ویزا ندادن احمدی‌نژاد به آمریکایی‌ها

مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو به واسطه اینکه بیش از 70 سال پیش، 15 تا 20 هزار لوح هخامنشی را از ایران به منظور ترجمه و پژوهش به امانت گرفت و تنها حدود 2 هزار قطعه آن را تا سال 83 پس داد در ایران، شهره شد.

اما این شهرت تا جایی رسید که امانت ایران در آمریکا در سال 1385 با شکایت خانواده های یهودی به اتهام واهی حمایت ایران از تروریسم و تأمین سلاح جهت حماس در جریان بمب گذاری 1997 اسرائیل، تبدیل به منبع تأمین غرامت کشته‌شدگان انفجار شد و حکم محکومیت ایران را گرفتند و الواح در توقیف دادگاه باقی ماند تا به امروز که همچنان برگزاری دادگاه های این گل نوشته های تاریخی ایران در آمریکا ادامه دارد.

گیل استاین، رئیس مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو چند روزی است که به دعوت دانشگاه تهران به عنوان عضو هیئت علمی همایش بین المللی باستان شناسی در ایران حضور یافته است. وی در گفت وگو با خبرنگار میراث فرهنگی خبرگزاری فارس درباره سرگذشت الواح هخامنشی در آمریکا، علت عدم حضور خود در ایران در دو دولت آقای احمدی نژاد، دیپلماسی میراث فرهنگی به جای دیپلماسی فوتبالی و پینگ پنگی، بازگرداندن جام شیردال و... توضیحاتی داده است که در ادامه می خوانید:

غیرممکن بود ویزا بگیریم

فارس: شما آخرین باری که در ایران حضور پیدا کردید به دولت آقای خاتمی برمی گردد چرا در طی 8 سال در دو دولت آقای احمدی نژاد به ایران سفر نکردید آیا حضور شما در حال حاضر در ایران، نتیجه بحث های مطرح درباره ارتباط ایران و آمریکاست یا دلیل فرهنگی دارد؟

استاین: بله البته! در زمان آقای احمدی نژاد غیرممکن بود بتوانیم ویزا بگیریم. 

دولت آمریکا برای عکسبرداری الواح هخامنشی 2 میلیون دلار خرج کرد

فارس: الواح به منظور انجام مطالعه و پژوهش به موسسه شرق شناسی شیکاگو امانت داده شد آخرین وضعیت پژوهش درباره الواح هخامنشی چگونه است؟

استاین: چون این تبلت ها (الواح یا گل نوشته های هخامنشی) در خطر است بودجه 2 میلیون دلاری از دولت آمریکا گرفتیم که بتوانیم با هیئتی از دانشمندان آمریکا مستندنگاری کنیم. برای مستندنگاری دستگاهی خریدیم که جدید آمده است و از 20 تا 30 نقطه شیء را عکسبرداری می کند شیء در دستگاه قرار می گیرد و خود دستگاه، آن را می گرداند و خروجی آن در کامپیوتر مثل عکس سه بعدی می شود. وقتی مستندنگاری ها تمام شد تمام مدارکی که تهیه شده را در اینترنت در معرض دید همه می گذاریم.

فارس: ظاهراً قرار است عکس ها و تصاویر الواح در اختیار عبدالمجید ارفعی، زبان شناس ایرانی قرار بگیرد.

استاین: بله، بخشی قرار داده شده و بخشی هم آماده نشده است و در یک پروسه قرار دارد، هر روز عکسبرداری ها انجام می شود 10 هزار لوح کامل داریم هر کدام 7 تا 8 ساعت، عکس برداری آن طول می کشد حساب کنید چقدر زمان نیاز است، حتی یکشنبه ها هم روی آنها کار می کنند.

تعلل وزارت خارجه ایران/ موضوع الواح، در همان دادگاه اول قابل حل بود

فارس: پیگیری درباره وضعیت الواح ایران در دادگاه آمریکا داشتید؟ آخرین اطلاعاتی که در زمینه دادگاه الواح دارید چیست؟

استاین: چندین سال پیش که حکومت ایران به دادگاه آمریکا پاسخ نداد و نیامد ظاهر شود، دانشگاه شیکاگو 2 وکیل گرفت تا زمانی که ایران وارد مسئله شد و وکیل های خودش را به کار گرفت الان از حیث قانونی نمی دانیم، فقط نظاره گر آن هستیم اطلاعاتی که از وضعیت دادگاه به ما می دهند اطلاعاتی است که از وکیلهای ایران می گیریم.

فارس: چه پیش بینی درباره سرنوشت الواح دارید؟

استاین: امیدواریم یک سال یا یک سال و نیم دیگر این موضوع حل شود و به خوبی هم حل شود.

