پاسخ بوش پدر به "حسن‌نیت بزرگ" هاشمی

به گزارش رجانیوز، هر چند اظهارات اخیر اشتون و اوباما نشان داد که حل موضوع هسته ای ایران از نیویورک نمی گذرد، اما شاید بررسی چند نمونه تاریخی مشابه بتواند راهگشای تصمیم سازانی بشود که به امریکا با خوش بینی مفرط نگریسته اند. رئیس جمهور در هفته گذشته در دیداری که برای ارائه گزارش سفر نیویورک به نمایندگان مجلس برگزار شده بود، به موضوع خوش بینی یا بدبینی به امریکا اینگونه پرداختند: «از من پرسیدند آقا شما به غرب و آمریکا خوش بین هستی؟ من به عنایت حق خوش بینم ، من به حمایت مردم خوش بینم، من به تدبیر رهبری خوش بینم، اما غرب! من خوش بینم یا بدبین؟ ما داریم با طرف‌مان وارد یک مذاکره مهم می شویم، ما می‌خواهیم احقاق حقوق بیشتر از ملت ایران بکنیم، ما می خواهیم معضلات را برداریم، ما می خواهیم تحریم ناحق و ظالمانه و غیرانسانی را برداریم، آن هدف برای ما مهم است.»

اما شاید در این بین آنکه بیش از همه بر طبل این خوش بینی به غرب کوبیده است، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد.

آقای هاشمی رفسنجانی در قامت حامی تمام قد دولت، این روزها از نصرت الهی در سفر نیویورک و لزوم حذف شعار مرگ بر امریکا سخن می گوید. او برای این سخنان خود به خاطرات تایید نشده ای از امام راحل نیز استناد می کند که مدعی است در تایید این سخنان بوده است. اما نکته جالب توجه آنجاست که رئیس کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام، در دوران ریاست جمهوری خود، سابقه این قبیل خوش بینی ها به رابطه با آمریکا را به خوبی در خاطر دارد، موضوعی که با فریب طرف امریکایی و عدم پایبندی به  تعهد آنهم با وجود حسن نیت و اعتمادسازی بزرگ هاشمی رفسنجانی، به یک جنجال سیاسی تبدیل شد.

 موضوعی که به 22 سال پیش باز می گردد و رسانه های ایرانی به آن تاکنون نپرداختند.

ماجرا از آنجا آغاز شد که پس از افشای پروژه مک فارلین توسط حضرت امام خمینی (ره) و عدم موفقیت ریگان در آزادی گروگان های آمریکایی در لبنان از یک سو، و روی کار آمدن بوش پدر در سال 1991از سوی دیگر، تلاش ویژه ای از سوی کاخ سفید برای آزادی این گروگان‌ها به کار بسته شد.

آمریکایی ها که تجربه موفق آزادی چند گروگان آمریکایی با واسطه گری هاشمی رفسنجانی در سال 1986 را داشتند به دنبال پیدا کردن واسطه ای برای برقراری رابطه دوباره با هاشمی به امید آزادی باقی گروگان ها بودند. بر همین اساس، جیانی پیکو از مشاوران دبیر کل وقت سازمان ملل از سوی مقامات آمریکایی انتخاب شد.

پیکو چندی بعد همراه با محمد جواد ظریف که آن روزها در دفتر ایران در سازمان ملل فعالیت می کرد برای ملاقات با هاشمی به ایران سفر کرد. قرار بر این بود که این دیدار پنهانی برگزار شود، برای همین ظریف خود نقش مترجم را ایفا کرد.

پیکو حامل پیامی از سوی بوش به هاشمی رفسنجانی برای واسطه گری آزادی گروگان های آمریکایی بود .آقای هاشمی نیز به او گفت که در صورت مشاهده حسن نیت از سوی آمریکایی ها ایران نیز حسن نیت نشان  داده و در این زمینه کمک خواهد کرد. البته این ماجرا تا زمان جنگ اول خلیج فارس تقریبا مسکوت ماند.

آزادی گروگان های آمریکایی اولویت دستگاه دیپلماسی هاشمی

با حضور نیروهای آمریکایی در خلیج فارس دستگاه دیپلماسی کشور این حضور را تهدید جدی قلمداد می کند. محمد جواد ظریف همان زمان در اظهاراتی اینگونه احساس خطر دستگاه دیپلماسی را نشان داد: " حضور نیروهای بیگانه به خصوص آمریکا در منطقه اساسا هدفی فراتر از آزادسازی کویت دارد"

به همین دلیل موضوع آزادی گروگان های آمریکایی برای نشان دادن حسن نیت ایران و احتمالا به منظور جهیدن از خطر تهدید نظامی تبدیل به اولویت ایران شد.

آمریکایی ها ار فرصت به وجود آمده استفاده کردند و در همان سال خاویر پرز دکوئیار، دبیر کل وقت سازمان ملل برای چانه زنی با مقامات ایرانی به منظور آزادی گروگان های آمریکایی ربوده شده در لبنان به تهران آمد.

