توضیحات عضو کمیته انتخاب فیلم برای اسکار درباره انتخاب گذشته+توضیح فارس

به گزارش خبرگزاری فارس،حسین معززی‌نیا عضو کمیته انتخاب فیلم برای اسکار در توضیحاتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار مواردی را درباره انتخاب فیلم «گذشته» برای اسکار مطرح نموده که متن این توضیحات و توضیح فارس در پی می آید:  

دبیر محترم سرویس فرهنگی هنری خبرگزاری فارس

با سلام و ادای احترام،

دیروز اعلام شد انتخاب نهایی کمیته‌ معرفی فیلمی از سینمای ایران به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی، «گذشته» ساخته اصغر فرهادی است. این انتخاب، موافقان و مخالفانی پیدا کرده. مثل هر انتخاب دیگری. تا این‌جایش طبیعی است. اگر «دربند»، «هیس...» یا فیلم دیگری هم انتخاب می‌شد موافقان و مخالفانی وجود داشتند. اما اتفاق عجیبی که از بعدازظهر دیروز شروع شده و ادامه دارد، تأکید شدید خبرگزاری فارس بر ضایع شدن حق فیلم «دربند» و حمله به هیئت انتخاب بابت برگزیدن «گذشته» است. خبرگزاری شما، برای قانع کردن مخاطبانش، یک یادداشت منتشر کرده و در کنارش چند گفت‌وگو با چند سینماگر ایرانی انجام داده. مجموعه دیدگاه‌ها و استدلال‌هایی که در این چند مطلب ذکر شده، از این قرار است:

ـ «گذشته» نماینده ایران نیست و فیلمی فرانسوی است.

ـ خجالت‌آور است فیلمی را به اسکار معرفی می‌کنیم که تولید کمپانی‌های خارجی است.

ـ بهتر است ما فیلمی ارزشی به  این جشنواره بفرستیم که حتی اگر با سلیقه آنها منطبق نبود از جانب ما قابل دفاع باشد.

ـ تجربه ثابت کرده اسکار هیچگاه به یک کارگردان خارجی دو بار متوالی جایزه اسکار را اعطا نمی‌کند و با توجه به اینکه سال گذشته هم فیلمی از همین کارگردان برنده اسکار فیلم خارجی زبان شد احتمال آن خیلی ضعیف است که بازهم مورد توجه هیئت داوران قرار بگیرد

ـ اعتقاد شخصی من [جمال شورجه] به «استرداد» بود.

ـ به اعضای کمیته گفتند به دلیل اینکه سونی پیکچرز پخش‌کننده جهانی فیلم است و این شرکت نفوذ زیادی بر اعضای آکادمی اسکار دارد بهتر است «گذشته‌» معرفی شود در حالی که توضیح ندادند اسکار 6 هزار عضو دارد و سونی‌پیکچرز چگونه می‌‌تواند بر روی همه 6 هزار عضو تأثیر بگذارد. 

و در یادداشتی هم که منتشر کرده‌اید، آمده:

ـ «گذشته» فیلمی است که با سرمایه‌ای ایرانی ـ فرانسوی که به عنوان جایزه به فرهادی تعلق گرفته ساخته شد.

ـ وقتی می‌دانیم فیلمی قرار نیست جایزه ببرد، بهتر بود دست کم فیلمی ایرانی مانند «دربند» را روانه این رویداد سینمایی بزرگ می‌کردیم. فیلمی که بتواند حتی در صورت برنده نشدن چهره درستی از ایران و ایرانی نشان دهد.

بنده به‌عنوان کسی که چند دهه است پی‌گیر مسائل سینمای ایران است، از مجموعه موضع‌گیری‌های موجود در این مطالب و همچنین دفاع مصرانه خبرگزاری فارس از فیلم «دربند» بسیار حیرت‌زده‌ام و نمی‌فهمم چطور می‌شود این خبرگزاری، در زمان معرفی «جدایی نادر از سیمین» به آکادمی، آن را فیلمی سیاه‌نما، جعلی و دروغ‌پرداز بداند که به منافع ملی ایران خیانت می‌کند، اما امروز «دربند» را که چنین تصویر سیاه و ترسناکی از جامعه معاصر به نمایش می‌گذارد، فیلمی بداند که «چهره درستی از ایران و ایرانی» نشان می‌دهد! اما فعلاً ترجیح می‌دهم وارد بحث‌های حاشیه‌ای نشوم و به‌عنوان یکی از اعضای کمیته انتخاب، چند نکته را درباره انتخاب فیلم «گذشته» توضیح دهم، چرا که مجموعه اطلاعات منتشرشده توسط شما غلط و مغشوش، و نشان‌دهنده خطاهای متعدد دوستان سینماگر در شناخت قواعد پذیرش فیلم توسط آکادمی است:

یک: اولین شرط معرفی یک فیلم به اکادمی اسکار، اکران عمومی یک هفته‌ای آن فیلم تا پیش از نهم مهرماه جاری است. بنابراین فیلم «استرداد» را نمی‌توان به آکادمی معرفی کرد.

دو: سال گذشته، اصغر فرهادی هیچ نوع جایزه اسکاری دریافت نکرده، بلکه میشائیل هانکه این جایزه را برده.

سه: جایزه‌ای که به فرهادی تعلق گرفت، شصت هزار یورو بود. آیا شما اعتقاد دارید فیلم «گذشته» با شصت هزار یورو تولید شده ؟ یعنی تصور می‌کنید با شصت هزار یورو می‌شود فیلم ساخت؟

چهار: اگر طبق نظر آقای سماواتی، کمپانی بزرگی مثل سونی پیکچرز توانایی تاثیرگذاری بر رأی شش هزار عضو آکادمی را ندارد، آن وقت کدام کمپانی می‌تواند زمینه تاثیرگذاری و تبلیغ برای فیلمی مثل «دربند» را مهیا کند که تا این لحظه در هیچ جشنواره مهم جهانی شرکت نکرده و پخش‌کننده‌اش هم همان بنیاد فارابی است که جناب سماواتی انواع ناسزا و تهمت را نثار کارکنانش کرده. آقای سماواتی که مدعی هستند قواعد آکادمی را بهتر از همه ما می‌دانند، پس باید خبر داشته باشند که هر کشوری در کنار اعلام نامزد نهایی، یک فیلم را هم به‌عنوان فیلم رزرو معرفی می‌کند تا اگر فیلم معرفی‌شده با قوانین آکادمی تطبیق نداشت، فیلم رزرو بلافاصله جایگزینش شود. اگر آقای سماواتی و دیگر دوستان اعتقاد دارند ما با نادانی و بی‌دانشی نسبت به قوانین، «گذشته» را معرفی کرده‌ایم و آبروی‌مان خواهد رفت، پس به‌زودی آکادمی فیلم «دربند» را جایگزین «گذشته» خواهد کرد. یعنی در همین لحظه، با توجه به اعلام نام «دربند» به‌عنوان فیلم رزرو، امکان این جا‌به‌جایی مهیاست و خود آکادمی بی‌‌سوادی ما را آشکار خواهد کرد و بنابراین دلیلی برای فحاشی و تحقیر اعضای کمیته انتخاب توسط آقای سماواتی وجود ندارد.