فارس: با این اقدام دادگاه آمریکا برای توقیف الواح امانت داده شده به موسسه علمی پژوهشی شما، فکر نمی کنید با توجه به اینکه از کشورهای مختلفی اشیای تاریخی به امانت می گیرید، وجهه بین المللی موسسه تخریب شده است و شما حداقل در دادگاههای آمریکا باید از وجهه علمی موسسه دفاع کنید؟

استاین: وقتی ما همان اول رفتیم دادگاه، آنها پرسیدند الواح مال کیست؟ شما اینجا چه کار می کنید؟ وکلای ما را بیرون کردند و گفتند کسی که این الواح، متعلق به آن است باید دفاع کند چون ما امانتدار آن بودیم آنها می خواستند یک دفعه اینها را از ما بگیرند اما ما وکیل گرفتیم که موقتاً آنها را نگه داریم تا ایران بیاید چون ما را در دادگاه قبول نداشتند. ما 2 میلیون دلار خرج کردیم برای وکلا تا ایران بیاید در دادگاه دفاع کند.

ما صاحب الواح نیستیم

فارس: شما چه زمانی به مسئولان در ایران اعلام کردید که الواح درگیر دادگاههای آمریکا شده است؟ به خاطر دارید؟

استاین: ما صاحب الواح نیستیم ایران باید در دادگاه حضور می یافت ما 2 بار نامه نوشتیم به وزارت خارجه ایران که بیایند دفاع کنند اما رد کردند و گفتند نمی آییم، سال 2005 بود که نامه ها را ارسال کردیم و در نهایت، سال 2007 ایران در دادگاه آمریکا حضور یافت. دادگاه فدرال چون ایران، حاضر نشده بود به نفع طرف مقابل (چند خانواده یهودی مدعی دریافت غرامت کشته شدگان رژیم صهیونیستی از ایران) رأی داد در صورتی که اگر ایران در دادگاه حضور می یافت همان دادگاه اول، قضیه فیصله می یافت.

خوب شدن روابط ایران و آمریکا تاثیری در وضعیت الواح ندارد

فارس: در شرایط کنونی که بحث هایی درباره روابط ایران و آمریکا مطرح می شود آیا نمی شد در سفر رئیس جمهور ایران به همراه رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به نیویورک، گره الواح توقیفی در دادگاه آمریکا باز می شد؟

استاین: قوه قضائیه آمریکا کاملاً جدا از وزارت امور خارجه و رئیس جمهور است هیچ کسی فکر نمی کند خوب شدن روابط، تاثیری در این موضوع بگذارد چون موضوع قضایی است. مثلاً چند وقت پیش 2 استاندار ما کاری کردند که هر دو در حال حاضر در زندان هستند. سیستم قضایی، تحت تاثیر امور سیاسی قرار نمی گیرد.

بابت شیردال خوشحالم!

فارس: مسئولان آمریکا در جریان سفر محمدعلی نجفی، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جام شیردالی را که از یک قاچاقچی عتیقه توقیف کرده بودند به ایران برگرداندند در حالی که مباحث متعددی درباره اصل یا تقلبی بودن آن مطرح شد، نظر شما درباره این موضوع چیست؟

استاین: این یک عمل خوبی بوده است. به عنوان یک آمریکایی خوشحالم که چنین اتفاقی افتاده تا این رابطه بین دو کشور بهبود پیدا کند.

الواح را نمی توانیم نشان دهیم فقط مستندنگاری می کنیم

فارس: تاکنون به چه نتایجی درباره ترجمه و مطالعه الواح هخامنشی دست پیدا کرده اید؟

استاین: حدود 5 هزار لوح، عکسبرداری و مستندنگاری شده است و آنچه که متوجه شده ایم این است که چه آدم ها و ملتهای مختلفی درگیر معاملات و مدیریتی بوده که در تخت جمشید انجام می شده و به اقصی نقاط خاورمیانه می رفته است. در این مدیریتی که در الواح، نشان داده می شود، اسامی یونانی، مصری، خراسان بزرگ، ماوراءالنهر و تمام جاهایی که هخامنشیان در اختیارشان بوده است وجود دارد. این الواح در حال حاضر در توقیف دادگاه است و یکی از شرایط آن این است که نمی توانیم آنها را نشان دهیم و فقط می توانیم مستندنگاری کنیم.

امضای تفاهم نامه با سازمان میراث فرهنگی

فارس: از روش های ارتباط بین کشورها دیپلماسی فوتبالی، پینگ پنگی و... است آیا برنامه ای ندارید که برای ارتباط با ایران از دیپلماسی میراث فرهنگی استفاده کنید؟

استاین: ما موسسه ای خصوصی و از دولت، مستقل هستیم. با آقای نجفی، رئیس سازمان میراث فرهنگی صحبت کردیم که قرار شده به تفاهم نامه ای برسیم تا رابطه آکادمیک را بین دانشگاه های اینجا، سازمان میراث فرهنگی و موسسه شرق شناسی شیکاگو زیاد کنیم. امیدواریم این خودش یک اثر مطلوبی باشد.