تسخیر سفارت بود. او پس از تسخیر سفارت وارد سپاه شد و در این مسیر فرماندهی سپاه تهران، فرماندهی نیروی هوایی سپاه، جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه، مشاور عالی وزارت دفاع و مسئولیت های مهم دیگری را بر عهده گرفت. حسین شیخ الاسلام از دیگر فعالین در تسخیر سفارت آمریکا بود که به دلیل تسلط بر زبان عربی گاهی وظیفه مترجمی را نیز بر عهده داشت. او بعدها به وزارت خارجه رفت و چندین سال به عنوان سفیر ایران در سوریه و معاون وزیر خارجه خدمت کرد. او هم اکنون مشاور بین الملل رئیس مجلس است. از جمله افرادی که در شورای مرکزی دانشجویان پیرو خط امام حضور داشت رضا سیف اللهی بود. او که در تسخیر سفارت حضور بسیار فعالی داشت بعدها وارد سپاه شد و در دهه هفتاد 5 سال به عنوان فرمانده نیروی انتظامی انجام وظیفه کرد. او هم اکنون معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی است و در مصاحبه ای اعلام کرده است که اگر دوباره به آن زمان برگردد و از همه عواقب تسخیر سفارت آگاه باشد، بازهم این کار را انجام خواهد داد و به هیچ وجه پشیمان نیست. از دیگر افراد این گروه می توان به علیرضا افشار، رئیس اسبق ستاد مشترک سپاه و فرمانده سابق بسیج و عزیز جعفری، رئیس فعلی سپاه پاسداران، اشاره کرد.

3- کسانی که شهادت را هم تسخیر کردند

جنگ هشت ساله با عراق درست یک سال پس از تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان شروع شد. بر همین اساس بسیاری از دانشجویان خط امام برای دفاع از نظام و انقلاب روانه جبهه شدند و برخی از آنها نیز در این راه شهید شدند. شهید عباس ورامینی از فعالین تسخیر سفارت آمریکا بود. او سپس به عضویت سپاه درآمد و در عملیات های مختلفی حضور داشت. او در سال 61 به دستور حاج همت و حاج احمد متوسلیان به فرماندهی ستاد لشکر 27 محمد رسول الله منصوب شد و در سال 62 و در عملیات والفجر 4 به شهادت رسید. از دیگر شهدای تسخیر سفارت شهید محسن وزوایی است که در سال 55 و با رتبه اول کشور در رشته مهندسی شیمی وارد دانشگاه صنعتی شریف شد. او پس از انقلاب وارد سپاه شد و در تسخیر سفارت نیز یکی از فعال ترین افراد بود که به واسطه تسلط بر زبان انگلیسی در بسیاری از موارد سخنگویی دانشجویان پیرو خط امام در مصاحبه ها و کنفرانس های خبری را بر عهده داشته است. او در جنگ تحمیلی در عملیات های متعددی حضور داشت و سرانجام در حالی که فرماندهی تیپ سیدالشهدا را  بر عهده داشت در عملیات بیت المقدس به شهادت رسید. از دیگر شهدای سفارت آمریکا که به دست منافقین به شهادت رسید شهید مهدی رجب بیگی است. ایشان که دارای طبع نویسندگی و ذوق شاعری بود مسئولیت برگزاری و انجام گردهمایی جنبش های آزادیبخش جهان در تهران و نمایندگی دانشجویان خط امام در گردهمایی جنبش های آزادیبخش را به عهده داشت. او از طرف دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در مراسم نماز جمعه سخنرانی می کرد و در چندین نوبت اطلاعیه های افشاگرانه آنان را قرائت نمود. ایشان سرانجام در سال 60 و در مبارزه با منافقین در تهران به شهادت رسید. از دیگر شهدایی که پس از تسخیر سفارت به جمع دانشجویان پیوست، اما در این جمع حضور فعالی داشت شهید حسین علم الهدی بود. ایشان در روز 13 آبان ماه 58 به دلیل دیدار با امام خمینی (ره) نتوانست در تسخیر سفارت شرکت کند، اما پس از آن از اعضای فعال حاضر در سفارت بود و در نهایت در سال اول جنگ و در روز 16 دی ماه 1359 در هویزه به درجه رفیع شهادت رسید. از دیگر شهدایی که در روز تسخیر سفارت آمریکا حضور داشتند می توان به شهیدان غلامحسین بسطامی، علی حاتمی و فضل الله عابدینی اشاره کرد.

* نتیجه گیری

افراد حاضر در تسخیر سفارت آمریکا در سال 58 از جمله دانشجویانی بودند که شور انقلابی بسیار بالایی داشتند و سعی داشتند این شور انقلابی خود را در اتفاقات مختلف نشان دهند. این افراد به لحاظ فکری و سیاسی در یک سطح قرار نداشتند و همین تفاوت فکری در آن زمان امروزه به وضوح در بین آنان قابل مشاهده است. اما در بین افراد سرنوشت کسانی که از تسخیر سفارت پیشمان شدند جالب تر از بقیه است و به نظر می رسد کسانی که می خواهند از آمریکا عذرخواهی کنند و از گذشته خود پشیمان هستند ماهیت واقعی آمریکا را به درستی نشناخته اند و فراموش کرده اند که طی سالیان گذشته آمریکا چه جنایاتی را علیه ملت ایران روا داشته است؛ از جنگ تحمیلی و حمله نظامی به طبس گرفته تا تحریم های اقتصادی و حمایت از دشمنان قسم خورده ملت ایران؛ یعنی منافقین و صدام.