پنج: مراسم اسکار یک تفاوت عمده با «جشنواره»های جهانی دارد. اسکار در چند ساعت برگزار می‌شود، جایزه‌هایش را اهدا می‌کند و از آن به بعد فقط نام برندگان است که در رسانه‌ها تکرار می‌شود و روی این نام‌ها مانور داده می‌شود. مخاطبان میلیاردی این رویداد، بعد از برگزاری‌اش نمی‌روند فلان فیلم ژاپنی، آرژانتینی یا کانادایی را تهیه کنند، آن را با دقت تماشا کنند و با دیگر نامزدهای بخش «بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان»‌ مقایسه کنند و در مقام داوری برآیند که آیا حق این فیلم بوده که جایزه اسکار دریافت کند یا خیر و آیا این یک فیلم اصیل و محصول واقعی کشورش هست یا خیر. نکته اصلی در اسکار این است که یک لحظه، پشت تریبون گفته می‌شود اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان می‌رسد به نروژ، اسکاتلند یا هر کشور دیگری. نام فیلم، نام سازنده و کیفیت فیلم در رتبه بعدی اهمیت قرار دارد. مسئله اصلی این است که نام کشور برنده در ذهن مخاطب حک می‌شود، آن فیلم با پشتیبانی همین جایزه در تیراژ وسیع تکثیر می‌شود و خیلی از کسانی که آن را خریداری می‌کنند به‌عنوان یک فیلم اسکاری تماشایش می‌کنند. وجه تبلیغاتی اسکار یک امتیاز برای هر کشور و آینده صنعت سینمای آن کشور است. پس ملاک هر هیئت انتخابی باید این باشد که فیلمی را به‌عنوان نماینده سینمای ایران برگزیند که شانس برنده شدن داشته باشد. این یک مسابقه است. مثل مسابقات ورزشی، باید نماینده‌ای را برای رقابت بفرستید که بتواند برنده شود. اما قاعده ارسال فیلم برای «جشنواره» تفاوت دارد. چون در جشنواره‌ها تعداد زیادی تماشاگر حرفه‌ای، به تماشای یک فیلم می‌نشینند. شاید یک فیلم در جشنواره جایزه ببرد، شاید نبرد، ولی چندان اهمیتی ندارد. چون صرف حضور یک فیلم در یک جشنواره معتبر باعث می‌شود دیده شود و روی مخاطبش تاثیر بگذارد. و در اغلب جشنواره‌ها، فیلم‌ها را به نام سازنده‌اش می‌شناسند و نه کشور سازنده. در جشنواره کن می‌گویند فیلم جیم جارموش یا برادران کوئن نخل طلا را برد. نمی‌گویند سینمای آمریکا نخل طلا برد. پس ملاک انتخاب فیلم برای مراسم اسکار با انتخاب برای یک جشنواره به‌کلی متفاوت است.

شش: این‌که «گذشته» فیلمی ایرانی نیست و یک محصول فرانسوی است، آن‌قدر ادعای بی‌معنایی است که صرفاً نشان‌دهنده بی‌اطلاعی مطلق دوستانی است که این حرف را تکرار می‌کنند. اولاً طبق قوانین آکادمی، فیلمی که معرفی می‌شود باید سهمی در یکی از «پنج نیروی خلاقه» تولیدکننده فیلم داشته باشد. این پنج نیروی خلاقه عبارتند از فیلمنامه‌نویس، کارگردان، مدیر فیلمبرداری، بازیگر و تهیه‌کننده. فیلم «گذشته» از هر پنج نیروی خلاقه مورد نظر آکادمی بهره‌مند است، چون فرهادی سهمی از فیلم را شریک است و در تهیه آن هم دخالت داشته. پس «گذشته» هم نویسنده ایرانی دارد، هم کارگردان، هم بازیگر، هم مدیر فیلمبرداری و هم تهیه‌کننده ایرانی. ثانیاً معیار برنده شدن فیلم‌ها در بخش «بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان» این نیست که پروداکشن آن فیلم متعلق به همان کشور باشد. من برای پرهیز اطاله کلام، مثال‌های متعدد نمی‌زنم و فقط اشاره می‌کنم به فیلم «عشق» که سال گذشته به‌عنوان محصول اتریش، برنده جایزه اسکار شد، در حالی‌که توسط یک کمپانی فرانسوی، با بازیگران فرانسوی، به زبان فرانسه و در کشور فرانسه تولید شده بود. الان به هر وب‌سایتی مراجعه کنید، می‌ّبینید ذکر شده که سال گذشته کشور اتریش برنده جایزه اسکار شد، نه فرانسه و علی‌القاعده مردم اتریش هم مأیوس و سرخورده نشده‌اند که چرا فیلمی برنده اسکار شده که محصول فرانسه است و کاش یک محصول اتریشی را معرفی می‌کردند که شانس بردن جایزه نداشته باشد! ثالثاً به نظر می‌رسد دوستان متوجه نیستند که اصغر فرهادی، یک فیلمساز ایرانی است که در صنعت سینمای ایران رشد کرده، در همین‌جا به شهرت رسیده، با فیلمسازی در ایران توانسته جایگاه خودش را در جهان ارتقا دهد و حالا موفق شده یک کمپانی فرانسوی را مجاب کند برای فیلمش سرمایه‌گذاری کند و موفق شده فیلمی در اندازه‌های جهانی بسازد. آیا وقتی تاریخ سینما را مرور می‌کنیم، فریتس لانگ، آلفرد هیچکاک، ارنست لوبیچ و ده‌ها فیلمساز بزرگ دیگر را بابت این‌که توانسته‌اند از کشورشان خارج شوند و به یک فیلمساز جهانی تبدیل شوند مایه سرافکندگی کشورشان می‌دانیم و می‌گوییم هیچ‌گاه کشورشان نباید اثر آنها را به آکادمی اسکار معرفی می‌کرده، چون توانایی فیلمسازی در سطح جهانی را داشته‌اند؟ و آیا چه «گذشته» را بپسندیم و چه نپسندیم، می‌خواهیم ادعا کنیم «گذشته» فیلمی از اصغر فرهادی نیست؟ او فیلم خودش را ساخته با سرمایه‌گذاری فرانسوی‌ها. مثل دیگر فیلمسازان جهانی، مثل میشائیل هانکه که ما دنبال تماشای فیلم جدیدش هستیم بی‌اعتنا به این‌که کدام کشور قرار است سرمایه اثر جدیدش را فراهم کند.