هاشمی رفسنجانی درباره دیدار خود با دبیرکل سازمان ملل که در در 11 سپتامبر 1991، گفت:

دبیر کل سازمان ملل و همراهان آمدند ؛ برای اینکه موفق شویم ، امریکا باید حسن نیت داشته باشد . وعده های امریکا که به ما می دهد، حسن نیت امریکا برای ما ثابت نیست چون امریکا در طول این 10 سال خیلی با ما بدرفتاری کرد و خصمانه عملکرده است .

خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل نیز بعدها در گفتگو با بی بی سی درباره دیدار خود با هاشمی رفسنجانی  گفته است:

هاشمی به من یادآوری کرد که امریکا ، پول محموله های سلاحی که قبلا سفارش داده شده بود (در ماجرای مک فارلین) را دریافت کرده اما کالاهای خریداری شده هیچ‌گاه به ایران فرستاده نشد . من قول دادم که این مسئله را در اولین گفت و گوی خود با رییس جمهور بوش (جورج بوش پدر) در میان بگذارم .

ماموریت هاشمی به محسن رضایی برای آزادی گروگان‌ها

در این میان رفسنجانی برای فراهم آوردن مقدمات آزادی گروگان ها، از فرمانده وقت سپاه می خواهد با برخی از گروه های فلسطینی و لبنانی برای آزادی گروگان ها ارتباط بگیرد.

با وساطت ایران و تدبیر هاشمی رفسنجانی و در طول دو ماه و نیم بعد ، گروگانها یکی، یکی آزاد شدند، آخرین نفری که آزاد شد، یک گزارشگر امریکایی به نام اندرسون بود .

برنت اسکوکرافت، مشاور امنیت ملی امریکا با اشاره به موفقیت ایران در آزادسازی گروگان ها ، گفت: وقتی تری اندرسون آزاد شد ، ریس جمهور به من گفت ایران با این کار نه تنها کار بسیار بزرگی از لحاظ انسانی انجام داد ، بلکه تمام سیاست های امریکا در منطقه خاور میانه را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داد . و یکدفعه تمام ابر ها کنار رفتند و حقیقت پیدا شد .

حال نوبت آمریکایی‌ها رسیده بود که حسن نیت هاشمی را پاسخ دهند.

پاسخ بوش پدر به حسن نیت بزرگ هاشمی چه بود؟

جیانی پیکو بعدها گفت که پس از آزادی گروگانها از طرف دولت ایران به صورت مدوام با من تماس می گرفتند و از من پرسیدند ، چه خبر؟ چه خبر؟ ما هم اکنون در شرایط سختی قرار داریم . انها گفتند که ما کمک کردیم و حالا منتظر پاسخ تشکر شما هستیم .

اما آمریکایی ها قصد نداشتند حسن نیت هاشمی که به آزادی گروگان ها منجر شد را پاسخ گویند.

توجیه آمریکایی ها برای دورزدن هاشمی نیز جالب است.

آنها ترور مخالفین نظام ایران در کشورهای اروپایی و فتوای امام خمینی (ره) درباره سلمان رشدی که قبل از این مبادله صادر شده بود را بهانه کرده و از برداشتن گام متقابل طفره رفته بودند.

ریچارد هاس، مشاور امنیت ملی آمریکا درباره اقدام یکسویه ایران برای آزادی گروگان ها و عدم پاسخ از سوی آمریکا را اینگونه توجیه کرده است: ما گفتیم ، نشان دادن حسن نیت باعث حسن نیت متقابل می شود . ما نگفتیم اگر ایرانیان گروگانها را آزاد کنند ، بدون توجه به باقی قضایا ، به این اقدام پاسخ مطلوب و مساعد می دهیم . ما گفتیم حسن نیت به دنبال خود حسن نیت می آورد . انجام دادن وقایع تروریستی دیگر ،  تعریف ما از حسن نیت نبود .

اسکوکرافت دیگر مشاور امنیت ملی آمریکا نیز با اشاره به بی پاسخ بودن اقدام هاشمی رفسنجانی گفت: تمام افراد دیگر حاضر در جلسه گفتند که ایران از بسیاری جهات بسیار بد رفتار کرده است و حالا تعلیق برخی تحریم ها مانند انجام قرار دادهای تجاری که قبلا منعقد شده بود ، و ایرانیها از ما خواسته بودند که این کار انجام گیرد، برای ما انجام این کارها غیر ممکن بود . و بدین ترتیب من این بحث را باختم .

اما موضع گیری هاشمی رفسنجانی در واکنش به این مبادله سیاسی بی نتیجه برای او، تنها این جمله است:" وقتی که امریکاییها به وعده شان درست عمل نکردند ، کار ناقص می ماند ."

هاشمی رفسنجانی مبادله را به آمریکا باخت. بعدها با فشار آمریکا، در یک اقدام بی سابقه در روابط بین الملل نام هاشمی، رئیس جمهور وقت ایران بود در لیست اینترپل قرار گرفت.

رفتار آمریکایی ها با هاشمی سبب شد وی  تا 21 سال بعد سخنی از رابطه با آمریکا به میان نیاورد. حال او در سن 80 سالگی بار دیگر دم از رابطه با آمریکا می زند.