سرنوشت سوریه در دستان سوری‌هاست یا دوستان مخالفان؟

به گزارش خبرگزاری فارس، نشست موسوم به «دوستان سوریه» سه‌شنبه در لندن برگزار شد تا وزرای خارجه آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، ایتالیا، مصر، ترکیه، اردن، قطر، عربستان و امارات متحده عربی بتوانند مخالفان را به اتخاذ موضعی واحد پیش از تشکیل کنفرانس ژنو 2 و شرکت در آن ترغیب کنند.

یکی از علل برگزاری این کنفرانس آن بوده است که مخالفان سوری بارها کناره‌گیری بشار اسد، رئیس جمهور سوریه را به عنوان شرط خود برای حضور در نشست ژنو 2 تعیین کرده بودند. ظاهرا برای برداشتن این پیش شرط از مسیر مذاکرات بود که وزرای خارجه این 11 کشور در لندن گردهم آمدند و برای تشویق ائتلاف ملی سوریه که گروه اصلی مخالف بشار اسد به شمار می‌آیند، راه حلی را ارائه کردند که با روح توافقنامه ژنو [1] در تضاد است. از این رو بود که وزرای خارجه این چند کشور ضمن اتهام‌زنی به دولت سوریه و نادیده گرفتن جنایات گروه‌های مخالف و شورشی سوری، تاکید کردند، رئیس جمهور سوریه و نزدیکان وی نباید هیچ نقشی در آینده سوریه داشته باشند!

به عنوان مثال، جان کری،‌ وزیر امور خارجه آمریکا که در کنفرانس خبری برگزار شده در لندن سخن می‌گفت، هر چند، بیان کرد «باید از همه گروه‌ها و اقلیت‌ها در سوریه حمایت کرد»، اما سپس ادامه داد: «مخالفان سوریه خواستار این نیستند که بشار اسد قبل از آغاز مذاکرات از قدرت کنار برود بلکه شرط گذاشته‌اند مذاکرات ژنو 2 باید منجر به برکناری اسد شود.»

ویلیام هیگ، وزیر خارجه انگلیس نیز در کنفرانس خبری جداگانه‌ای با اشاره به اینکه تقویت مخالفان میانه‌رو سوریه برای خارج کردن افراط‌گریان از قدرت لازم و ضروری است، گفت: «همه حاضران در نشست "لندن 11" تاکید داشته‌اند که بشار اسد نباید در آینده سوریه دموکراتیک نقشی داشته باشد.»

این در حالی است که هدف توافقنامه ژنو [1] که در ژوئن 2012 منعقد شد، یافتن راهی برای حل دیپلماتیک بحران سوریه بود و نکته اینکه در این توافقنامه، درخواست تشکیل دولت انتقالی در سوریه مطرح شده بود اما درباره اینکه آیا بشار اسد باید قدرت را رها کند یا خیر، هیچ سخنی گفته نشده بود. علاوه بر این، در توافقنامه ژنو آمده بود، دولت دمشق و مخالفان باید با توافق دوجانبه اعضا دولت انتقالی را برگزینند.

این تضاد در بیانیه پایانی نشست لندن نیز کاملا مشهود است. در بند نخست این بیانیه آمده:‌ «کشورهای عضو گروه دوستان سوریه بالاتفاق از موافقتنامه روز 27 سپتامبر شورای امنیت سازمان ملل که بر ضرورت مبرم انتقال سیاسی و پایبندی به بیانیه ژنو که هدف از آن تشکیل هیئت حاکمه انتقالی با اختیار کامل اجرایی بر ساختارهای مختلف از جمله امنیتی، نظامی و اطلاعاتی است، استقبال می‌کنند.» در این بند به وضوح بر پایبندی به بیانیه ژنو تاکید شده اما بند دوم بیانیه لندن، بند نخست را نقض کرده است چراکه در آن آمده: « ما توافق داریم که بعد از تشکیل هیئت حاکمه، اسد و نزدیکانش که دستشان به خون آلوده شده، نباید نقشی در سوریه داشته باشند. همچنین باید به اعمالی که در جریان درگیری‌های کنونی مرتکب شده، رسیدگی شود.»

نکته اینجاست که اگر طبق بیانیه ژنو [1] قرار است، دولت سوریه نیز نماینده‌ای به این نشست اعزام کند و همچنین قرار است «دولت دمشق و مخالفان با توافق دوجانبه اعضا دولت انتقالی را برگزینند»، پیشاپیش بیان کردن این نکته که بشار اسد و نزدیکان او نباید هیچ نقشی در آینده سوریه دموکراتیک داشته باشند، برگزاری نشست ژنو 2 را از هم‌اکنون زیر سئوال می‌برد و بی‌فایده می‌سازد چراکه هدف از برگزاری این نشست حل اختلاف میان گروه‌های داخلی است.

با این حال، این 11 کشور غربی و عربی برای راضی کردن مخالفان به حضور در نشست ژنو 2، شرطی را پذیرفته‌اند که در نهایت منجر به عدم برگزاری این نشست می‌شود چراکه در این صورت حضور نماینده دولت دمشق نیز بی‌معنا خواهد بود.

اما نکته دیگری که نباید از نظر دور داشت این است که همین کشورهایی که از دموکراتیک شدن سوریه دم می‌زنند، خود قائل به برقراری دموکراسی در سوریه از طریق روش‌های دموکراتیک نظیر برگزاری انتخابات نیستند و به جای اینکه سرنوشت این کشور جنگ زده را به دست مردم سوریه و آنچه از صندوق رای بیرون می‌آید، بسپارند، می‌خواهند خود تعیین کننده آینده این کشور باشند. شاهد این مدعا، سخنان باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکاست که در برهه‌ای درباره بحران مصر گفت: «دموکراسی تنها به صندوق‌های رأی نیست، بلکه به نحوه برخورد با اقلیت‌ها بستگی دارد و اینکه هرکس باید احساس کند که در کشور صدایی دارد که شنیده می‌شود.»

بهترین تحلیل را نیز نوام چامسکی، تحلیلگر و اندیشمند آمریکایی به زبان آورده: «آمریکا با هر حرکت دموکراتیک در جهان مخالف است. علت آن نیز این است که آمریکا تمایلی به ایجاد نظام‌های دموکراتیک مخالف با سیاست‌های خود ندارد. آمریکا به علت سیاست‌هایش دشمنانی در تمام جهان دارد و به همین علت طبیعی است که از وجود نظام‌های دموکراتیک که تمایل ملت‌ها در رد سیاست‌های آمریکا را دنبال می کند، نگران باشد.» هر چند او از آمریکا سخن به میان آورده اما واقعیت این است که این تحلیل درباره همه طرف‌های عربی و غربی درگیر در بحران سوریه صدق می‌کند.