هفت: همچنان می‌شود درباره جوانب مختلف مباحث مطرح شده، صحبت کرد و مسئله را شفاف‌تر کرد. اما راستش را بخواهید، من رویکرد دوستانی را که اظهارنظر کرده‌اند منصفانه نمی‌دانم و احساس می‌کنم این علاقه وجود دارد که در هر صورت و به هر شکل با تصمیم گرفته‌شده مخالفت شود. حالا این تصمیم هرچه که می‌خواهد باشد. واقعیت این است که جلسات کمیته انتخاب در فضایی بسیار عادلانه، بدون هیچ موضع‌گیری قبلی و بدون اصرار هیچ کس بر منفعت شخصی یا گروهی برگزار شد، اختلاف‌نظرهای جدی بین اعضا وجود داشت و در مواردی کار به بحث‌های طولانی و مفصل کشید و تصمیم نهایی تا آخرین لحظه نامشخص بود و همه این تردیدهایی که دوستان مطرح کرده‌اند بارها توسط خود اعضا طرح شد و درباره‌اش صحبت شد. این‌که نتیجه فعالیت تعدادی سینماگر بی‌طرف و خوش‌نام که ساعت‌ها از وقت‌شان را صرف قضاوت عادلانه درباره این موضوع کرده‌اند تخطئه شود، فقط به افزایش تنش و سوءتفاهم در فضای بحران‌زده سینمای ایران می‌انجامد.

با احترام مجدد

حسین معززی‌نیا

توضیح فارس

پس از انتخاب فیلم گذشته بعنوان نماینده ایران برای اسکار، اغلب سینماگرانی که در این باره اظهار نظر کرده اند این انتخاب را یک انتخاب نامناسب عنوان کردند. عمده استدلال ها هم این بود که اگر قرار است فیلمی به اسکار فرستاده شود باید این فیلم «ایرانی» باشد و نشانه هایی از فرهنگ مردم ایران را به نمایش بگذارد.

این اظهار نظرها البته قبل از این انتخاب هم عنوان و همین موارد توسط سینماگران با گرایش های مختلف مطرح شده بود.

با این حال عضو محترم هئیت انتخاب ایرانی نبودن «گذشته» را ادعایی بی معنا و نشان دهنده بی اطلاعی مطلق اظهار کنندگان آن می داند و اگرچه مخالفت را طبیعی عنوان کرده ولی با عبارات «ادعا» و «بی اطلاعی مطلق» درباره مخالفان نظر خودشان استفاده کرده است. این در حالی است ایشان از این منطق که افراد مختلف می توانند درباره فیلم های مختلف نظرهای مختلف داشته باشند استفاده می کند.

آقای معززی نیا موارد دیگری را هم مطرح کرده که آقایان سماواتی و دوستان دیگر باید به آن پاسخ دهند.

ولی اصل مطلب اینکه گویا به نظر آقای معززی نیا همه باید از هر انتخابی که دوستان ایشان انجام می دهند دفاع کنند و اگرچه در ظاهر ایشان معتقد به تکثر آرا هستند ولی متن ایشان و عبارت هایی که به کار برده اند چیز دیگری را نشان می دهد.